Wiele osób odczuwa strach przed owadami lub silne odrzucenie na ich widok. Czasem osoby takie rozwijają irracjonalny strach. Jedną z najczęstszych fobii dotyczących owadów jest apifobia, czyli strach przed pszczołami, osami czy trzmielami.
Stąd zwykłe brzęczenie wokół kogoś lub nawet zobaczenie gniazda w pobliżu może wyzwolić serię silnie nieprzyjemnych objawów.
Mimo że są to owady dość spokojne wobec ludzi i ważne dla natury, pszczoły wywołują panikę u większej liczby ludzi niż można by się spodziewać. Mimo to szacuje się, że około 3% populacji cierpi na fobię przed pszczołami. Poniżej zagłębimy się w objawy, przyczyny i skutki apifobii.
Apifobia i jej objawy
Apifobia lub nadmierny strach przed osami jest również znany jako melizofobia, od jej greckiej nazwy (melissa). Jak sama nazwa wskazuje, jest to zaburzenie lękowe, a konkretnie fobia. Ten rodzaj zaburzeń objawia się, gdy w obliczu bodźca – w tym przypadku os, pszczół lub trzmieli – odczuwa się bardzo intensywny lub irracjonalny strach.
Oprócz tego uczucia strachu, osoba taka czuje dyskomfort i niepokój. Wśród objawów o bardziej fizjologicznym charakterze najczęściej spotykane są: zawroty głowy, zwiększona częstość akcji serca, hiperwentylacja lub trudności w oddychaniu, mdłości, drżenia, ból głowy, uczucie słabości, itp.
Z drugiej strony występują także objawy poznawcze. To znaczy te, które wpływają na myślenie danej osoby. Wśród nich osoba z apifobią wykazywałaby brak koncentracji, natrętne myśli o możliwości pojawienia się większej liczby pszczół, myśli o śmierci lub wypaczone myśli o swojej sytuacji.
Na koniec, jak w przypadku większości zaburzeń lękowych, występują przede wszystkim dwa objawy behawioralne: unikanie i ucieczka. Zachowania te są całkowicie naturalne, gdy mamy do czynienia z sytuacją zagrożenia.
W ten sposób osoba z fobią przed pszczołami za wszelką cenę będzie starała się unikać przebywania w obecności pszczół. Jeśli nie jest to możliwe, to gdy tylko zauważy ich oznaki, odpowiedzią będzie ucieczka.
Skąd bierze się lęk przed pszczołami?
Mówiąc o fobiach, zazwyczaj bierze się pod uwagę dwie możliwe przyczyny. Z jednej strony, traumatyczne doświadczenie własne lub kogoś bliskiego. Często zdarza się, że cierpiało się z powodu ukąszeń, a ze względu na to, jak bolesne mogą jest to doświadczenie, nie chcemy go powtarzać.
Rzeczywiście, w porównaniu z innymi fobiami zwierzęcymi, apifobia jest mało irracjonalna, ponieważ użądlenia mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia. Jednak o intensywności niebezpieczeństwa ataku osy decyduje to, czy dana osoba jest uczulona, albo też czy dochodzi do wielu użądleń jednocześnie.
Co więcej, fobie również powoduje błędne wyuczenie. To znaczy, jeśli w dzieciństwie mieliśmy kogoś bliskiego z fobią przed pszczołami, to prawdopodobnie przekazał nam ten strach. Albo po prostu nauczyliśmy się zachowania polegającego na unikaniu i reagowaniu na pojawienie się tych owadów.
Co więcej, wzmocniło nasz strach stale ostrzeganie nas o zagrożeniach (rzeczywistych lub nie) związanych z tymi zwierzętami.
Konsekwencje
Fobie zwierzęce zazwyczaj pojawiają się w dzieciństwie. Na tym etapie życia nie musi on mieć większego wpływu niż dyskomfort, jaki powoduje u dziecka. W ten sposób fobie zwierzęce zwykle znikają na przestrzeni lat. Jednak w przypadku, gdy nie zniknie, strach pozostanie lub wzrośnie i może wpłynąć na codzienne życie osoby.
W tym sensie konieczne jest podkreślenie różnicy pomiędzy strachem przed pszczołami (lub podobnymi) a posiadaniem fobii, zaburzeniami lękowymi. Kiedy jest to fobia, pojawia się strach, który ogranicza życie człowieka.
Na przykład, taki strach może wpłynąć na kupno domu, lub nawet skłonić taką osobę do przeprowadzki. Może ona przestać chodzić w konkretne miejsca ze strachu przed wpadnięciem na pszczoły. Co więcej, może nawet odczuwać objawy lęku, gdy znajdzie się w obszarze pełnym kwiatów.
Biorąc to uwagę powyższe, apifobia może mieć od bardzo łagodnych do poważnych konsekwencji, w zależności od stopnia wpływu na życie danej osoby. Jest to jednak zaburzenie lękowe, które powinno być leczone tak, aby dana osoba miała wyższą jakość życia.
Leczenie fobii
Terapia poznawczo-behawioralna jest najskuteczniejszą metodą leczenia fobii. Zazwyczaj stosuje się trzy strategie interwencyjne: relaksację, modyfikację myśli fobicznych i irracjonalnych oraz systematyczne znieczulanie lub techniki ekspozycji.
Jako że jest to zaburzenie lękowe, ważne jest, aby dana osoba nauczyła się i zdobyła środki do radzenia sobie z bodźcem lub do relaksu podczas ataku paniki. W tym celu nauczane będą techniki progresywnego rozluźnienia mięśni lub rozluźnienia endogennego.
Narzędzia te będą również przydatne podczas wdrażania systematycznego znieczulania.
W przypadku tej ostatniej techniki lub pozostałych strategii, ekspozycja na działanie bodźców powinna być stopniowa. W ten sposób, na przykład, osoba z fobią zaczyna pracować z obrazami. Krok po kroku, pacjent będzie zbliżał się do zetknięcia z prawdziwym bodźcem.
Jednak tylko wtedy, kiedy będzie w stanie to zrobić bez odczuwania skrajnego niepokoju.
Krótko mówiąc, irracjonalny lub bardzo intensywny strach przed osami stanowi fobię i jako taki powinien być leczony wspólnie z profesjonalistą. W ten sposób osoba ta będzie mogła poprawić jakość swojego życia i wykonywać czynności, których wcześniej nie była w stanie z powodu strachu.