Czy brak czułości w dzieciństwie może wywoływać poważne konsekwencje natury psychologicznej? Owszem, a jedna z nich to kacheksja. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej na ten temat.
Czułość i przywiązanie są niezbędne do właściwego rozwoju każdego dziecka. Właśnie dlatego oddzielenie od obiektów znaczących (w zależności od momentu, którym następuje i tego jak długo trwa) może mieć niszczycielskie skutki, wywołując choćby takie zaburzenia jak kacheksja.
René Spitz badał zaburzenia psychologiczne u dzieciach znajdujących się w ośrodkach opieki lub szpitalach, które były oddzielone od swoich matek. Odkrył, że w ekstremalnych przypadkach mogło ono prowadzić do śmierci, której przyczyną była kacheksja.
Więzi, jakie dziecko nawiązuje ze swoją rodziną i środowiskiem w trakcie wczesnych lat życia wywierają wpływ na to, w jaki sposób odnosi się do świata i innych ludzi.
John Bowlby analizował tworzenie się więzi między matką a dzieckiem. Z kolei Mary Ainsworth opisała różne style przywiązania. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się ich pracom oraz odkryciom Spitza.
Przywiązanie: definicja, znaczenie i style
Przywiązanie to silna więź uczuciowa, która pojawia się między dzieckiem a obiektem znaczącym (zazwyczaj jest to matka). W konsekwencji sprawia, że pozostają razem. Odgrywa znaczącą rolę zwłaszcza w promowaniu odkrywania środowiska oraz wspierania uczenia się, jak również właściwego rozwoju fizycznego i psychicznego.
John Bowlby badał tworzenie się więzi przywiązania oraz etapy jej rozwoju. Przywiązanie pojawia się dopiero na etapie 3., który rozpoczyna się w 7. miesiącu życia. Właśnie wtedy pojawia się lęk separacyjny i obawa przed nieznajomymi. W dwóch poprzednich etapach dziecko może mieć preferencje związane z jednym lub drugim opiekunem. Jednak nie sprzeciwia się rozłące.
Z kolei Mary Ainsworth stworzyła w laboratorium tak zwaną “procedurę obcej sytuacji”. Dzięki temu mogła w kontrolowany sposób badać okres, jaki dzieci spędzały w separacji od obiektów znaczących. Obserwowała zachowanie dzieci w przypadku separacji i ponownego spotkania. Dzięku temu była w stanie odkryć trzy style przywiązania:
- Grupa A. Styl oparty na braku poczucia bezpieczeństwa, unikający / odrzucający / wymijający.
- Grupa B. Styl oparty na poczuciu bezpieczeństwa.
- Grupa C. Styl oparty na braku poczucia bezpieczeństwa, ambiwalentny / oporny.
Te style przywiązania są uznawane za uniwersalne i pojawiają się w różnych kulturach. Z czasem Mary Ainsworth zidentyfikowała czwarty style przywiązania: przywiązanie zdezorganizowane / zdezorientowane (grupa D).
Separacja od obiektów znaczących: krótkoterminowe działanie
Oddzielenie dziecka od obiektów znaczących zanim ukończy 6. miesiąc życia nie wydaje się wywoływać zbyt wielu problemów. Dzieje się tak, ponieważ przywiązanie nie zdołało się jeszcze całkowicie rozwinąć. Jednak dzieci znajdujące się między 6. miesiące a 2. rokiem życia są wyjątkowo podatne na lęk separacyjny.
Bowlby badał wpływ krótkoterminowej separacji i rozwoju objawów lękowo-depresyjnych. W rezultacie opisał trzy fazy:
- Faza protestu. Trwa od godziny do tygodnia. Zaczyna się, gdy dziecko orientuje się, że jest samo. Dla tej fazy charakterystyczne są próby odzyskania obiektu znaczącego, dawanie znaków (płacz, krzyk) oraz odmawianie przyjęcia pomocy od innych. Jeśli pojawia się zgromadzenie, zachowania związane z przywiązaniem przybierają na sile.
- Faza obojętności lub desperacji. Dziecko wykazuje zwiększony niepokój oraz beznadzieję. Mogą występować zachowania regresyjne. W obliczu zgromadzenia może wykazywać brak zainteresowania, a nawet wrogość.
- Faza adaptacji. Dziecko dostosowuje się do nowej sytuacji i może być w stanie nawiązać więź z nowymi opiekunami.
Długoterminowy wpływ separacji: depresja anaklityczna, depresja, hospitalizm i kacheksja
Dziecko, które nie będzie w stanie przystosować się do utraty, może być zmuszone stawić czoła poważnym konsekwencjom. Zaliczamy do nich choćby opóźnienie intelektualne, problemy z socjalizacją, a nawet śmierć.
Spitz przeprowadził badania, które wykazały, że wczesne oddzielenie od matki może wywoływać różne choroby psychogeniczne.
Bazował swoje badania na bezpośrednich obserwacjach dzieci znajdujących się w ośrodkach lub hospitalizowanych przez dłuższy czas. Poza tym porównywał rozwój dwóch różnych rodzajów dzieci: wychowywanych w ośrodkach oraz wychowywanych w więzieniach dla kobiet ze swoimi matkami.
Częściowe braki emocjonalne (między 3. a 5. miesiącem życia) stanowią przyczynę depresji anaklitycznej. Objawy mogą ustąpić po kilku miesiącach po ponownym nawiązaniu relacji pełnej czułości, bez względu na to, czy będzie to relacja z matką, z innym obiektem znaczącym, czy po adopcji i wytworzeniu nowych więzi.
Wiele osób nazywa to hospitalizmem. Zyskał taką nazwę, ponieważ zaobserwowano go u dzieci, które zostały porzucone przed drzwiami różnych instytucji, które mogły je przyjąć (na przykład szpitala, sierocińca lub zakonu).
Termin “hospitalizm” opisuje dogłębne zaburzenia natury fizycznej i psychologicznej, które pojawiają się u porzuconych lub hospitalizowanych przez dłuższy czas dzieci.
W tym środowisku i w tych warunkach objawy depresyjne są często chroniczne. W wyniku tego istnieje większe prawdopodobieństwo rozwojów problemów kognitywnych i społecznych. Pośród najważniejszych zmian opisanych przez Spitza znajdują się:
- Opóźnienia w rozwoju ciała,
- Opóźnienia w rozwoju zdolności manualnych,
- Uboższe zasoby leksykalne,
- Niższa odporność na choroby.
W przypadku całkowitego niedoboru emocjonalnego, obraz kliniczny może się rozwijać aż do momentu wystąpienia kacheksji. Możesz w to wierzyć lub nie, ale taka sytuacja może doprowadzić do śmierci dziecka. Dzieci, u których występuje kacheksja, są niezwykle wychudzone oraz mają niedobory pokarmowe i emocjonalne.
Dlaczego kacheksja może prowadzić do śmierci?
Kacheksja ma znaczenie medyczne: odmiana ekstremalnego niedożywienia, które występuje przed ukończeniem 18. miesiąca życia, ponieważ matka przestaje karmić dziecko. Niedobór pokarmowy jest tak znaczący, że może prowadzić do śmierci, jeśli nie zacznie się go leczyć wystarczająco szybko i pojawią się inne związane z nim komplikacje.
Jednak badacze zaobserwowali, że niedobory pokarmowe nie stanowią jedynej przyczyny tego schorzenia. Odkryli, że kacheksja może również rozwijać się u dzieci, które są całkowicie pozbawione czułości.
Brak płaczu, puste spojrzenie, brak reakcji na środowisko, długie okresy snu i całkowita utrata apetytu pojawiają się po płaczu, pobudzeniu, poczuciu beznadziei i innych opóźnieniach w rozwoju. Wydaje się, jakby dziecko zaczynało powoli znikać.
Dzięki badaniom Spitza wprowadzono zmiany w warunkach hospitalizacji dzieci oraz opiece nad nimi w różnych instytucjach. Jego praca udowodniła, że dzieci znajdujące się w ośrodkach opiekuńczych potrzebują czegoś więcej niż dostarczania jedzenia. Pokazał, że istnieją inne, tak samo ważne potrzeby, które mogą utrudniać rozwój dziecka, jeśli nie zostaną zaspokojone.