Poczucie humoru, nawet jeśli na pozór nie wydaje się być na tyle istotne, może w naprawdę wielu przypadkach okazać się skutecznym mechanizmem obronnym w licznych stresujących lub trudnych sytuacjach, przez które przechodzi większość z nas w trakcie swojego życia.
Poczucie humoru nadaje barwy ponurej szarości dnia codziennego, wywołuje uśmiech na naszych twarzach w trudnych chwilach i może być zaraźliwe. To brzmi jak idealne lekarstwo na wiele bolączek, nieprawdaż?
Mechanizmy obronne to strategie, których używamy do konfrontacji z nieprzyjemnymi sytuacjami wewnętrznymi lub zewnętrznymi. To jest coś takiego, jakby ich zdolnością było zmniejszenie lub nawet zlikwidowanie tego złego “czegoś”, co ogarnia nasz umysł. Może to być smutek z powodu utraty bliskiej osoby, gniew spowodowany niedawnym rozpadem związku lub zdiagnozowania u siebie groźnej choroby…
Nasze mechanizmy obronne skutecznie przeciwdziałają stresowi, starając się, aby był on mniejszy, bardziej nieszkodliwy i ogólnie rzecz biorąc słabiej odczuwalny… Nie aż tak przerażający ani nieznany, jak się z pozoru wydaje. Czasami te mechanizmy obronne mogą sprawić, że zapomnisz o swoim cierpieniu lub pomożesz mu zmienić jego źródło w swoim życiu.
Ale zastrzyk świeżego powietrza, którą wnosi do Twojego wnętrza poczucie humoru jest tak wielki, że może nawet wydawać się, że wszystko idzie w dobrą stronę. Możesz mieć nawet wrażenie, jak gdyby nic się nie stało i nic ani nikt nie jest w stanie Ci w niczym przeszkodzić.
Poczucie humor pomaga uciec od niewygodnej rzeczywistości
Prawdopodobnie spotkałeś wiele razy na swej drodze kogoś, kto mówi o poważnych lub ważnych rzeczach z uśmiechem na twarzy. To jest ten rodzaj uśmiechu, który zamienia się w ten mały, nieco nerwowy chichot, a który następnie prowadzi do wybuchu niekontrolowanego śmiechu. Ale jest tu także coś, co nie pasuje do całości. Zazwyczaj podczas uważnego słuchania tej osoby nie możesz przestać myśleć o tym, że coś jest jednak nie tak.
Jak ktoś może mówić o czymś, co Ty uważasz za istotne lub może nawet śmiertelnie poważne i jednocześnie śmiać się z tego? Jeśli zatrzymasz się na chwilę i pomyślisz o tym, to może się okazać, że w Twoim otoczeniu potrafisz wskazać wiele osób, które gdy mówią o czymś, co nie jest zabawne, to i tak śmieją się z tego. Jest to ten rodzaj śmiechu, o którym można powiedzieć, że nie jest do końca prawdziwy…
Wydaje się bardziej czymś w rodzaju krzyku udręczonej duszy, która nie wie tak naprawdę, jak wyrazić siebie poprzez ten naprawdę prawdziwy śmiech. Właśnie taki prawdziwy śmiech, jaki pochodzi z głębi szczęśliwego serca duszy. A w opisywanym powyżej przypadku mamy raczej do czynienia ze śmiechem, który wydaje się być nadmierną ingerencją w stan emocjonalny.
Poczucie humoru nie zawsze jest jednak wskazane
Zwykle dostrzegamy spory rozłam pomiędzy tym, co i jak ktoś nam coś mówi. Pomoże nam to zrozumieć, jak poważna jest ta kwestia. Są ludzie, którzy nie sięgają głębiej w swój umysł i nie liczą się z niczym, gdy nie podchodzą do czegoś wystarczająco poważnie.
Można wtedy pomyśleć “cóż, jeśli ten ktoś się z tego śmieje, to pewnie dlatego, że nie ma na to żadnego wpływu! Jestem pewien, że ten ktoś ogólnie jest w porządku, po prostu nie rozumie do końca istoty problemu”. Ale prawda jest taka, że coś nie wydaje się nam być w pełni właściwe. Dzieje się tak dlatego, że kiedy mówimy o czymś w sposób, w jaki się z tym zagadnieniem nie zgadzamy, to zaczynamy odczuwać wewnętrzną sprzeczność.
Ale należy tutaj wyraźnie odróżnić wymuszony śmiech mający na celu zamaskowanie swojego niezrozumienia lub obawy od nieco swobodniejszego podejścia. Tę drugą opcję umożliwia właśnie poczucie humoru i nie jest ona w żaden sposób oznaką niewłaściwego pojmowania rzeczywistości.
Dyskomfort związany z próbami wysłuchania i zaakceptowania, a nie tylko odrzucenia
To właśnie tutaj poczucie humoru pełni rolę mechanizmu obronnego przeciwko rzeczywistości, która jest trudna dla nas do zaakceptowania. Poczucie humoru nas rozgrzewa i przez długi czas może działać jak balsam na duszę. Pomaga nam on wtedy przystosować się do nowej rzeczywistości.
Problem, podobnie jak wszystko inne, staje się istotny dopiero wtedy, gdy poczucie humoru okazuje się być Twoim jedynym sposobem na reakcję w obliczu danej sytuacji. “Bronimy się” przed tym, walcząc z tym. Nie akceptujemy tego stanu rzeczy ani nie przyjmujemy go takim, jakim jest.
Są pewne realia, które naprawdę wywołują u nas głęboki stres lub nawet mdłości. Ich akceptacja przychodzi wraz z głęboką zmianą wewnętrzną. Najpowszechniej spotykanym sposobem na oderwanie się od tego jest odrzucenie tej rzeczywistości.
Starasz się spychać te kwestie gdzieś w głąb swojej świadomości lub minimalizujesz je całkowicie… Sprawiasz, że są tak małe, że ledwo istnieją. Ale to nie jest właściwa droga. Unikanie konfrontacji z czymś tak niewygodnym, jak to tylko możliwe, oznacza odejście od tego, kim tak naprawdę jesteś.
Zarówno komfort, jak i dyskomfort są częścią życia i nie można się ich pozbyć. “Lekarstwem” na to nie jest uparte zaprzeczanie istnieniu tych rzeczy i spraw, które sprawiają, że czujesz się niekomfortowo. Lekarstwo takie opiera się na akceptacji nowej sytuacji…
I w tym sensie, jeśli zechcesz zaakceptować coś, co Cię właśnie czeka, musisz najpierw spojrzeć w głąb samego siebie i zacząć od wypracowania w sobie szacunku dla tego, co tam znajdziesz. Kiedy nie szanujesz tego, czy innego ze swoich doświadczeń życiowych i nie traktujesz tego poważnie, dopóki się to całkowicie nie rozmyje, robisz błąd. Bo jeśli Ty sam siebie nie szanujesz, nie możesz oczekiwać, aby druga osoba zawsze traktowała Cię poważnie.
Jeśli nie traktujesz siebie poważnie, nakłaniasz inne osoby, by także tego nie robiły
Możesz “nauczyć” drugą osobę, aby Cię szanowała. Tak, to prawda. Musisz jednak zaprząc do tego wiele umiejętności i metod. Odpowiednio stosowane i z umiarem poczucie humoru to jedynie niewielka tego część. Im mniej szanujesz swoje “ja”, tym gorzej. Jeśli wybierasz poczucie humoru jako swój pierwszy mechanizm obronny do uniknięcia swojej własnej rzeczywistości, to trudniej Ci będzie sprawić, że druga osoba będzie szanować Twoje najbardziej intymne doświadczenia.
Pokazujesz jej w ten sposób, że ona także może się z tego wszystkiego śmiać i nie będzie traktować Cię poważnie. To, o czym mówisz, nie jest ważne, ponieważ “nie przeszkadza Ci to.” Ale to naprawdę przeszkadza, jest tak bolesne lub nieprzyjemne, że Twoją pierwszą reakcją będzie odrzucenie rzeczywistości. Nie mówimy tutaj, że poczucie humoru jest zawsze złą cechą. Ale warto mieć na uwadze to, że nie zawsze jest ono optymalnym sposobem i narzędziem dla każdej sytuacji.
“Wszystkie rzeczy mają swoją własną miarę, tak jak wszystkie sytuacje mają swój początek. Poczucie humoru ma swoje miejsce, podobnie jak łzy. Uśmiechy mają swoje chwile, tak jak surowość ma swoje. ”
–Al-Jâhiz–
Dlatego też tak ważne jest, aby zidentyfikować wszystkie te sprzeczne oznaki tego, co ktoś inny czuje. Warto także zwracać uwagę na to, co robi, jak się zachowuje, co mówi i jak mówi… Ta wykryta w ten sposób sprzeczność da Ci wskazówkę, jak pomóc poczuć się bardziej komfortowo ze swoim problemem lub trudnościami.
Czasami najłatwiej jest po prostu posłuchać, co ktoś naprawdę próbuje Ci powiedzieć, bez ukrywania się za maskami i karykaturami. Ta osoba prawdopodobnie chce być słuchana bez jej osądzania. Musi tylko usłyszeć “w porządku, jeśli coś Ci leży na wątrobie, możesz ze mną o tym porozmawiać. Wystarczy, że tylko tego zechcesz”.