3 powody, dla których tradycyjna psychoterapia jest mniej skuteczna

Istnieją alternatywy dla tradycyjnej psychoterapii, które są bardziej skuteczne w przypadku traumy. Podpowiemy Ci, na czym one polegają.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 10 stycznia, 2024

Trauma jest reakcją organizmu na niekorzystne, szokujące i nieprzewidywalne zdarzenie, przekraczające zdolność danej osoby do radzenia sobie z nim. W obliczu takiego doświadczenia czujemy przerażenie, bezbronność i pojawia się szereg skutków ubocznych. Profesjonalne wsparcie jest wtedy niezbędne, ale nie wszystkie alternatywy są równie skuteczne. Na przykład tradycyjna psychoterapia wydaje się być mniej skuteczna w takich momentach.

Warto wspomnieć, że wszelka praca wewnętrzna wykonywana w celu przezwyciężenia traumy w tym zakresie przyniesie korzyści, a każdy człowiek jest inny. Preferencje i cechy każdej osoby wpływają na to, czy czuje się ona bardziej dostrojona do jednego podejścia psychoterapeutycznego, czy do innego.

Jednak charakterystyka omawianego niekorzystnego doświadczenia sprawia, że niektóre interwencje koncentrują się na mówieniu nie są najlepszą alternatywą. Dowiedzmy się więcej.

Czym jest tradycyjna psychoterapia?

Psychologia nie jest nauką jednorodną. Od momentu powstania postęp i przekształcenia dokonywały się w oparciu o nowe odkrycia. Ponadto istnieją różne szkoły i nurty, które mają własne sposoby ingerowania w myśli, emocje i zachowania.

Chociaż te podejścia można sklasyfikować na wiele sposobów, większość z nich obiera różne ścieżki rozwiązania problemu. Najbardziej tradycyjne nurty opierają się na rozmowach między pacjentem a terapeutą i są kierowane „od góry do dołu”, co oznacza, że myśl, język i refleksja znajdują się w centrum procesu.

W ramach tych tradycyjnych podejść odnajdujemy takie nurty jak psychoanaliza, terapia narracyjna, terapia dynamiczna czy dialektyczna terapia behawioralna (DBT). Do tej kategorii można nawet zaliczyć psychoterapię poznawczo-behawioralną.

Prawda jest taka, że metody te okazały się skuteczne w leczeniu i rozwiązywaniu zaburzeń i chorób. Na przykład DBT jest przydatne w interweniowaniu w zaburzeniach osobowości typu borderline. Z drugiej strony terapia dynamiczna pomaga w radzeniu sobie z emocjami i objawami lękowo-depresyjnymi, na co wskazuje publikacja w czasopiśmie Journal of the Spanish Association of Neuropsychiatry.

Ponadto wykazano, że terapia poznawczo-behawioralna jest skuteczna w przypadku wielu problemów psychologicznych, o czym wspomina medycyna naturopatyczna. Jednak techniki te mogą nie być tak korzystne w kontekście traumy.

Dlaczego tradycyjna psychoterapia jest mniej skuteczna w leczeniu traumy?

Według interesującego artykułu opublikowanego w Journal of Transactional Analysis and Humanistic Psychology istnieje wiele powodów, które wyjaśniają, dlaczego tradycyjna psychoterapia jest mniej skuteczna w leczeniu traumy. Wśród głównych powodów są te, które wyjaśnimy poniżej.

1. Dostęp do traumy

Tradycyjna psychoterapia działa na racjonalną część mózgu (neocortex), ale trauma nie jest przechowywana tam, ale raczej w mózgu emocjonalnym (układ limbiczny) i w ciele.

W rzeczywistości, kiedy przechodzimy przez doświadczenie o dużym negatywnym wpływie emocjonalnym, racjonalny obszar się rozłącza. Dlatego pojawiają się doświadczenia dysocjacyjne i czasami trauma nie jest zapisywana w świadomej pamięci.

Dlatego próba uzyskania dostępu do zdarzenia poprzez refleksję w większości przypadków nie jest produktywna. Osoba może nie wiedzieć, dlaczego zachowuje się w taki sposób, a mimo to nie może tego uniknąć. Co więcej, może spędzać godziny rozmawiając o tym, co się stało, bez jakiejkolwiek zmiany objawów.

2. Umiejętność werbalizacji a tradycyjna psychoterapia

Czasami traumy nie da się opisać słowami. A to dlatego, że jest ona przechowywana w ciele i uaktywnia się poprzez doznania cielesne, zapachy, obrazy lub dźwięki.

Traumatyczne wspomnienia łatwiej wtłoczyć do pamięci utajonej, która działa automatycznie i nieświadomie i pozostaje aktywna w chwilach stresu.

Aby zwerbalizować lub opowiedzieć zdarzenie, musiałoby się to opierać na pamięci jawnej (która obejmuje koncepcje, fakty lub idee i pozwala na spójną narrację wydarzenia). Hamuje to jednak działanie hormonów stresu, które blokują aktywność hipokampu.

3. Aktywacja układu nerwowego

U osób ze stresem pourazowym objawy lęku, paniki, zaburzeń snu i trudności z koncentracją opierają się na nadmiernej aktywacji autonomicznego układu nerwowego. Objawy te w momencie zdarzenia pomagają chronić fizyczną lub psychiczną integralność osoby.

Jednak gdy zdarzenie minie, ta aktywacja staje się chroniczna i generuje obezwładniające uczucie czujności.

Dlatego podstawowa praca musi zajmować się doznaniami cielesnymi, być w stanie je zidentyfikować, poczuć i uwolnić, aby później je opisać i nadać im znaczenie poprzez język.

Jakie istnieją alternatywy leczenia traumy?

Wszystko to sprawia, że tradycyjna psychoterapia jest mniej skuteczna w radzeniu sobie z traumą i rekonwalescencji. Istnieją jednak użyteczne alternatywy dostępne dla pacjentów.

Obejmują one podejście „oddolne”, czyli zaczynające od emocji i doznań, od tego, co automatyczne i emocjonalne, by później przejść do racjonalności i ekspresji werbalnej.

Krótko mówiąc, głównym celem odzyskiwania jest zintegrowanie wszystkich niepowiązanych elementów i nadanie im znaczenia jako kompletnego doświadczenia, które ma początek i koniec. Oto opcje, które pozwalają na takie podejście:

• Neurofeedback: Pomaga pacjentowi w samoregulacji aktywności mózgu, zmieniając w ten sposób wzorce, które powodują stres pourazowy, a także związane z nim zachowania.
• Terapia sensomotoryczna: ułatwia przetwarzanie somatyczne spowodowane traumą, włączając interwencje ukierunkowane na ciało. Łączy w sobie teorię i techniki terapii poznawczej, jak wspomniano w artykule Otwartego Uniwersytetu Katalonii.
• Podejścia oparte na uważności: ćwiczenia i techniki oparte na uważności są doskonałym uzupełnieniem zwykłego podejścia do traumy i pomagają zmniejszyć objawy. Stwierdzono to w metaanalizie opublikowanej w Journal of Trauma & Dissociation.
• EMDR: Celem jest osiągnięcie przetwarzania traumatycznych wspomnień poprzez zastosowanie obustronnej stymulacji. Ta technika nazywana jest odczulaniem i przetwarzaniem ruchu gałek ocznych i pomaga zmniejszyć i poprawić objawy pourazowe.

Zalecenia końcowe

Krótko mówiąc, istnieją różne nurty psychologiczne, które są w stanie zająć się traumą i jej skutkami. Jak widzieliśmy, niektóre są lepiej przystosowane niż inne do specyficznych cech zaburzeń pourazowych.

Tradycyjna psychoterapia jest mniej skuteczna w przypadku traumy, nie oznacza to jednak, że nie działa. W takim przypadku jednak kuracja może być dłuższa i mniej produktywna.

Mimo to bardzo ważne jest, aby oddać się w ręce profesjonalisty, który specjalizuje się w leczeniu traumy. Zna on bowiem najskuteczniejsze i najnowocześniejsze interwencje i zarządza nimi oraz jest w stanie zalecić najlepszą alternatywę terapeutyczną w każdym konkretnym przypadku.