Jedyne co wiemy o życiu to fakt, że nic lub prawie nic w nim nie jest pewne, dlatego właśnie tak często przychodzi nam poradzić sobie z niepewnością. Pomimo tego zachodnie społeczeństwo ciągle pompuje w nas przekonanie, że wszystko możemy mieć pod kontrolą. Myśl ta idzie nawet o krok dalej.
Pojawiają się sugestie, że powinieneś szybko i skutecznie znajdować rozwiązania wszystkich problemów. Nasze społeczeństwo nie promuje postawy, która tak naprawdę jest kluczowa w adaptacji. Chodzi o wiedzę o tym jak poradzić sobie z niepewnością.
Dokładnie na tym polega radzenie sobie z niepewnością. Jest to umiejętność postępowania w obliczu braku pewności oraz natychmiastowych rozwiązań. Możesz starać się wszystko naprawić i wszystkiemu zaradzić, ale koniec końców to może być niemożliwe.
Czasami odpowiedzi i rozwiązania przychodzą z czasem. Innych po prostu nie sposób odnaleźć. Ludzkość nie wie wszystkiego. Tak naprawdę tego, co wiemy jest znacznie mniej niż tego, co nadal musimy poznać.
Z tym stwierdzeniem zgodzi się każdy. W praktyce mamy jednak do czynienia z czymś innym. Niektórzy ludzie zwyczajnie nie potrafią poradzić sobie z niepewnością. W takich sytuacjach czują niepokój i poirytowanie. Nie wiedzą jak funkcjonować, kiedy nie mają pod nogami solidnego gruntu.
“Nie zaznałem spokoju, dopóki nie odrzuciłem wszelkiej wiedzy, dochodząc do wniosku, że niczego nie można stwierdzić jednoznacznie.”
-Omar Khayyam-
Kiedy nie możesz poradzić sobie z niepewnością
Ludzie, którzy nie radzą sobie z niepewnością mają silną potrzebę doznawania czegoś co nazywane jest zbliżeniem poznawczym. Jest to tak zwane w języku potocznym “ostatnie słowo“. Niektórzy ludzie potrzebują mieć jasno zdefiniowany stan rzeczy. Tak lub nie, białe albo czarne.
Ludzie z tą cechą doświadczają ogromnego stresu, kiedy nie mają pod ręką jednoznacznych odpowiedzi. Zbliżenie poznawcze obejmuje pewność. “Kochasz mnie, czy nie?” Takie osoby pragną usłyszeć stanowcze tak, albo stanowcze nie. Bardzo ciężko jest im zrozumieć, że najbardziej realistyczną odpowiedzią jest “No cóż, i tak i nie”.
Niejednoznaczność i paradoksy to dla takich osób coś nie do zniesienia. Dla nich są to kłamstwa, oszustwa, czy też zwyczajnie sposoby na zasłonięcie prawdy. Złą wiadomością dla takich osób jest fakt, że niemal wszystko w naszym świecie jest niejednoznaczne.
Konsekwencje braku radzenia sobie z niepewnością
Kiedy ktoś nie może poradzić sobie z niepewnością, powodem tego najprawdopodobniej stanu rzeczy jest fakt, że osoba ta upraszcza rzeczywistość.
Ma ograniczoną świadomość tego, co się dzieje. Według niej wszystko jest czarne albo białe. Ludziom, którzy postrzegają świat w ten sposób, bardzo trudno jest snuć przypuszczenia. Ciężko jest im stawiać nowe hipotezy na temat tego co widzą. Działa to też w drugą stronę – ciężko jest im pogodzić się z myślą, że niektórych rzeczy nie da się zrozumieć, przynajmniej w danej chwili.
Nie są na przykład w stanie zrozumieć, że jedna sytuacja może być wynikiem różnych okoliczności. Jeśli ktoś nie lubi czytać, nie oznacza to wcale, że jest bezmyślna czy obojętna na kulturę. Istnieją tysiące powodów, dla których ktoś może nie czytać książek.
Kiedy ktoś nie umie poradzić sobie z niepewnością, często też charakteryzuje się brakiem empatii. Ludzie z tą niedoskonałością postrzegają świat jedynie przez swój pryzmat. Przez to bardzo trudno jest im zaakceptować różnorodności, ponieważ są przekonani, że można jednoznacznie stwierdzić co jest dobre, a co nie. Myślą również, że warunkiem zdrowego funkcjonowania związku, rodziny, czy społeczności jest ciągła zgoda na wszystko.
Jak poradzić sobie z niepewnością?
Znoszenie niepewności przejawia się w umiejętności pogodzenia się z tym, że nigdy nie ma jednej właściwej odpowiedzi. Ludzie, którzy potrafią poradzić sobie z niepewnością, nie czują zakłopotania, czy niepokoju, kiedy nie potrafią natychmiast znaleźć rozwiązania.
Zwyczajnie akceptują tę sytuację i idą dalej, opierając się na tych informacjach, które są dostępne. Skupiają się na rozwiązywaniu tego, co rozumieją. Jeśli na horyzoncie pojawią się nowe czynniki, zanotują je i będą zwracać na nie uwagę. Dzięki nim postarają się zrozumieć co tak naprawdę się dzieje.
Ludzie, którzy wiedzą jak poradzić sobie z niepewnością, dogłębnie analizują też fakty. Nie trwają jedynie na powierzchni, ale schodzą głębiej. W efekcie odkrywają, że rzeczy są znacznie bardziej złożone, niż mogłoby to się wydawać. W ten sposób łatwiej jest im zrozumieć, jak trudne jest posiadanie konkretnych odpowiedzi.
Co ciekawe, ludzie z mniejszą tolerancją na niepewność są bardziej pewni swoich ocen i podejmowanych decyzji.
Z drugiej strony, osoby lepiej radzące sobie z niepewnością potrzebują więcej czasu na podjęcie decyzji. Często też zastanawiają się nad nimi ponownie, zanim zaczną wprowadzać je w życie. Mimo wszystko lepiej radzą sobie w konfliktowych sytuacjach i widać to wyraźnie w ich związkach.