Amnezja następcza? Pamiętanie numeru telefonu, rozpoznanie kogoś, kogo znasz na ulicy i pamiętanie jego imienia, pamiętanie, gdzie wyjechałeś na wakacje zeszłego lata… Wszystkie te funkcje są częścią podstawowego, ale bardzo ważnego procesu psychologicznego: pamięci.
Ale gdy nie możesz zapamiętać wydarzeń z przeszłości lub nauczyć się nowych informacji, Twoja pamięć prawdopodobnie uległa uszkodzeniu. Amnezja następcza może być tym na co cierpisz.
Dziś rola pamięci jest ceniona ze względu na to, ile czasu oszczędza, jeśli działa dobrze. Osoby z “dobrą pamięcią” mogą szybciej rozwiązywać problemy, jeśli już kiedyś miały do czynienia z podobnymi. W końcu przeszły już proces, którego potrzebowały, aby znaleźć rozwiązanie.
To samo można powiedzieć o zdolnościach takich jak pływanie, szybkie pisanie i jazda na rowerze. Gdy już się tego nauczysz, nie zapomnisz, nawet jeśli nie robiłeś tego przez długi czas. Twoje umiejętności mogą być trochę zardzewiałe, jeśli wyjdziesz z praktyki, ale wkrótce wrócisz do poziomu, w którym byłeś wcześniej.
Jeśli przyjrzymy się temu pod tym kątem, ludzka pamięć wydaje się być odpowiedzialna za szeroki zakres funkcji. Jednak nie zawsze działa na takim poziomie, jaki byśmy chcieli. Pewne awarie pamięci, takie jak zapominanie, gdzie położyłeś klucze, nie wydają się zbyt poważne. Innym razem może to być bardziej niepokojące, jak wtedy, gdy nie pamiętasz, z kim właśnie rozmawiałeś.
Co potrafi pamięć?
Pamięć pozwala nam uczyć się, organizować i łączyć informacje oraz przeszłe wydarzenia. Jest ściśle związana z uwagą, innym podstawowym procesem psychologicznym. Proces składa się z trzech etapów: kodowania, przechowywania i przypominania. Amnezja następcza zakłóca pamięć.
Możemy myśleć o pamięci jako o trzyczęściowym procesie psychologicznym, za pomocą którego kodujemy informacje, przechowujemy je w mózgu i przywołujemy, kiedy tego potrzebujemy. Najważniejszą częścią jest to, że informacje, których się uczymy, są przywoływane, gdy nie znajdują się tuż przed naszymi oczami. Czasami przywołujemy rzeczy szybko i precyzyjnie, a innym razem z większą trudnością.
Badania nad pamięcią w dziedzinie psychologii kognitywnej i neuronauki kognitywnej wskazują, że mózg ma wiele systemów pamięci. Każdy z nich ma swoje cechy, funkcje i procesy.
Pamięć można zdefiniować jako trzyczęściowy proces psychologiczny, za pomocą którego kodujemy informacje, przechowujemy je w mózgu i przywołujemy, kiedy tego potrzebujemy.
Niemożność uzyskania dostępu do wspomnień lub uczenia się nowych rzeczy
Amnezja – w tym amnezja następcza – jest diagnozowana, gdy osoba ma poważne problemy z pamięcią. Mogą one obejmować niezdolność do przechowywania nowych informacji lub przywoływania wcześniej zarejestrowanych informacji.
Amnezja organiczna jest wynikiem fizycznego uszkodzenia mózgu spowodowanego chorobą, urazem, a nawet nadużywaniem substancji. Z drugiej strony amnezja dysocjacyjna wynika z czynników psychologicznych, takich jak represja i inne mechanizmy obronne.
Ponadto zdarzały się przypadki spontanicznej amnezji, takie jak przejściowa globalna amnezja. To nagła utrata pamięci bez wyraźnego powodu. Zdarza się to częściej u starszych mężczyzn i trwa zwykle krócej niż 20 godzin.
Amnezja może być również klasyfikowana zgodnie z typem wspomnień, których dana osoba nie jest w stanie przywołać ani stworzyć. Amnezja następcza to niezdolność do tworzenia nowych wspomnień. Amnezja regresywna to niemożność przypomnienia sobie przeszłych wspomnień, do których dana osoba miała kiedyś dostęp.
Ludzie z amnezją następczą pamiętają rzeczy, które wydarzyły się w młodości. Ale nie są w stanie nauczyć się ani pamiętać o tym, co się stało po wystąpieniu urazu, który spowodował amnezję.
Zespół Korsakowa
Ze wszystkich organicznych rodzajów amnezji zespół Korsakowa jest najczęstszym. Jest on spowodowany niedoborem tiaminy w mózgu na ogół z powodu przewlekłego alkoholizmu. Został nazwany na cześć Siergieja Korsakowa, człowieka, który go odkrył.
Zespół Korsakowa charakteryzuje się ostrym stanem dezorientacji umysłowej i czasoprzestrzennej. Kiedy jest przewlekły, stan zagubienia ulega przedłużeniu.
Często początek zespołu Korsakowa następuje po ostrym epizodzie choroby Wernickego lub encefalopatii Wernickego. Kiedy obie występują razem, nazywa się to syndromem Wernickego-Korsakowa.
Główne objawy zespołu Wernickego-Korsakowa to:
- ataksja (brak koordynacji)
- oftalmoplegia (porażenie mięśni gałki ocznej)
- polineuropatia (ból i osłabienie w tych samych obszarach ciała po obu stronach)
Osoby z tym zespołem cierpią również na:
- uczucie dezorientacji w czasie, miejscu i rozpoznawaniu osób
- niezdolność do rozpoznawania członków rodziny
- apatię
- niedobory uwagi
- niezdolność do prowadzenia spójnej rozmowy
Amnezja regresywna: zapomnienie o przeszłości
Poważne uszkodzenie mózgu, czy to na skutek upadku, wypadku czy porażenia prądem, może spowodować amnezję wsteczną. Amnezja wsteczna definiowana jest jako niezdolność do przypomnienia sobie przeszłych wydarzeń. W wielu przypadkach amnezja ustępuje, a osoba stopniowo odzyskuje pamięć. W najlepszych przypadkach wraca ona całkowicie.
Amnezja wsteczna ogólnie “wymazuje” pamięć kilka minut przed kontuzją. Jeśli cios jest naprawdę silny może wpłynąć na wspomnienia sprzed miesięcy, a nawet lat.
Amnezja następcza: życie bez przyszłości
Niektóre urazy powodują globalny, stały deficyt pamięci bez jakiegokolwiek innego zmniejszenia zdolności intelektualnych. W takich przypadkach dana osoba nie ma problemów z językiem, percepcją lub uwagą. Ponadto zachowuje umiejętności, które posiadała przed urazem.
Ludzie z amnezją następczą mają niesamowitą trudność z zapamiętaniem nowych informacji, ale mogą prowadzić rozmowę. Ich pamięć operacyjna funkcjonuje normalnie, ale po kilku minutach nie pamiętają, co się właśnie wydarzyło. Dlatego osoby z amnezją następczą nie mogą uczyć się nowych rzeczy (lub mają z tym niezmierne problemy). Czasem nie pamiętają nawet informacji z przeszłości. To prawie jak nieustanne życie w teraźniejszości. Przeszłość prawie nie istnieje i nie mogą planować przyszłości, ponieważ i tak zapomną.
Jednak mogą uczyć się nowych umiejętności, choć znacznie wolniej niż ogół społeczeństwa.
Współdzielone obszary mózgu
Jedną z głównych wyzwań współczesnej neuronauki jest ustalenie, które obszary mózgu odgrywają rolę w amnezji następczej. Ogólnie rzecz biorąc, naukowcy uważają, że uszkodzenie mózgu, które je powoduje występuje w hipokampie i przyśrodkowym płacie skroniowym. Te regiony mózgu działają jako przejście, w którym zdarzenia i fakty są przechowywane tymczasowo, aż mogą być bardziej trwale przechowywane w płacie czołowym. Pomyśl o hipokampie jak o miejscu do przechowywania pamięci krótkotrwałej.
Jeśli nie może on poprawnie przechowywać informacji, informacja o tym nie dotrze do płata czołowego. Oznacza to, że mózg nie może tworzyć długookresowych wspomnień. W przypadku częściowej amnezji wspomnienia mogą powstawać, ale mają bardzo mało rzeczywistych szczegółów.
Chociaż hipokamp może wydawać się najważniejszym regionem związanym z amnezją następczą, ostatnie badania sugerują, że inne struktury mózgu również odgrywają w niej ważną rolę. A mówiąc dokładnie, uszkodzenie przedmózgowia podstawy wydaje się również zakłócać proces tworzenia pamięci.
Ten obszar jest odpowiedzialny za wytwarzanie acetylocholiny, bardzo ważnej substancji dla funkcji pamięci oraz inicjowanie i modulowanie zaangażowanych procesów. Najczęstszym rodzajem uszkodzenia mózgu przedniego jest tętniak, który często wiąże się z amnezją następczą.
Ostatecznie, związek między amnezją a zespołem Korsakowa wskazuje na trzeci region, który może odgrywać rolę w rozwoju amnezji przedsionkowej. Międzymózgowie to obszar, który może bardzo ucierpieć z powodu zespołu Korsakowa. Niedawno badacze zaczęli studiować zaangażowanie międzymózgowia w amnezję.
Amnezja następcza – objawy
Najbardziej widocznym objawem amnezji następczej jest mała wydajność w tradycyjnych badaniach dotyczących pamięci i rozpoznawania. Kilka minut po tym, jak ktoś przedstawi takiej osobie listę 15-20 słów pamięta ona tylko kilka z nich. Ponadto większość osób zapomina słów na początku lub na środku listy, ale może zapamiętać te występujące na samym końcu na prawie normalnym poziomie. To samo dzieje się z rozmowami, filmami i programami telewizyjnymi.
Codzienne zajęcia stają się trudne: osoby cierpiące na amnezję następczą zapominają, gdzie zostawiły rzeczy, co robiły i kogo spotkały.
Dlatego może to powodować problemy z życiem wśród innych ludzi, ponieważ trudno im prowadzić rozmowę lub pamiętać, o czym rozmawiali z innym człowiekiem przy poprzednich okazjach. Sprawiają wrażenie, że tak naprawdę nie żyją w teraźniejszości.
Codzienne zajęcia stają się problematyczne: zapominają, gdzie zostawili rzeczy, co zrobili i kogo widzieli.
Mówią o ludziach i wydarzeniach z przeszłości, jakby działy się obecnie. Nie mogą planować przyszłości, ponieważ nie wiedzą nawet, co będą robić jutro. Może dlatego brakuje im ciepła i intymności, które ludzie zwykle okazują, gdy mówią o wspomnieniach z przeszłości i swoich nadziejach na przyszłość.
Jednocześnie ich problemy z pamięcią mogą oczywiście powodować ogromne problemy w codziennym życiu. W domu mogą potrzebować stałej opieki lub nadzoru. W końcu nie pamiętają rzeczy takich jak przyjmowanie leków i nie mogą z powodzeniem robić rzeczy, które wymagają wielu etapów.
Mogą jednak nauczyć się robić inne rzeczy, na przykład chodzić na spacery jeśli są to niewielkie odległości, na przykład z domu do pobliskiego sklepu. Wygląda na to, że zachowują dużą część swojej wiedzy, podobnie jak ludzie z amnezją wsteczną.
Czy mogą uczyć się nowych rzeczy?
Gabrieli, Cohen i Corkin (1983) próbowali odpowiedzieć na to pytanie dzięki swojemu pacjentowi H.M. Poprosili go o zdefiniowanie słów i zwrotów, których ludzie zaczęli używać dopiero wtedy, gdy już miał amnezję. Nie odniósł wielkiego sukcesu, choć wiedział, co to jest rock and roll. Próbowali również nauczyć go znaczenia nieznanych słów. Mimo długiego treningu jedyne, co mógł zrobić, to dopasować słowa do ich definicji.
Były także inne przypadki. 10-letni chłopiec z poważną amnezją z powodu niedotlenienia (brak tlenu) po wypadku nie potrafił poprawić poziomu czytania. Wypadał też bardzo słabo na różnych semantycznych testach pamięci. Jednak był w stanie nauczyć się grać w gry komputerowe równie łatwo jak jego rówieśnicy (Wood, Ebert i Kinsbourne 1982).
Jak możemy wyjaśnić zachowanie niektórych funkcji?
Niektóre teorie tłumaczą to wieloma systemami pamięci. Podczas gdy jeden z nich odpowiedzialny za normalne funkcjonowanie niektórych testów może pozostać nienaruszony z powodu amnezji, inne ponoszą szkody. Dlatego wydajność różnych testów różni się od tych porównywanych z populacją ogólną.
Rozróżnienie pomiędzy pamięcią epizodyczną a pamięcią semantyczną (Tulving 1972) skłoniło niektórych autorów do sugerowania, że przy amnezji pamięć semantyczna funkcjonuje normalnie, co wyjaśniałoby, dlaczego niektóre funkcje językowe pozostają nienaruszone. Uszkodzenie pamięci epizodycznej tłumaczyłoby niepowodzenie funkcji przywoływania i rozpoznawania.
Ludzie z amnezją wydają się mieć nienaruszoną funkcję językową i dobrze spisują się na testach z udziałem wiedzy z przeszłości. Oznacza to, że ludzie nabywają wszystkie koncepcje i zasady potrzebne do pomyślnego ukończenia tych testów na bardzo wczesnym etapie życia.
Wnioski
Pomijając teorie na temat tego, jak rozwija się amnezja, główną rzeczą do zapamiętania jest to, że amnezja następcza jest wybiórczym deficytem pamięci w wyniku uszkodzenia mózgu. Największym problemem tych osób jest ogromna trudność w przechowywaniu nowych informacji. Nie są w stanie zapamiętać nowych rzeczy i mają problemy z uczeniem się.
Jednak amnezja następcza nie wpływa na pamięć o przeszłych informacjach. Wszystkie informacje przechowywane przed wystąpieniem urazu są w porządku, a dana osoba może je zapamiętać bez problemów. Należy jednak pamiętać, że charakterystyka amnezji następczej różni się w poszczególnych przypadkach.
Referencje:
Belloch, A., Sandín, B. and Ramos, F. (Eds.) (1995).
Manual de Psicopatología (2 tomy.). Madryt: McGraw Hill.
Freedman, A.M., Kaplan, H.I. i Sadock, B.J. (Eds.) (1983). Tratado de Psiquiatría. (2 tomy.). Barcelona: Salvat. (Orig .: 1980).