Słuchanie empatyczne - co może je zniszczyć?

Czy stosujesz empatyczne słuchanie? Czy Twój partner, przyjaciele lub rodzina zachowują się tak w stosunku do Ciebie? Istnieje wiele przeszkód w tego typu komunikacji i nie zawsze jesteśmy ich świadomi.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 04 kwietnia, 2023

Wśród najbardziej podstawowych potrzeb człowieka wyróżniają się dwie: być wysłuchanym i być zrozumianym. Twoje relacje byłyby bardziej znaczące, szczere i transcendentne, gdybyś dbał o te dwa elementy w codziennej komunikacji. Co więcej, słuchanie empatyczne sprawia, że Twój mózg może rozwinąć bardziej współczujące i mniej samolubne podejście.

To psychologiczny koncept jest zakorzeniony w dzieciństwie, w sposobie, w jaki opiekunowie zwracają się do swoich dzieci. Kształtowanie pełnej szacunku interakcji, w której dzieci czują, że ich słowa są ważne, doceniane i brane pod uwagę, buduje w nich lepszy rozwój psychospołeczny. Z drugiej strony ignorowanie, krytykowanie lub niedocenianie sposobu, w jaki się komunikują, izoluje ich i buduje gorszą samoocenę.

Jest jeszcze jedno zjawisko, które często pojawia się w mechanizmie skutecznej komunikacji. Często możesz tego nawet nie zauwayć. Chodzi o fakt, że możesz postrzegać siebie jako skutecznego i empatycznego słuchacza, podczas gdy w rzeczywistości nim nie jesteś. To dlatego, że istnieją pewne dynamiki, które utrudniają tę zdolność i osłabiają ją. To ukryty wróg, o którym powinieneś pamiętać.

Słuchanie empatyczne: co może na nie wpłynąć?

Alfred Adler, austriacki psychiatra i twórca psychologii indywidualnej, zwykł mawiać, że jedną z umiejętności, którą wszyscy powinniśmy rozwijać, jest patrzenie oczami innych, słuchanie uszami innych i czucie sercem drugiego. Ta metafora opisuje istotę empatii. Nie jest jednak tak łatwo zwrócić uwagę na drugą osobę i całkowicie odsunąć się na bok.

Opinie i osądy często są ze sobą powiązane, gdy komunikujemy się z innymi. Możesz zdać sobie z tego sprawę, wyjaśniając komuś, jak się czujesz. Druga osoba szybko udzieli Ci porady, co powinieneś zrobić. Jednak empatia oznacza brak osądów i porad. To łączenie się z każdym, z kim mamy do czynienia i traktowanie go z szacunkiem.

Badania przeprowadzone przez Louisiana State University (USA) wskazują, że aktywne i empatyczne słuchanie jest cenną umiejętnością społeczną, którą wszyscy powinniśmy rozwijać. To, w jaki sposób utrudniamy tę praktykę w naszych codziennych rozmowach, jest interesujące.

1. Pocieszanie – sposób blokowania doświadczeń innych

“Spokojnie, to nic takiego.”, „Przestań się tak martwić, to minie”. Czy nie powinniśmy próbować sprawić, by druga osoba poczuła się spokojniejsza i bardziej zrelaksowana? Z pewnością nie ma nic lepszego niż powiedzenie komuś, kto cierpi, że wszystko będzie dobrze – czy aby na pewno?

Tak naprawdę takim zachowaniem, gdy starasz się złagodzić lub wymazać uczucie dyskomfortu drugiej osoby, niszczysz swoje empatyczne słuchanie. W efekcie blokujesz jej doznania emocjonalne. Na przykład, jeśli powiesz komuś klasyczne „to nic takiego”, nie doceniasz tego, co ta osoba czuje w tym momencie.

2. Przesłuchanie i słuchanie pośrednie

„Dlaczego tak się czujesz? Jak myślisz, dlaczego Ci się to przytrafiło? Czy jesteś pewien, że to prawda?”. Często podczas dzielenia się swoim doświadczeniem z kimś bliskim rozmowa może przerodzić się w przesłuchanie KGB. Nadmiar pytań ze strony kogoś, kto powinien słuchać, daje drugiej osobie poczucie, że jest kwestionowana.

Empatyczne słuchanie wymaga okazywania pełnej szacunku i cichej uwagi, bez kwestionowania doświadczeń innych.

3. Udzielanie porad

W relacjach z innymi często spotyka się osoby, które indoktrynują i szybko udzielają nieproszonych rad i wskazówek. Komunikacja empatyczna nie oferuje porad, tylko polega na wszechstronnym słuchaniu, w którym nikt nie narzuca innym swojego punktu widzenia.

4. Analizowanie i badanie

Istnieje wiele sposobów na zniszczenie empatycznego słuchania. Jednym z nich jest chęć przeprowadzenia analizy emocjonalnej. To kolejny sposób niszczenia i naruszania tego, co czuje druga osoba.

Poszukiwanie przyczyny i wyzwalacza doświadczeń jednostki z zimnym intelektualizmem jest kolejnym sposobem blokowania jej.

5. Zmiana tematu, bolesna forma unieważnienia

Czy kiedykolwiek próbowałeś ujawnić coś lub podzielić się z kimś faktem, uczuciem lub myślą i w tym samym momencie osoba ta zmieniła temat? Co więcej, mogła nawet zacząć mówić o sobie, pozostawiając Cię z poczuciem, że nie jesteś nawet wart komentarza.

Jest to bardzo bolesny sposób niszczenia empatycznego słuchania.

6. Narzucona empatia

„Naprawdę? Och, tak mi przykro, jakie to okropne!” Jeśli chodzi o łączenie się z kimś emocjonalnie, niektórzy używają własnej interpretacji, aby zasugerować, że rozumieją drugą stronę. Jednak w rzeczywistości tak nie jest. Ich postawy są zatem fałszywe. Zwykle natychmiast to zauważasz, ale sprawia to, że czujesz się nieswojo. Może to nawet sprawić Ci ból.

7. Wyrażenia zamykające

Wyrażenia zamykające to sformułowania, które minimalizują i utrudniają emocjonalne przeżycie mówcy. W rozmowie, nawet jeśli starasz się być empatyczny, możesz wpaść w pułapkę popełniania błędów, które pozbawiają drugą osobę możliwości szczerości.

„Przynajmniej masz pracę/dzieci”, „Przynajmniej nie zdarzyło Ci się A, B lub C” i „Nie martw się, przynajmniej…” . Tego typu wyrażenia odłączają jednostkę od jej rzeczywistości, narzucając jej ideę, że to, co wyraża, nie jest tak znaczące, jak sądzi.

Uwagi końcowe

Prawdopodobnie jesteś świadomy tego, jak niektórzy ludzie się do Ciebie zwracają. Ale czy wiesz, jak Ty sam się komunikujesz? Dość często nie jesteśmy świadomi, że nie zawsze przeprowadzamy niezbędną refleksję i introspekcję podczas komunikacji. Rzeczywiście, istnieje wiele sposobów na zniszczenie empatycznego słuchania i łatwo jest to zrobić nieświadomie.

Słuchając innych, nie możesz ich osądzać ani odczuwać potrzeby rozwiązywania ich problemów. Powinieneś obniżyć głośność swojego ego i chęć sprowadzenia dialogu na siebie. Mądrość oznacza umiejętność słuchania. Dbanie o siebie nawzajem oznacza zrozumienie, że czasami należy odkryć, kto stoi przed Tobą.