Brak empatii jest wielką przeszkodą w utrzymaniu harmonijnych relacji z innymi, ale także z samym sobą. Ja i inni to różne rzeczywistości, które wzajemnie na siebie wpływają, uzupełniają się i determinują. To, że masz niską zdolność rozumienia innych, wskazuje, że najprawdopodobniej nie rozumiesz w pełni siebie.
Indywidualizm i niezdolność do przyjęcia nowego punktu widzenia to cechy, które ostatecznie prowadzą do niekonstruktywnych zachowań. Jednym z aspektów, który umożliwił człowiekowi oderwanie się od natury i tworzenie cywilizacji, jest współpraca. Z kolei brak empatii ogranicza tę zdolność działania z innymi.
Zarówno samo życie i jak i nasze myśli oraz świat uczuć są bardzo zubożone, kiedy nie ma empatii. Niektórzy nie są tego świadomi, a nawet mylą empatię z pewnymi cechami hojności lub dystansu. Dlatego ważne jest, aby porozmawiać o pewnych oznakach, które ujawniają brak empatii. Oto niektóre z nich.
„Empatia tkwi w umiejętności bycia obecnym bez opiniowania”.
-Marshall Rosenberg-
1. Stawianie siebie za przykład
Jest to cecha, która często pozostaje niezauważona, ponieważ bardzo często objawia się w ramach sesji „udzielania rad”. Tego zasobu używa się również jako rzekomego elementu motywacyjnego.
Jeśli więc ktoś opowie ci o problemie, odpowiadasz mu, mówiąc o tym, jak ty sam rozwiązałeś podobny problem. W tym momencie tak naprawdę wykazujesz się jednak brak empatii.
Podobnie, jeśli ktoś ma trudności ze zrobieniem czegoś, odpowiadasz jej mówiąc o cnotach, które sam wykazałeś w podobnych sytuacjach. Wszystko to jest wyraźną oznaką braku empatii. Dlaczego? Ponieważ empatia oznacza postrzeganie danej sytuacji właśnie z pozycji drugiej osoby, a nie swojej własnej.
2. Brak taktu w używaniu języka
W tych czasach nierzadko zdarza się spotkać na swojej drodze osoby, które “zabijają szczerością”. To taki typ ludzi, którzy szczycą się swoją szczerością lub wyrażaniem swoich pomysłów w sposób spontanicznie i bez względu na wszystko.
W praktyce takie wypowiedzi mogą być krzywdzące, niegrzeczne lub po prostu bezmyślne lub nieuprzejme dla innych.
W komunikacji międzyludzkiej liczy się rozmówca, a także rodzaj istniejącej więzi. Używanie języka w sposób bezczelny lub bezwstydny nie jest zdrowe. No chyba że jest to absolutnie niezbędne lub staje się środkiem do narzucenia innym własnego dyskomfortu.
3. Brak empatii przejawia się w stereotypach i uprzedzeniach
Nie ma nic bardziej obcego empatii niż stereotypy. Właśnie ta tendencja do uogólniania i upraszczania cech innych jest oznaką znaczącej niezdolności do dostrzeżenia ich integralności i odmienności. Rzeczy mogą mieć identyczne cechy, ale nie ludzie.
Uprzedzenia obejmują podobny mechanizm. Opierają się na uogólnieniach, którym brakuje dowodów potwierdzających. Utrzymuje je tylko brak wiedzy lub refleksji. Natomiast empatia wymaga otwartości na świat innych, zamiast zamykania ich pod jakąś powierzchowną etykietką.
4. Rozsiewanie plotek to brzydki brak empatii
Plotki to inaczej akt lekceważenia innych. Stanowią brak szacunku, ponieważ wiążą się z kwestionowaniem czyjegoś życia osobistego lub prywatnego.
Rozpowszechnianie informacji o innej osobie z ciekawości, zazdrości lub braku autonomii jest równoznaczne z jej wykorzystywaniem. Plotkując a kimś naruszamy jego prawa, czym okazujemy brak empatii.
W plotkach powstaje rodzaj gry lustrzanej. Każdy patrzy na osobę, o której mówi plotka, aby skontrastować ją w stosunku do siebie i poznać opinię innych na temat jej słabości lub błędów. Taka postawa jedynie zaspokaja dziecięcy egoizm, który niszczy obraz drugiej osoby a jednocześnie naszą własną autonomię.
5. Instrumentalne traktowanie innych
Na czym opiera się instrumentalne traktowanie innych? Czasami wyraża się w zachowaniach, które mają na celu uczynienie drugiej osoby narzędziem do osiągnięcia naszych celów lub zaspokojenia własnych potrzeb.
Innym razem przejawia się jako stronnicza ocena innych na podstawie ich przydatności do osiągnięcia celów grupowych lub społecznych.
W obu przypadkach takie instrumentalne traktowanie innych jest oznaką braku empatii. Każda istota ludzka ma swoją wartość i godność ze względu na sam fakt istnienia. Zasługuje na szacunek i uwagę innych po prostu dlatego, że należymy do tego samego gatunku. Nie ma znaczenia, czy znajduje się w szpitalu, więzieniu czy w biedzie.
Oznaki braku empatii to tylko… oznaki. Każdy z nas do pewnego stopnia jest w stanie dostrzec, zrozumieć i zaakceptować rzeczywistość drugiej osoby. Jeśli zwiększymy te umiejętności, poprzez ciągłe ćwiczenie zrozumienia i współczucia, skorzystamy na tym przede wszystkim my sami.
Zdobędziemy klucz do odrębnych, nieznanych światów, które niewątpliwie nas wzbogacą.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
Moya-Albiol, L., Herrero, N., & Bernal, M. C. (2010). Bases neuronales de la empatía. Rev Neurol, 50(2), 89-100.