Emocje o charakterze nieprzystosowawczym tak naprawdę nie istnieją

Naukowcy twierdzą od dawna, że emocje o charakterze nieprzystosowawczym mają taką samą wartość adaptacyjną i ewolucyjną, jak „zwykłe” rodzaje emocji. Badania przeprowadzone przez Barbarę L. Fredrickson, profesora psychologii na Uniwersytecie Karoliny Północnej (oryg. „University of North Carolina”) w Chapel Hill, pokazują, że podstawowe emocje mają nieodłączną funkcję adaptacyjną.

Odkrycia te prowadzą nas do wniosku, że emocje o charakterze nieprzystosowawczym tak naprawdę są tylko sztucznie oddzieloną odmianą, która w rzeczywistości nie stanowi odrębnej grupy uczuć istniejących w naszym umyśle.

W rzeczywistości wyniki licznych badań naukowych wskazują na coś wręcz przeciwnego. W wielu przypadkach emocje o charakterze nieprzystosowawczym mogą mieć charakter topograficzny, bardzo intensywny lub manifestują się bardzo często w różnych sytuacjach. Zachowują się dokładnie w ten sam sposób, co praktycznie rzecz biorąc wszystkie inne rodzaje emocji.

Wszystkie emocje mają funkcję, która czyni je użytecznymi, niezależnie od przyjemnej lub nie jakości, jaką mogą wytworzyć. Rzeczywiście, nawet najbardziej nieprzyjemne emocje pełnią ważne funkcje w naszej adaptacji społecznej i osobistej.

Twoje emocje są produktem ewolucji przekładającym się na wrażliwość na cechy świata zewnętrznego. Jednak nie wszystko wymyka się spod kontroli w tym równaniu genetycznym, które nazywamy emocjami. W szczególności możesz interpretować i dostosowywać swoje własne emocje do bieżącej sytuacji. Na przykład masz możliwość pełnego kontrolowania ich intensywności i przekazu. O ile rzecz jasna potrafisz.

„Emocje o charakterze nieprzystosowawczymmają swoje własne miejsce w naszym życiu. Ale nie można pozwolić na to, by zaczęły nam przeszkadzać w podejmowaniu odpowiednich działań”.
-Susan Oakey-Baker-

Regularnie tworzymy w naszych umysłach emocje o charakterze nieprzystosowawczym lub adaptacyjnym. Emocje te mają swój własny poziom energii i siłę przekaz, ale to jednak my decydujemy, co z nimi chcemy zrobić. Jeśli chciałbyś dowiedzieć się czegoś więcej na ten temat, zapraszamy do lektury dalszej części naszego dzisiejszego artykułu!

Jakie to są emocje o charakterze nieprzystosowawczym?

Jorge Bucay wielokrotnie twierdził, że wiele emocji przejawia się poza Twoją możliwością ich kontrolowania oraz wyboru. Dlatego też nie możesz ponosić za nie żadnej odpowiedzialności. Jesteś jednak w pełni odpowiedzialny za swoje zachowanie będące między innymi ich wynikiem.

Doświadczasz (lub doświadczysz w przyszłości) wszystkich możliwych emocji w pełnym spektrum emocjonalnym, które odziedziczysz po swoich przodkach. W szczególności Twój mózg nabywa te emocje na drodze filogenetycznej.

W związku z tym należy zauważyć, że każdy z nas w tym, czy w innym momencie swojego życia będzie odczuwał „zawstydzające” emocje o charakterze nieprzystosowawczym. Na przykład należą do nich zazdrość, gniew, wściekłość i smutek. Im szybciej przestaniesz myśleć, że musisz ukryć lub zminimalizować te właśnie uczucia, tym bardziej będziesz mógł z nich w pełni skorzystać.

Emocje nie są ani dobre, ani też złe

Czasami zazdrość może być „dobra”, a z kolei uczucie radości może być „złe”. Oczywiście zależy to przede wszystkim od sytuacji, w której doświadczasz tych emocji. Lub, bardziej konkretnie, ważne jest po prostu to, by zrozumieć, że odczuwanie tych emocji nie jest ani czymś dobrym, ani też złym. Wszystko zależy od konkretnych okoliczności. Same emocje to twór powstały na drodze ewolucji. A to, co robisz z tymi emocjami, jest albo naganne, albo też godne pochwały.

Wiemy już także o tym, że emocje o charakterze nieprzystosowawczym tak naprawdę nie istnieją. Zamiast tego występują zachowania typowo nieprzystosowawcze. Jako przykład przyjrzymy się popularnej emocji, jaką jest gniew. Nikt nigdy nie będzie mógł się uwolnić od poczucia gniewu. Raz na jakiś czas każdy z nas musi go w tej, czy też innej sytuacji odczuwać.

Warto w tym momencie pamiętać o tym, że gniew to emocja, która pomogła ludziom przetrwać i ewoluować jako gatunek. W szczególności pomaga nam on w sytuacjach, w których konieczne jest zwiększenie aktywności naszych neuronów, a także częstości bicia serca i zwiększonego napięcia mięśni.

Dlatego właśnie gniew jako emocja jest konieczny. Jednak to, co z nią robisz, może być w niektórych momentach trudne do kontrolowania. Możesz czuć się na przykład zły z wielu różnych powodów. Ale to, jak będziesz wtedy postępować, zależy wyłącznie od Ciebie.

Z tego też powodu ważne jest to, by wiedzieć, dlaczego doświadczasz tych konkretnych emocji. Dopiero wtedy będziesz w stanie wykorzystać jedną z możliwych reakcji, jakie masz w swoim repertuarze zachowań. Nie będziesz mieć wtedy wyrzutów sumienia. A nawet wręcz przeciwnie. Ogólnie rzecz biorąc, cała odpowiedzialność związana z tym, co zrobisz z tą energią uaktywnioną przez Twoje emocje i jej odpowiednie ukierunkowanie spada wyłącznie na Ciebie.

Edukacja emocjonalna może pomóc Ci uniknąć niepotrzebnego cierpienia, które możesz sam sobie wyrządzić.

Adaptacyjna wartość emocji

Jak już widzieliśmy, emocje nie są ani dobre, ani złe. Zamiast tego kontekst i osoba na ogół nadają im określone znaczenie. W poprzednich sekcjach naszego dzisiejszego artykułu mówiliśmy ogólnie rzecz biorąc o ich wartości adaptacyjnej. Ale tak jak mogą być one bardzo pomocne, mogą również powodować konflikty i problemy, gdy się okaże, że nie radzimy sobie z ich poprawnym zarządzaniem.

Nieprzyjemne emocje mają także swoją istotną wartość adaptacyjną. Na przykład mogą sprawić, że będziesz bardziej ostrożny lub zachowawczy. Podobnie mogą one być impulsem potrzebnym do obrony swoich praw.

Jednocześnie emocje o charakterze nieprzystosowawczym są jednak źródłem wielu problematycznych przypadków dotyczących niewłaściwej adaptacji emocjonalnej. Dlatego właśnie błędnie mówimy o emocjach nieprzystosowawczych.

Na przykład lęk jest stanem emocjonalnym, który wynika z bodźców adaptacyjnych powstałych podczas procesu ewolucji. W szczególności lęk zapewniał przetrwanie poszczególnych jednostek, zapewniając im umiejętności lepszego radzenia sobie w groźnych i potencjalnie szkodliwych sytuacjach.

Ten stan emocjonalny może prowadzić do zwykłego stanu podwyższonej czujności lub potencjalnie zagrażających nam stymulantów, takich jak energiczne reakcje towarzyszące strachowi i panice.

Czasami ludzie odczuwają niepokój nawet wtedy, gdy nie ma ku temu żadnego powodu. Jeśli ten stan nie zaniknie samoistnie, może on doprowadzić także do innych patologii. Należą do nich między innymi zespół lęku uogólnionego, różnego rodzaju fobie, ataki paniki i wiele innych zaburzeń psychicznych, które można znaleźć w piątej edycji klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (oryg. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – DSM-5).