Alfred Adler był wiedeńskim lekarzem, który wywarł ogromny wpływ na teorie dotyczące ludzkiego umysłu. Wraz z Sigmundem Freudem i Carlem Gustavem Jungiem tworzył “wielką trójkę”.
Alfred Adler urodził się w Wiedniu w Austrii 7 lutego 1870 roku. Był drugim z szóstki dzieci. Jego ojciec był żydowskim handlarzem ziarna, a jego matka – gospodynią domową. Dzieciństwo spędził na przedmieściach austriackiej stolicy.
Miał bardzo słabe zdrowie, częściowo dlatego, że cierpiał na krzywicę, a także dlatego, że został potrącony przez samochód.
“Żadne doświadczenie nie jest powodem sukcesu czy porażki. Nie cierpimy z powodu szoku płynącego z naszych przeżyć – tak zwanej traumy. Lecz przekształcamy je jedynie w to, co pasuje do naszych celów”.
-Alfred Adler-
Jeden z jego krewnych zmarł na dyfteryt, gdy Adler miał zaledwie 4 lata. Mimo że dzielili łóżko, Alfred nie zapadł na tę chorobę. Jednak, gdy miał 5 lat, zachorował na ciężkie zapalenie płuc, które dotknęło go do nieodwracalnie.
To właśnie wtedy podjął decyzję, by zostać lekarzem. Poza tym był normalnym, bardzo ekstrawertycznym i wesołym dzieckiem. Nie miał szczególnej skłonności do nauki, ale potrafił walczyć o swoje marzenia.
Alfred Adler uzyskał stopień naukowy na Uniwersytecie Wiedeńskim w 1895 r. Wtedy zaczął pracować jako okulista. Miał kontakt z osobami niewidzącymi i tam zaczął kształtować swoje poglądy na temat ludzkiego umysłu. Później przeniósł się do medycyny ogólnej.
W swojej ogólnej praktyce zajmował się pacjentami z cyrku. To doświadczenie wpłynęło na jego koncepcje niższości i wyższości, którą później rozwijał. Następnie pracował jako neurolog, a jeszcze później jako psychiatra.
Spotkanie Alfreda Adlera z Freudem
Za sprawą swojej praktyki medycznej Alfred Adler zaczął interesować się zjawiskami ludzkiego umysłu. Bez żadnego jasnego celu młody wiedeński lekarz zaczął zbierać materiały na temat fizycznych i psychicznych skutków niepełnosprawności lub ograniczeń.
W 1902 roku poznał Sigmunda Freuda i był zaintrygowany jego pomysłami. Sigmund Freud zaprosił Adlera, aby ten dołączył do jego wewnętrznego kręgu. Alfred Adler zaczął uczestniczyć w słynnych spotkaniach w domu Freuda.
Początkowo nazywali się “Środowe Towarzystwo Psychologiczne”, a później zmienili nazwę na “Wiedeńskie Towarzystwo Psychoanalityczne”. W 1904 r. Alfred Adler po raz pierwszy wyraził swoją dezaprobatę wobec teorii Freuda, jednak nadal pozostał częścią Towarzystwa psychoanalitycznego, ponieważ jego mentor wyraźnie go o to poprosił.
W 1910 roku, wraz razem z Freudem i Stekelem, Adler został redaktorem czasopisma “Psychoanalysis” oraz dyrektorem publikacji.
Napięcie wobec teorii Freuda zaczęło rosnąć, aż w sierpniu 1911 r. Adler zdecydował się ostatecznie oddzielić się od tradycyjnej psychoanalizy. Ogłosił to w kolejnej redakcji magazynu, którym zarządzał.
Alfred Adler przeciwko klasycznej teorii psychoanalitycznej
Alfred Adler podzielał z Zygmuntem Freudem wiele hipotez. W rzeczywistości nigdy nie oddzielił się od wspomnianego Towarzystwa całkowicie. Niemniej jednak miał też poważne zastrzeżenia do pewnych rzeczy, na których skupiał się ojciec psychoanalizy. Zasadniczo Adler nie zgadzał się z Freudem co do dwóch głównych punktów:
- Alfred Adler nie wierzył, że zasadniczym regulatorem ludzkich zachowań jest seksualność.
- Nie wierzył w absolutny determinizm nieświadomości.
W przeciwieństwie do Freuda, Adler uważał, że podstawowym popędem człowieka jest siła woli, a nie instynkt seksualny. Filozofia Nietzschego wywarła silny wpływ również na filozofię Adlera.
Uważał, że siła woli człowieka jest równie ważna lub nawet ważniejsza od popędu płciowego. Trzymał się zdania, że frustracja ustąpiła miejsca kompleksowi niższości. To z kolei stało się wylęgarnią dla różnych zaburzeń psychicznych.
W tym samym czasie, Alfred Adler odrzucał myśl, że nasze pierwsze doświadczenia pozostają w nieświadomości i determinują nasze życie mentalne. Wręcz przeciwnie, przypisywał on większą wartość zdolności osoby do ukierunkowania i nadawania znaczenia jej życiu tu i teraz.
Podstawą teorii Adlera były obserwacje jego pacjentów. Wielu z nich miało długą historię fizycznych ograniczeń. Odkrył, że niektórzy ludzie przekształcili swoje doświadczenia w motywację do opracowania oryginalnych sposobów na zrekompensowanie ich ograniczeń.
Inni jednak pozwalali, by frustracja ich zwalczyła, nie pozwalając poruszać się i rozwijać. W oparciu o te obserwacje, Adler przywiązywał ogromną wagę do ludzkiej siły woli w kwestii pokonywania trudności.
Psychologia indywidualna Alfreda Adlera
W 1911 r. Adler założył “Towarzystwo wolnych badań psychoanalitycznych”. W roku 1912 zmienił nazwę na “Towarzystwo psychologii indywidualnej”. Nazwa ta może wydawać się sprzeczna, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że Alfred Adler uważał, że czynniki społeczne i otoczenie są ważne dla dobrego samopoczucia osobowości.
Adler wprowadził określenie “indywidualna”, ponieważ doszedł do wniosku, że silne wpływy społeczne wywierają wyraźny wpływ na każdą osobę. Ta argumentacja jest podobna do tej, o którym mówiliśmy wcześniej w odniesieniu do niepełnosprawności.
Jedną z pierwszych koncepcji, które wysnuł Adler, była koncepcja “kompensacji”. Była ona oparta na modelu “patologii konstytucyjnej” i twierdziła, że ciało automatycznie kompensuje jakąkolwiek niewydolność organiczną.
Ta kompensacja zaczyna się w umyśle, a następnie przekłada się na ciało. Jako okulista zauważył, że wielu pacjentów z poważnymi zaburzeniami wzroku potrafiło doskonale czytać.
Według Adlera, główną siłą popędową każdej osobowości jest siła woli. Jednakże, gdy ten napęd nie działa poprawnie, pojawia się to, co określił jako “kompleks niższości”.
Jest to neurotyczne uczucie niemożności lub niekompetencji wynikające z doświadczeń i otoczenia. Aby zrekompensować ten stan, człowiek rozwija “kompleks wyższości”. Wiąże się to z odczuwaniem nieproporcjonalnie wysokiej percepcji i pragnieniem samego siebie.
W takich przypadkach proces kompensacji prowadzi do dwóch dostępnych opcji. Po pierwsze, osobowość rekompensuje poczucie niższości poprzez rozwijanie nowego potencjału.
Druga opcja polega na tym, że jednostka jest uwięziona przez poczucie niższości i rozwija niezdrowy kompleks wyższości. Prowadzi to do cynizmu, frustracji, obojętności, a nawet przestępczości.
Dziedzictwo Alfreda Adlera
Dziedzictwo Alfreda Adlera odegrało ważną rolę w tamtejszych czasach. Psychiatra był popularny nie tylko w Europie, ale także w Stanach Zjednoczonych.
Został tam odnoszącym sukcesy mówcą, a nawet profesorem wizytującym na prestiżowych uniwersytetach, mimo, iż jego książki i idee zostały zakazane na jego ojczyźnie i w wielu miejscach w Europie podczas powstania hitlerowców.
Nacisk na indywidualną wolę i zdolność jednostki do modyfikowania swojego przeznaczenia miał duży wpływ na późniejsze szkoły myślenia,A mianowicie psychologię humanistyczną, psychoanalizę humanistyczną Ericha Fromma i logoterapię Viktora Frankl’a. Ponadto, do jego teorii często nawiązuje psychologia samopomocy.
Podstawowe zasady psychologii indywidualnej zostały przedstawione w książce The Neurotic Character, opublikowanej w 1912 roku.
Inne prace, które opisują jego dziedzictwo, to Praktyka i teoria psychologii indywidualnej (1920); Wiedza człowieka” (1926); Zrozumienie ludzkiej natury (1928-1930); Edukacja dzieci; Nauka życia (1957); i Wyższość oraz interes społeczny (praca pośmiertna z 1965 r.)