Legenda Majów o Aksolotlu

Legenda Majów mówi, że aksolotl uosabia boga ognia i błyskawic, Xolotla, brata bliźniaka Quetzalcoatla. Aby uniknąć śmierci, przyjął on postać tego niezwykłego płaza.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 18 kwietnia, 2023

Legenda Majów o aksolotlu była przekazywana z pokolenia na pokolenie. Obecnie ta niezwykła spuścizna antropologiczna jest wspominana częściej niż kiedykolwiek z jednego konkretnego powodu. Aksolotl, zwierzę endemiczne dla jeziora Xochimilco w Meksyku, jest zagrożony wyginięciem.

Zagrożenie to jest spowodowane czynnikami takimi jak utrata ich naturalnego siedliska w wyniku pojawienia się nowych gatunków inwazyjnych, a także nadmierna eksploatacja przez człowieka i zanieczyszczenie. Bez wątpienia szkoda by było, gdyby meksykański aksolotl czy Ambystoma mexicanum przestały istnieć w naszym trwale zagrożonym naturalnym ekosystemie.

Ciekawe jest przywoływanie historii, w których królestwo zwierząt miesza się ze światem kultury. Dziedzictwo kraju, a nawet całej planety, składa się ze wszystkich małych żywych istot. Aksolotl ma naprawdę szczególną symbolikę i wygląd. To delikatny płaz w kształcie kijanki z efektowną grzywą.

Legenda Majów o aksolotlu

Legenda Majów o aksolotlu głosi, że u zarania dziejów bogowie zebrali się w mitycznym Teotihuacan, aby stworzyć wszechświat. Jednak ten pierwotny i wspaniały akt miał swoją cenę: kosztował ich życie.

Historia i literatura popularna twierdzą, że wiele bóstw, jak Huitzilopochtli czy Tezcatlipoca, rzuciło się w ogień, nawet sie nad tym nie zastawiając. Niemniej jednak był jeden bóg, który sprzeciwiał się temu okrutnemu poświęceniu.

Xólotl, bóg ognia, śmierci, Słońca, a także brat bliźniak Quetzalcóatla, nie chciał umrzeć, ale było to konieczne , aby światło mogło dotrzeć do wszechświata. Był potężnym bóstwem i tylko jego ciało, pochłonięte przez płomienie, mogło rozpalić światło we wszechświecie i choreografować ruch gwiazd.

Xolotl uciekł. Przybierał postać wielu zwierząt, z czego jednym był pies. Udało mu się nawet przybrać kształt kukurydzy. Najbardziej uderzającą z jego przemian była przemiana w aksolotla. Wybrał ciało tego zwierzęcia, ponieważ żyło w wodzie, było piękne, a także małe. Miał nadzieję, że dzięki temu pozostanie niezauważony.

Jednak bóg wiatru odkrył jego plany.

Pojmanie i koniec Xólotla

Nie miało znaczenia, że wszechmocny bóg Xolotl ukrywał się w ciele małego płaza na dnie rzeki, wśród mułu, kamieni i innych wodnych stworzeń. Bóg wiatru był przebiegły i sprytny, więc nie zajęło mu dużo czasu, aby go odnaleźć. To była ostatnia forma boga ognia i błyskawicy.

Krótko po schwytaniu Xolotl został zabrany z powrotem do Teotihuacan, aby dokończyć rytuał. Mówi się, że wraz z pierwszymi kroplami jego krwi, cały nasz wszechświat zaczął się rozjaśniać. Pojawiło się także piąte słońce Meksyku i rozpoczął się świt nowej ery. Według legendy była to era, w której obecnie żyjemy. Z perspektywy Nahua zniknie wraz z nadejściem pewnych zjawisk naturalnych, takich jak trzęsienia ziemi, zaćmienia i powodzie.

Z drugiej strony niektóre źródła wskazują, że bóg Xólotl nie został złożony w ofierze. Mówi się, że użyto tylko części jego krwi. Później został ukarany za swój tchórzliwy czyn i przemieniony w aksolotla na zawsze.

Aksolotl, wyjątkowe stworzenie

Aksolotl w języku nahuatl oznacza „wodnego potwora”. Mimo że pochodzi z Meksyku, w 1864 roku został sprowadzony do Europy. Od tego czasu płazy te hodowane są w niewoli, uzyskując ciepły biały lub różowy odcień. Jednak aksolotle pochodzące z Meksyku są brązowe. Niestety, można je spotkać coraz rzadziej.

Legenda Majów o aksolotlu twierdzi również, że zwierzę to jest tak niezwykłe, ponieważ bóg Xolotl wciąż w nim żyje. Zarówno przyrodnicy, jak i naukowcy są zafascynowani jego mocą regeneracji. Aksolotl jest w stanie zregenerować swoje kończyny, jeśli zostanie zaatakowany przez drapieżnika. To samo może zrobić z sercem, rdzeniem kręgowym i częściami mózgu.

Uniwersytet Monash w Melbourne (Australia) przeprowadził badanie, w którym wyjaśniono przyczynę tej niezwykłej osobliwości. Odpowiedź zapalna po urazie skutkuje usunięciem patogenów i martwej tkanki. Później aktywowane są wzorce molekularne, które inicjują postępującą regenerację dotkniętej części lub narządu. To niewątpliwie niesamowity proces.

Ciekawym faktem jest to, że genom aksolotla jest do dziesięciu razy dłuższy niż genom człowieka. Wiadomo również, że po urodzeniu płazy te często są tak głodne, że zjadają kończyny swojego rodzeństwa. Nie jest to jednak problem, bo jak już wiemy, potrafią zregenerować każdą część swojego ciała.

Biorąc pod uwagę te unikalne cechy, być może rzeczywiście mają w swoim DNA spuściznę boga Majów.