Dionizos i jego wpływ na dzisiejsze życie

Dionizos jest często łączony z pijaństwem, świętowaniem i brakiem ograniczeń. Z drugiej strony kojarzy się też z chaosem i przemocą. Był on bogiem zbiorów winogron, sadów, owoców, roślinności i płodności. Czy jednak postać ta ma jakieś znaczenie i wpływ na współczesny świat?

Wielbiciele Dionizosa szukali bliskości z bogiem poprzez euforię i ekstazę wywołaną muzyką i tańcem. Jak zauważył Nietzsche, w starożytnej Grecji Dionizos przeciwstawiał się Apollinowi, który reprezentował racjonalność, porządek i rozum. Postać Dionizosa reprezentuje element psychiki, którego nie wolno nam pomijać, jeśli dążymy, jak proponował Jung, do zaakceptowania i zintegrowania wszystkich aspektów naszej egzystencji.

Rozmywanie granic jaźni

Rytuały dionizyjskie odbywały się w miejscach oddalonych od głównego miasta. Składały się z tańców i pieśni, i miały miejsce głównie w lasach i jaskiniach. Uczestnicy poznawali podczas nich tajemnice Dionizosa. Byli zanurzeni w doznaniach mistycznych poprzez taniec, muzykę i odurzenie winem lub inną substancją psychoaktywną. Całe doświadczenie dążyło do rozpadu jednostki i ekstatycznego zjednoczenia z grupą.

Jednak wpływ Dionizosa nie ogranicza się do świata starożytnego. Jego duch jest również widoczny w niektórych aspektach dzisiejszego społeczeństwa. Szał i transgresja charakterystyczne dla mitu dionizyjskiego wciąż pojawiają się w świadomości ludzi w dzisiejszym świecie.

Mimo prób racjonalnej kontroli nad naszymi pragnieniami, wciąż często szukamy możliwości analizy naszej indywidualności w czymś, co moglibyśmy nazwać współczesnymi rytuałami.

Na przykład wielu z nas chodzi na dyskoteki, imprezy z muzyką elektroniczną i koncerty, gdzie zatracamy się w plątaninie potu, pijaństwa i dzikiego tańca. Dążymy do rozpadu, tworząc jednolitą masę razem z tymi, którzy dzielą tę samą przestrzeń. W efekcie próbujemy przez kilka godzin przezwyciężyć fakt, że naprawdę jesteśmy odrębnymi istotami, a nie jednością.

To samo dzieje się na meczach piłki nożnej. Kibice, częściowo zjednoczeni i utożsamieni ze swoimi drużynami, wyrażają się za pomocą podskoków, okrzyków i piosenek. W efekcie dają upust wszelkiego rodzaju intensywnym emocjom zawartym w głębi ich psychiki.

Karnawał i zabawy karnawałowe również są przedstawiane jako obecność Dionizosa w dzisiejszym świecie. Przez kilka dni w roku ludzie mają okazję zapomnieć o ograniczeniach i oddać się zabawie. Używają masek i kostiumów, które mają im pomóc pozbyć się zahamowań i uciec od swojej rzeczywistości na kilka godzin.

Dionizos i teatr

Wielu uważa Dionizosa za marginalne bóstwo greckiego panteonu. Jest tak, ponieważ jego kult był celebrowany na obrzeżach Aten. Został on jednak włączony do życia obywatelskiego przez Dionizję. Było to święto finansowane przez państwo ateńskie, którego centralną osią był konkurs teatralny.

Gatunek tragedii miał ogromne znaczenie podczas tych uroczystości. Starożytna tragedia grecka charakteryzowała się głęboką tematyką. Mówiła o rzeczach takich jak etyka, sprawiedliwość, przeznaczenie, szaleństwo, miłość, władza i śmierć. Motywy te były wyrażane poprzez pasję bohaterów, przemoc konfliktów, ironię dialogów i emocje zakończeń.

Według Arystotelesa tragedia powinna zawierać elementy oczyszczające, które pomagały wyrzucić z siebie negatywne emocje. Według jego teorii katharsis to oczyszczenie lub uwolnienie emocji, takich jak strach czy smutek. Widz identyfikował się z bohaterami tragedii i przeżywał te same uczucia co oni. Pod koniec tragedii pojawiało się uczucie ulgi, nawet jeśli negatywne uczucia nie zniknęły całkowicie.

Widzowie mogli dzięki temu doświadczać uczuć takich jak strach i smutek bez konieczności doświadczania ich w prawdziwym życiu. Coś podobnego dzieje się z nami dzisiaj, gdy oglądamy seriale lub filmy, które wywołują w nas silne emocje. Lub gdy zanurzamy się w ekscytujących powieściach, a nawet w grach wideo. To sprawia, że doświadczamy szeregu uczuć, które mogą pomóc nam lepiej zrozumieć nasze własne uczucia.

Dziś postać Dionizosa ucieleśnia poszukiwanie rozpadu, zniesienia granic między sobą a innym oraz przejście od wielości do tego, co pojedyncze, poprzez uroczyste zjednoczenie.

Znaczenie mitu o Dionizosie w społeczeństwie

Chociaż wielu obawia się wściekłej manifestacji Dionizosa, jego kontrolowana ekspresja jest przedstawiana jako ujście dla najciemniejszych namiętności człowieka. Brak kontroli nad takim doświadczeniem zawsze pozostaje uśpiony. Ryzyko chaosu i przemocy może przynieść niezamierzone konsekwencje dla społeczeństwa.

Nie wolno nam ignorować faktu, że oczyszczające zjawisko katharsis ma właściwości terapeutyczne, które zwykle uspokajają naszego ducha. Zaprzeczanie naturze Dionizosa ze względu na potencjalne przesilenie emocjami oznaczałoby odmawianie sobie bezpiecznej przestrzeni do wyrażania pewnych namiętności. W przeciwnym razie mogą one przebić się do każdej codziennej sytuacji.

Dziś doświadczenie Dionizosa to poszukiwanie rozpadu, zniesienia granic między sobą a innym, przejście od mnogości do tego, co pojedyncze, poprzez uroczyste zjednoczenie.

To pełne doświadczenie wolności i porzucenia może być drogą do spełnienia. Musimy jednak uważać, aby nie przesadzić. Powinniśmy zamknąć nasze doświadczenia w ramach pewnych zrytualizowanych wydarzeń. Ponadto musimy uważać, aby kierować naszymi najgłębszymi pasjami w zdrowy sposób.