Syndrom dziadków niewolników - czy wiesz, czym on jest?
W pewnym stopniu pojawienie się zjawiska, jakie naukowcy określają mianem syndrom dziadków niewolników w Europie wynika przede wszystkim ze zmian, które zaszły w ostatnich dziesięcioleciach w strukturze typowej rodziny. Niektóre z tych ważnych aspektów to aktywne przejście kobiet do świata pracy zawodowej i zwiększenie średniej długości życia.
Ze względu na te aspekty wzrosła liczba osób starszych opiekujących się wnukami w pełnym wymiarze godzin. Po części znacznie ułatwia rodzicom uzyskanie tak pożądanej równowagi między pracą a życiem rodzinnym. Ale gdzie są granice? Musisz wiedzieć, jak szanować granice starszego pokolenia. Co więcej, nie możesz zapomnieć, że już zapewnili oni wychowanie i byt swoim rodzinom. A to oznacza, że wykonali już swoją część pracy.
Emerytura powinna być chwilą wyzwolenia. W szczególności powinien być czas na odpoczynek i radość. Ty także przecież po tygodniu pełnym pracy świętujesz nadejście weekendu i cieszysz się z tego, że możesz w końcu poświęcić trochę czasu na wypoczynek i hobby. Ale co się teraz dzieje w życiu innych? Zmiany, które zaszły w ostatnich dziesięcioleciach w strukturze rodziny, doprowadziły do powstania zjawiska, które dotyka ogromną liczbę osób starszych. Można je określić jako syndrom dziadków niewolników.
Zdaniem hiszpańskich naukowców Javiera Antóna Sancho i Any Cervero Colubi, syndrom dziadków niewolników powoduje charakterystyczny zestaw objawów psychologicznych i fizycznych u osób starszych. Wynika on przede wszystkim z powodu zmian zachodzących w strukturze społeczeństwa. Ten zestaw objawów cechuje się istotnymi konsekwencjami na różnych poziomach, poczynając od stanu zdrowia fizycznego.
Zajmiemy się tym zagadnieniem nieco bliżej w naszym dzisiejszym artykule – zapraszamy zatem do poświęcenia kilku minut na jego przeczytanie!
Syndrom dziadków niewolników – rola obejmująca coś więcej, niż tylko uspokajanie i zabawianie dzieci
Jak ważna jest rola dziadków w rodzinach? Biorąc pod uwagę burzliwe czasy, w których żyjemy od kilku lat, wsparcie osób starszych ma fundamentalne znaczenie dla młodszego pokolenia. Ogólnie rzecz biorąc dziadkowie pomagają poprzez łagodzenie społecznych skutków kryzysu, jakie mogą dotykać wiele rodzin. W szczególności robią to zapewniając swoim bliskim wsparcie na kilka sposobów:
- Wsparcie typowo finansowe. Wielu dziadków zostało wręcz „zmuszonych” do finansowego wspierania zarówno swoich dzieci, jak i wnuków. Na przykład z powodu niedawnego kryzysu gospodarczego w całej Europie wielu z nich poniosło spore wydatki i pokrywało potrzeby swojej bliższej i dalszej rodziny.
- Przejęcie na siebie roli opiekunów dla najmłodszych (z reguły wnuków). Ponieważ rodzice pracują przez wiele godzin dzień w dzień, za opiekę nad wnukami są teraz odpowiedzialni dziadkowie. Zabierają oni swoje wnuki na zajęcia pozalekcyjne, na wizyty lekarskie, przeznaczają swój czas na zabawę z nimi i nie tylko. Bez wsparcia dziadków w wielu przypadkach niemożliwe byłoby zrobienie wszystkich tych rzeczy. Dlatego to właśnie ułatwiło rodzicom posiadanie rodziny bez jednoczesnej rezygnacji z życia zawodowego.
- Pomoc w pracach domowych. Gotowanie, sprzątanie lub inne obowiązki. Wcześniej wiele rodzin było w stanie zapłacić komuś za pomoc w różnego rodzaju pracach domowych. Kryzys zaczął jednak odbijać się na finansach gospodarstw domowych. Oznaczało to, że dziadkowie musieli także zająć się wszystkimi tymi zadaniami, aby utrzymać swoje dzieci i wnuki.
„Nie chodzi o to, że jesteś stary. Liczy się to, w jaki sposób jesteś stary”.
-Jules Renard-
Wielokrotnie wszystkie opisane powyżej działania doprowadziły do rozwoju pewnej dynamiki cechującej się tym, że dziadkowie są po prostu przeciążeni nawałem obowiązków. W efekcie może u nich rozwinąć się syndrom dziadków niewolników. Mając to na uwadze, ważne jest, aby nauczyć się ustalać limity i nie pozwalać na jakiekolwiek formy nadużywania dobroci okazywanej nam przez starsze pokolenie.
Syndrom dziadków niewolników: jego najważniejsze objawy
„To, co na początku może wydawać się skutecznym, leczniczym i wzbogacającym pomysłem dla wszystkich stron, w wielu przypadkach powoduje później, że rola dziadka błyskawicznie zmienia się w nowoczesną wersję niewolnika, skrępowanego więzami uczuciowymi”.
-Javier Soldevilla Agreda-
Ale cały ten problem jest nieco bardziej skomplikowany, niż się wydaje na pierwszy rzut oka. Otóż syndrom dziadków niewolników nie bierze pod uwagę korzyści płynących z takiego układu, jeśli jest on realizowany we właściwy, zdrowy sposób. Opieka nad wnukami tworzy z nimi silniejsze więzi, a także przynosi inne korzyści. Należą do nich między innymi to, że:
- Dziadkowie lubią swoją nową rolę.
- Mogą spędzać więcej czasu z wnukami.
- Często obie strony są z tego faktu bardzo zadowolone.
- Dziadkowie są bardziej aktywni niż zwykle.
- Dziadkowie i wnuki mają dzięki temu większe bezpieczeństwo.
Z drugiej strony istnieje także wiele wad i negatywnych skutków takiego rozwiązania, jeśli obie strony nie ustalą sobie odpowiednich limitów. W takim przypadku mamy do czynienia z sytuacją, która idealnie wręcz wpisuje się w syndrom dziadków niewolników. Ma ona następujące cechy:
- Wyczerpanie
- Stres
- Poczucie bycia przymuszonym do udzielania pomocy
- Brak życia towarzyskiego i minimalna ilość wolnego czasu
- Pogorszenie stanu zdrowia
- Konflikty i sprzeczki rodzinne
Limity i odpowiednie planowanie
Pamiętaj zawsze o tym, że dziadkowie nie mają już takiej energii i takich zdolności, jak kiedyś, gdy byli jeszcze rodzicami. W starszym wieku mogą pojawić się u nich pewne ograniczenia natury fizycznej. Dlatego właśnie konieczne będzie odpowiednie ustawienie limitów.
A to oznacza, że musisz po prostu ustalić rutynę, w której dziadkowie również będą mieli czas dla siebie. Taki, który mogą spędzić z dala od Twoich dzieci. Innymi słowy, nigdy nie zapominaj o tym, że dziadkowie to także ludzie o własnych zainteresowaniach. Często zainteresowania te są korzystne nie tylko dla nich samych, ale również dla ich wnuków.
Musisz wziąć pod uwagę ich aspiracje, plany na przyszłość i preferencje. Ich opinia, choć może nie być dostosowana do rzeczywistości, zawsze będzie poparta ich własnym doświadczeniem i płynąć z głębi serca.
Jest to szczególnie prawdziwe w sprawach typowo humanistycznych, gdzie być może świat nie zmienił się tak bardzo. W każdym razie nie powinni czuć się oni zobowiązani do przeznaczenia swojego całego życia na opiekę nad swoimi wnukami.
Dlatego też niezbędny jest dobry plan i podział zadań. Bardzo ważny jest taki harmonogram zajęć, który pozwala rodzicom organizować swoje życie, licząc na dziadków tylko wtedy, gdy jest to konieczne lub kiedy oni sami tego zechcą. Chociaż są oni dziadkami, to jednak ostatecznie to właśnie oni mają prawo decydować o tym, jak i kiedy chcą pełnić swoją rolę.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- García Díaz, V. (2018). La implicación de los abuelos y las abuelas en las familias.
- Guijarro, A. (2001). El síndrome de la abuela esclava. Grupo editorial universitario.
- Maria, J., Guillén Palomares, J., & Caro Blanco, F. (2012). Abuelas cuidadoras en el siglo XXI: recurso de conciliación de la vida social y familiar.
- Marín Rengifo, A. L., & Palacio Valencia, M. C. (2016). La crianza y el cuidado en primera infancia: un escenario familiar de inclusión de los abuelos y las abuelas. Trabajo social, (18), 159-176.
- Pérez Ortiz, L. (2018). Las abuelas como recurso de conciliación entre la vida familiar y laboral. Presente y futuro.
- Soldevilla Agreda, J. J. (2008). El verdadero rol de abuelo o una nueva puerta hacia la esclavitud. Gerokomos, 19(3), 113-114.
- Triadó, C., Villar, F., Solé, C., Celdrán, M., Pinazo, S., Conde, L., & Montoro-Rodríguez, J. (2008). Las abuelas/os cuidadores de sus nietos/as: tareas de cuidado, beneficios y dificultades del rol. International Journal of Developmental and Educational Psychology, 4(1), 455-464.