Najlepsza zemsta to ta, która nigdy nie doszła do skutku. Najlepszą zemstą jest uśmiech w odpowiedzi na nienawiść. Stłumienie gniewu i pokazanie innym, że możemy być szczęśliwi. Ponieważ nie ma lepszej strategii niż spokojne i mądre posuwanie się naprzód. Z uważnym spojrzeniem i wypoczętym sercem, wiedząc, że istnieją ciężary, których nie chcesz ze sobą nosić.
Konfucjusz trafnie stwierdził, że zanim zaczniemy planować zemstę powinniśmy wykopać dwa groby. Jeden dla nas i drugi dla naszego wroga. Filozofia zawsze dawała nam punkty odniesienie, które zmuszały nas do zastanowienia się nad aktem zemsty i moralnymi konsekwencjami związanymi z tą bardzo popularną i “atrakcyjną” praktyką. Zemsta niesie ze sobą bardzo niekorzystne konsekwencje.
“Zemsta jest rzeczą ludzką, przebaczenie boską”
-Walter Scott-
Używamy tego ostatniego terminu, atrakcyjności, dla bardzo konkretnego celu. Mamy do czynienia z typem ludzkiego zachowania, który zawsze zwracał naszą uwagę, nie można temu zaprzeczyć.
W rzeczywistości, coś, o czym dobrze wiedzą pisarze i reżyserzy to fakt, że zemsta ogromnie nas fascynuje. Nie ludzi, którzy twierdzą, że jest prawie jak lek: spożywana w małych dawkach pomaga, ale spożywana w dużych ilościach może nas zabić.
Możemy znaleźć wspaniałe literackie przykłady, takie jak Edmon Dantes lub hrabia Monte Cristo. Ta niezapomniana postać Alexandre Dumasa nauczyła nas, że najlepsza zemsta jest doskonale przygotowana, serwowana na zimno, bez pośpiechu. Tymczasem Agatha Christie uczyniła z nas świadków złożonego i gwałtownego spisku w “I nie było już nikogo”, aby pokazać nam, że zło powinno być odpowiednio pomszczone.
Zemsta nas przyciąga, a czasem nawet ją usprawiedliwiamy. Jakie procesy psychologiczne się za nią kryją?
Zemsta, bardzo ludzkie zachowanie
Większość z nas w pewnym momencie naszego życia czuła się tak smutna, zraniona i urażona, że przeszedł nam przez myśl ten okrutny i gorzki plan, jaki jest zemsta. Nasze kompasy moralne odchylają się kilka stopni od północy i wyobrażamy sobie sposoby i sytuacje, w których ból, który czujemy powraca do osoby, która go spowodowała.
Tak więc, coś, co powinno być jasne od samego początku i o czym przypomina nam psycholog Gordon E. Finley, ekspert od zachowań przestępczych, jest to, że zemsta ma niewiele wspólnego z moralnością. Zemsta jest impulsem i jest katharsis naszego gniewu i nienawiści. Co więcej, i jako przykład, jak przedstawiono w pracy profesora Ernsta Fehra z Uniwersytetu w Zurychu, ponad 40% decyzji podejmowanych w świecie biznesu ma na celu pewnego rodzaju zemstę na konkurencji.
To samo dzieje się z czynami przestępczymi, ponad połowa z nich jest popełniana przez nagromadzoną urazę wobec kogoś i przez wyraźne pragnienie dokonania zemsty. Wszystko to zmusza nas do wniosków, że dobra zemsta nie istnieje, ponieważ poza wynikami, które widzimy, istnieje coś bardziej niepokojącego i odkrywczego: stajemy się agresorami i nasza moralność schodzi na poziom osoby, który nas skrzywdziła.
Najlepsza to nie zemsta
Moglibyśmy usprawiedliwić, że najlepszą zemstą nie jest zemsta, ponieważ taki mówi nam moralny i zdrowy rozsądek, religie, a nawet filozofia. Jednak postaramy się przedstawić ten aspekt przez czysto psychologiczny pryzmat.
Na przykład, czy kiedykolwiek zastanawialiśmy się, co kryje się w ludziach, którzy niemal zawsze uciekają się do zemsty? Zobaczmy to poniżej.
Cechy osóbów mściwych
- Za osobą, która reaguje mściwie na każde przewinienie kryje się niewłaściwe zarządzanie emocjami i niska zdolność do poznania samego siebie (gdy ktoś mnie obraża, nie kontroluje moich emocji).
- Są to osoby, które wierzą, że znają absolutną i uniwersalną prawdę. To oni stanowią prawo i sprawiedliwość, są najlepszym przykładem tego, jak każdy powinien się zachowywać
- Przedstawiają także dychotomiczne nastawienie, albo jesteście ze mną, albo przeciwko mnie. Wszystko jest albo dobre, albo złe.
- Nie są skłonni do empatii.
- Nie wybaczają ani nie zapominają, ich życie jest uzależnione od przeszłości i urazów.
Jak widzimy, z tych psychologicznych i emocjonalnych opisów, zemsta lub pragnienie zemsty nie przynosi żadnych korzyści. Ten impuls, ta potrzeba lub jakkolwiek ją nazwiemy, niszczy naszą uczciwość i uniemożliwia poprawny osąd, ale także całkowicie ogranicza możliwość rozwoju osobistego i budowania lepszej i szczęśliwszej rzeczywistości.
Może nas przyciągać ta komiczna i innowacyjna sprawiedliwość w stylu Edmona Dantesa. Jednak kryje się za nią jedynie cierpienie i samotność. Dlatego najlepszą zemstą zawsze będzie brak zemsty. Żyć dobrze i pokazać innym, że jesteśmy szczęśliwi jest bez wątpienia najlepszą zemstą ze wszystkich.