Nastolatki ignorują swoje matki – co na to nauka?

Nastolatki ignorują swoje matki. Dzieje się tak częściowo dlatego, że wolą słuchać innych ludzi. Chociaż stwierdzenie to może brzmieć dość radykalnie, jest zgodne z przeprowadzonymi na ten temat badaniami. Ta hipoteza wyjaśniałaby również, dlaczego wiele matek obserwuje, jak ich relacje z dziećmi całkowicie się zmieniają w okresie dojrzewania.

Bezpośrednio lub pośrednio prawie wszyscy byliśmy świadkami tego zjawiska. Dla niektórych matek to ulga. Dla innych jest to początek żałoby po latach, które już nigdy nie wrócą.

W ten sam sposób, w jaki matka przygotowuje się do narodzin swojego dziecka, zaleca się również, aby przygotowała się ona na pewne przewidywalne zmiany w późniejszym etapie życia. Wymaga to aktywnego działania i odpowiedniego podejścia.

Co ciekawe, nastolatki ignorują swoje matki nie dlatego, że nie chcą ich słuchać. Nie chcą odrzucać każdej wskazówki pochodzącej od mamy. W rzeczywistości wydaje się, że źródło problemu może tkwić na poziomie biologicznym. Okazuje się bowiem, że nastolatki nie rejestrują już głosów swoich matek, tak jak to robiły w dzieciństwie.

Nastolatki ignorują swoje matki – dlaczego?

Nastoletni mózg nie uważa już głosu matki za tak satysfakcjonujący, jak wcześniej. Według badań opublikowanych w Journal of Neuroscience to odczucie może częściowo prowadzić do innych. W badaniu, które obejmowało tylko matki i nastolatki, wykorzystano fMRI do uzyskania obrazów aktywnych obszarów mózgu. Dostarczyło to pierwszego szczegółowego neurobiologicznego wyjaśnienia, w jaki sposób nastolatki zaczynają oddzielać się od swoich rodziców.

W badaniu wzięło udział 46 chłopców i dziewcząt w wieku od 7 do 16 lat. Badacze mieli okazję obserwować aktywność mózgową, w chwili, gdy badane nastolatki słuchały nagrań głosu matki, a także nieznanych kobiet.

Badanie dostarczyło szczegółowego neurobiologicznego wyjaśnienia, w jaki sposób nastolatki zaczynają oddzielać się od swoich rodziców. „Tak jak dziecko wie, jak dostroić się do głosu matki, tak nastolatek wie, jak dostroić się do nowych głosów” – powiedział główny autor badania, dr Daniel Abrams, profesor psychiatrii i nauk behawioralnych.

Seria badań i skanów mózgu

Jak wspomnieliśmy wcześniej, w okresie dojrzewania następuje zmiana orientacji na cele społeczne niezwiązane z rodziną. W związku z tym nastolatki chcą się odróżnić od rodziców. Znajduje to odzwierciedlenie w czasie spędzanym z rówieśnikami.

Do tej pory niewiele było wiadomo na temat neurobiologicznych sygnatur tych zmian. Jednak funkcjonalne obrazowanie mózgu było niezwykle odkrywcze. Przetwarzanie ludzkiego głosu u dzieci i młodzieży (w wieku od 7 do 16 lat) dało wyraźne sygnatury neuronowe odpowiednie dla głosu matki i dla głosów nieznanych osób. Te systemy nagród i wartości społecznych znajdują się w jądrze półleżącym i brzuszno-przyśrodkowej korze przedczołowej.

Młodsze dzieci wykazywały większą aktywność w tych systemach mózgowych dla głosu matki w porównaniu z nieznanymi głosami. Jednak odwrotny efekt stwierdzono u nastolatków. Wystąpiła u nich większa aktywność powstała na skutek głosów nieznanych w porównaniu z głosem matki.

Spektakularna zmiana w okresie dojrzewania

Zespół badawczy z Uniwersytetu Stanforda (USA) wcześniej odkrył, że u dzieci poniżej 12 roku życia usłyszenie głosu matki wyzwala w mózgu serię wyjątkowych reakcji.

Zmiany były tak wyraźne, że naukowcy byli w stanie odgadnąć wiek dziecka po prostu na podstawie tego, jak ich mózg reagował na głos matki.

Badanie opublikowane w 2016 roku wykazało, że dzieci potrafią identyfikować głos matki z niezwykle dużą dokładnością. Aktywowane są specjalne sygnały dźwiękowe, nie tylko w obszarach przetwarzania słuchowego mózgu, ale także w wielu obszarach, które nie są aktywowane przez nieznane głosy. Na przykład aktywowane są ośrodki nagrody, regiony przetwarzania emocji, ośrodki przetwarzania wizualnego i sieci mózgowe (te, które decydują, które informacje są najistotniejsze).

Nastolatki ignorują swoje matki – czy robią to świadomie?

„Słuchasz mnie?”. Jest to pytanie, które rodzice często zadają swoim rozproszonym nastolatkom, a odpowiedź brzmi prawdopodobnie „Nie”. Wiele matek jest smutnych, gdy czują się ignorowane. To uczucie, które nasila się, gdy matka porównuje teraźniejszość z latami, w których znajdowała się w centrum uwagi swoich dzieci.

Niemniej jednak, z drugiej strony, nastolatkom naprawdę trudno jest zdać sobie sprawę, że się zmieniają. Z reguły ich świadomość pojawia się zwykle dopiero wtedy, gdy nowa dynamika ustali się już na jakiś czas.

Nastolatki po prostu chcą być z ludźmi, którzy są dla nich ważni w życiu. Mają przyjaciół i nowych kolegów i chcą spędzać z nimi czas. Co więcej, ich umysł staje się bardziej wrażliwy, na skutek czego nowe nieznane głosy budzą ich ciekawość. Obwody nagrody i ośrodki mózgowe, które priorytetowo traktują ważne bodźce, są wtedy bardziej aktywowane. Co ciekawe, jest to zjawisko związane z normalnym dojrzewaniem na poziomie biologicznym.

„Dziecko w pewnym momencie staje się niezależne i musi to zostać przyspieszone przez sygnał biologiczny leżący u podstaw tego dostosowania. Jest to sygnał, który pomaga nastolatkom angażować się w świat i tworzyć połączenia, które pozwalają im być społecznie biegłymi poza kręgiem rodzinnym” – twierdzi jeden z autorów badania, Vinod Menon.