Śmierć kontra człowiek – poznaj rozważania na temat świadomości przemijania

Człowiek jest jedynym gatunkiem, który zdaje sobie sprawę z tego, że jego egzystencję przerwie kiedyś śmierć. Stworzyliśmy nawet dyscyplinę naukową, która zajmuje się skończonością ludzkiego życia, czyli filozofię. Poświęcamy dużo czasu na rozmyślania o tym, czym jest dla nas śmierć. I często właśnie te przemyślenia są siłą napędową do działania w codziennym życiu. Pozwalają bowiem spojrzeć na życie z szerszej perspektywy.

Jose Luis Borges w opowiadaniu Nieśmiertelny przedstawia człowieka, który żyje wiecznie. W pewnym momencie wpada spotyka on Homera, który również jest nieśmiertelny. Po tym spotkaniu myśli sobie: ‘Pożegnałem się z Homerem u bram Tangeru. Choć chyba się nie pożegnałem.’ Dwie nieśmiertelne postacie nie muszą się żegnać. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby mogły się spotkać ponownie.

Jako że człowiek żyje w świadomości tego, że kiedyś przyjdzie po niego śmierć, bardziej docenia każdy moment swojej egzystencji. Wiemy, że chwile są ulotne, dlatego widzimy w nich ogromną wartość.

Śmierć, życie i przeznaczenie

Każdy moment ludzkiego życia jest nie do przecenienia ponieważ każdy z nich zbliża nas do śmierci. Czasem zdaje się, że zrzucono nas na ziemię w określony wcześniej historycznie, geograficznie i kulturowo kontekst. Czy to jednak znaczy, że nasze życie jest z góry zaplanowane?

Martin Heidegger, najważniejszy filozof egzystencjalny XX wieku wierzył, że świadomość przemijania skłania do skupienia się na egzystencji autentycznej. Mówi, że w obliczu skończoności ludzkiego życia nasze nieautentyczne myślenie ma bezrefleksyjny charakter i nie przyczynia się do wykorzystania wszystkich możliwości, jakie daje nam życie.

Śmierć w kontekście egzystencji nieautentycznej

Żeby lepiej zrozumieć koncepcję nieautentyczności, wyobraź sobie, że wsiadasz do taksówki, w radiu podają wiadomości, a taksówkarz mówi co o tym, co właśnie usłyszał. Wyraża opinię na temat czegoś, co dotarło do jego świadomości kilka sekund wcześniej. Nie miał zatem czasu na rozmyślanie o tym i jedynie powtarza czyjeś słowa.

Heidegger uważa, że bezrefleksyjne powtarzanie cudzych opinii jest nieautentyczne. Kierowca taksówki (tylko jeden z możliwych przykładów) nie zastanawia się w tym przypadku nad swoimi słowami. Powtarza to, co usłyszał od innych. Dla Heideggera, egzystencja nieautentyczna to życie w świecie zewnętrznym. Stanowimy jedynie lustro zdarzeń i zapominamy o przemijalności wszystkiego, co nas otacza.

Człowiek, który pamięta o tym, że na końcu jego drogi nieuchronnie czeka śmierć, często zagłębia się w rozmyślaniach. Chce podejmować własne decyzje na podstawie własnych wniosków. Zatem egzystencja nieautentyczna to egzystencja bez świadomości przemijania.

Śmierć a myślenie autentyczne

Człowiek przyszedł z nicości i tam również powróci. Jako że jesteś w ludzkim ciele, czujesz swoją obecność tu i teraz i zdajesz sobie sprawę z tego, że zmierzasz w kierunku przyszłości. To z kolei sprawia, że mocniej skupiasz się na możliwościach, niż na rzeczywistości. Jedną z tych możliwości jest właśnie śmierć. Niektórzy twierdzą, że nie ma sensu zastanawiać się, co robić ze swoim życiem, skoro ono i tak prowadzi do śmierci.

Ludzie, którzy wybierają autentyczną egzystencję, kierują się myślą o nieuchronnej śmierci. Zastanawiają się, jakie to uczucie, kiedy przestajesz czuć, myśleć i istnieć. Te osoby podejmują decyzje pamiętając o tym, że życie jest wyjątkowym darem i że każdy moment może być tym ostatnim. Wiedzą, że śmierć towarzyszy ludziom na co dzień i że nie da się jej uniknąć. Nie traktują jednak śmierci jako końca, a jedynie jako przejście w inny stan.