W tym artykule przyjrzymy się jednak temu, co psychologia mówi o szczęściu. A konkretnie, porozmawiamy o tym, czym jest eudajmonia i hedonizm.
Co to jest szczęście? Wszyscy o nim mówią, wszyscy je znamy i doświadczamy, ale ciągle jest trudne do zdefiniowania. Bardzo wielu filozofów i myślicieli wszelkiego rodzaju próbowało zgłębić tajemnice tej emocji. Wśród nich możemy znaleźć Arystotelesa, który uważał, że ostatecznym celem człowieka jest szczęście, czy Epikura, który uważał, że to podstawa życia.
Psychologia, w oparciu o przegląd literatury filozoficznej i eksperymenty naukowe, zauważyła, że szczęścia można doświadczać na różne sposoby. Łatwo jest pomyśleć, że szczęście można znaleźć imprezując z przyjaciółmi lub ciesząc się udanymi wakacjami.
Ale wiele osób znajduje również szczęście w wysiłku, studiowaniu określonej kariery, nauce języka itp. I te różnice wyjaśniają właśnie pojęcia takie, jak eudajmonia i hedonizm.
Eudajmonia i hedonizm – dwie koncepcje filozoficzne
Zanim przejdziemy do wyjaśnienia tych dwóch terminów psychologicznych, ważne jest, aby nakreślić kilka szczegółów. Eudajmonia i hedonizm to terminy wywodzące się z filozofii. Na przykład znajdujemy je już u Arystotelesa i Epikura, którzy próbowali wyjaśnić pojęcie szczęścia.
I pomimo faktu, że psychologia przywłaszczyła sobie oba terminy ze względu na ich historię, ich koncepcje różnią się w znacznej mierze. Dlatego ważne jest, aby pamiętać, że definicja, której będziemy używać poniżej, pochodzi bardziej z aspektu psychologicznego niż filozoficznego.
Hedonizm, szczęście oparte na przyjemności
Hedonizm odnosi się do najbardziej namacalnego szczęścia. To radość, której doświadczamy, wykonując satysfakcjonujące czynności. Chodzi o poczucie przyjemności i motywację do unikania dyskomfortu. Można powiedzieć, że ten rodzaj szczęścia opiera się na następujących elementach:
- Poszukiwanie przyjemności: to centralny aspekt hedonizmu. Polega na poszukiwaniu pobudzenia naszych zmysłów i emocji. Momentów korzystania z życia z przyjaciółmi, wycieczki w fascynujące miejsca, rewelacyjnego koncertu itp.
- Postrzeganie oparte na równowadze afektywnej: sposób, w jaki interpretujemy hedonizm w naszym życiu, polega na odpowiednim zbalansowaniu naszych codziennych emocji. W związku z tym, jeśli mamy większą skłonność do przeżywania przyjemniejszych emocji niż nieprzyjemnych, poczujemy hedonistyczne szczęście w większym stopniu.
- Utrzymanie satysfakcji z życia: aby korzystać z życia zgodnie hedonizmem, trzeba czuć, że nasze otoczenie jest przyjemne. Jeśli pojawią się problemy w naszej rodzinie, wśród przyjaciół, w pracy itp., będą one generować niepokój, który zakłóci nasze hedonistyczne szczęście.
- Podążanie za pragnieniami i potrzebami: hedonizm przyniesie przyjemność poprzez zaspokajanie naszych pragnień i potrzeb. Spełnianie życzeń i zaspokajanie potrzeb da nam przyjemne emocje, które prowadzą do hedonistycznego szczęścia.
- Krótkotrwałe szczęście: istotnym aspektem hedonizmu jest twoje spojrzenie skupione na teraźniejszości lub najbliższej przyszłości. Mowa o spontanicznej przyjemności lub szczęściu, które pojawia się po wykonaniu określonych zachowań. W miarę ustępowania pobudzającego bodźca, hedonistyczne szczęście zanika.
- Wysoka intensywność: hedonistyczne szczęście to bardzo satysfakcjonująca i radosna emocja. I przeżywamy ją zwykle z wielką intensywnością i entuzjazmem.
Eudajmonia, szczęście oparte na rozwoju osobistym
Obecnie jednak wiele zachowań nie przynosi nam natychmiastowego szczęścia, a nawet wymagają od nas dużego wysiłku. A czasami doświadczamy nawet pewnych emocji o negatywnym zabarwieniu charakterystycznym dla tego typu motywacji.
Ale mimo to nadal je wykonujemy z determinacją, a nawet jesteśmy z nich zadowoleni. Dzieje się tak dzięki temu, że zachowania te zapewniają nam rozwój osobisty, którego doświadczamy dzięki eudajmonistycznemu podejściu do szczęścia.
Przykładami takiej eudajmonii może być zdobycie stopnia naukowego, nauka języka, obcowanie z innymi kulturami, odkrywanie siebie itp.
Aby zdefiniować eudajmonię, możemy odwołać się do następujących jej cech charakterystycznych:
- Poszukiwanie rozwoju osobistego: to kluczowy aspekt tego typu szczęścia. Eudajmonia to motywacja, która zachęca nas do osobistego rozwoju. Jest to więc satysfakcja płynąca z dumy z naszego wzrostu poznawczego, moralnego, emocjonalnego itp.
- Osiąganie celów i zamierzeń: stopień intensywności szczęścia eudajmonicznego będzie zależał od tego, czy osiągniemy nasze cele i zamierzenia. Kolejne osiąganie naszych celów przyniesie nam szczęście, które skłania nas do dalszego rozwoju.
- Wysiłek i motywacja: to będą motory napędzające naszą samorealizację. Ponieważ w wielu przypadkach nasze cele i zamierzenia będą się wiązać z nieprzyjemnymi problemami i emocjami, potrzebujemy wysiłku i motywacji, aby osiągnąć eudajmonię.
- Szczęście długoterminowe: jest to szczęście, które się wyraża w zadowoleniu z siebie. To umiejętność obserwowania siebie i bycia dumnym ze swojego rozwoju osobistego. Wiąże się bardziej z przyjemnym postrzeganiem siebie niż z określonym stanem doczesnym (jak w przypadku hedonizmu).
Eudajmonia i hedonizm – wnioski
A zatem co jest lepsze? Szczęście hedonistyczne czy szczęście eudajmonistyczne? Odpowiedź jest taka, że zarówno eudajmonia jak i hedonizm są często motywacją w naszym życiu. Są bowiem źródłem zachęty do przyjemnych zachowań i zajęć, ale i do rozwoju osobistego.
W związku z tym, konieczne wydaje się znalezienie osobistej równowagi między tymi dwoma rodzajami szczęścia. Tak aby jedno nie stało się przeszkodą dla drugiego.
Dzisiaj, w dużej mierze ze względu na społeczeństwo konsumpcyjne, w którym żyjemy, opieramy swoje życie na hedonizmie. W nadmierny sposób marnujemy nasze zasoby na krótkotrwałe przyjemności i zapominamy o naszym rozwoju osobistym lub szukamy go pośrednio poprzez te konsumpcyjne zachowania.
Duża część populacji nawet nienawidzi swojej pracy i życia zawodowego, a jedyną satysfakcją, jaką mogą znaleźć, są hedonistyczne przyjemności. Ważne jest więc, aby nie zapomnieć ani nie odkładać na bok naszej samorealizacji. To jest bowiem droga i zarazem jedyny sposób na osiągnięcie eudajmonii.