Nieprofesjonalne zachowania w zawodzie medycznym – 3 przykłady

W kontekście klinicznym większość pracowników służby zdrowia stara się zapewnić pacjentom możliwie jak najlepszą opiekę. Jednak są oni tylko ludźmi i mogą popełniać błędy. Niestety tego typu niepowodzenia podważają zaufanie do systemu opieki zdrowotnej i samego zawodu. Warto jednak pamiętać, że bardzo często nieprofesjonalne zachowania w zawodzie medycznym są jedynie konsekwencją braku środków lub nieodpowiednich warunków pracy, które można w dużym stopniu poprawić.

Ulepszanie jakości świadczonej opieki klinicznej i jej humanizacja wymaga zrozumienia wpływu różnych czynników na zachowania ludzkie. Liczy się również częstotliwość, rodzaj, źródło i przyczyny niewłaściwych zachowań. W rzeczywistości niektóre badania wykazały, że prawie sześciu na dziesięciu pracowników służby zdrowia może wykazywać co najmniej jedno błędne zachowanie miesięcznie (Kirsten i in., 2023). W dzisiejszym artykule omówimy trzy nieprofesjonalne zachowania w zawodzie medycznym oraz ich potencjalny wpływ na pacjentów.

„Głównym celem medycyny nie jest po prostu leczenie chorób, ale promowanie zdrowia i dobrego samopoczucia naszych pacjentów”.

-Marcia Angell-

Etyka a nieprofesjonalne zachowania w zawodzie medycznym

Profesjonalizm i etyka w kontekście opieki zdrowotnej oznacza „promowanie godnych zaufania zachowań zarówno w stosunku do pacjentów, jak i samego systemu opieki zdrowotnej”. Błędne lub nieprofesjonalne zachowania w zawodzie medycznym osłabiają komunikację pacjent – profesjonalista, jak również zaufanie do wykonywanych zabiegów oraz procedur medycznych (Wiegman i in., 2007).

Wśród skutków niewłaściwych lub nieetycznych zachowań znajdują się pewne formy zdarzeń niepożądanych, które pogarszają zarówno fizyczne, jak i psychiczne zdrowie pacjentów. Konsekwencje te są znane jako następstwa jatrogenne. Jest to termin odnoszący się do „szkodliwych skutków złej opieki zdrowotnej, niewłaściwego zachowania, przeciwwskazanego leczenia lub terapii”. Oto przykłady:

• Błędy medyczne.
• Niepotrzebne operacje.
• Nieprecyzyjność diagnostyczna.
• Skutki uboczne leczenia.
• Błędne zachowania w kontaktach z pacjentami.

Jatrogenia dotyka wielu pracowników służby zdrowia, w tym lekarzy, pielęgniarki, biologów, psychologów i innych specjalistów w swojej dziedzinie. Eksperci starają się zminimalizować skutki tego zjawiska, badając (często niezamierzone) czynniki, które szkodzą pacjentowi. Próbują to osiągnąć za pomocą kodeksów praktyki lekarskiej oraz starannie opracowanych protokołów.

Z drugiej strony chcemy dać do zrozumienia, że większość profesjonalistów postępuje zgodnie z niezwykle wysokimi standardami etycznymi i deontologicznymi (Villafranca i in., 2016). Rzeczywiście, pracownicy służby zdrowia są z reguły oddani zarówno swojej pracy, jak i opiece nad pacjentami.

Jednak zachowania takie jak dyskryminacja niektórych pacjentów ze względu na ich płeć lub pochodzenie etniczne, lub brak empatii w postępowaniu z nimi mają wpływ zarówno na pacjentów, jak i na innych pracowników służby zdrowia.

„Humanizacja opieki zdrowotnej oznacza zwracanie uwagi na potrzeby ludzi, a nie tylko na ich choroby”.

-Juan Gervas-

Nieprofesjonalne zachowania w zawodzie medycznym

Nieprofesjonalne zachowania w kontekście opieki zdrowotnej wpływają na stan psychiczny i samopoczucie pacjenta (Atkinson i in., 2018). Wśród ich konsekwencji wymienić można objawy takie jak lęk i stres, pogorszenie komunikacji, zaburzenia koncentracji i oczywiście pogorszenie relacji między specjalistą a pacjentem.

Poniżej omówimy trzy najczęściej występujące nieprofesjonalne zachowania w zawodzie medycznym.

„Deontologia oznacza nie tylko przestrzeganie zbioru norm i zasad, ale także rozwój wrażliwości moralnej i postawy etycznej w wykonywaniu zawodu”.

-Tomas Maestre-

1. Nieodpowiednia komunikacja z pacjentem

W wyniku przeciążenia pracą lub trudności emocjonalnych w życiu zawodowym pracownik służby zdrowia może czasem komunikować się z pacjentem oraz członkami jego rodziny w sposób lekceważący. Jak powiedział Terencjusz ze starożytnego Rzymu: „Jestem człowiekiem i myślę, że nic co ludzkie nie jest mi obce”.

Niestety, profesjonaliści czasami przekazują wyniki badań oraz ważne informacje medyczne w sposób nietaktowny i pogardliwy. Zdarza się również, że ignorują i bagatelizują obawy pacjenta, który przychodzi na konsultację. Ten deficyt komunikacyjny generuje u pacjentów niepokój i stres.

Pacjenci mogą czuć się bardzo sfrustrowani takim traktowaniem przez profesjonalistę. Rzeczywiście, ważne jest, aby ci ostatni mieli wystarczająco dużo czasu na opiekę nad każdym swoim pacjentem indywidualnie. Ponadto muszą udzielić wszelkich potrzebnych informacji dotyczących stanu zdrowia danej osoby.

„Humanizacja opieki zdrowotnej nie jest dodatkiem do współczesnej medycyny, ale raczej warunkiem wstępnym powodzenia każdej interwencji zdrowotnej”.

-Rita Charon-

2. Nieprofesjonalne zachowania w zawodzie medycznym a praktyka kliniczna

Kolejnym nieprofesjonalnym zachowaniem jest bezosobowe traktowanie pacjenta. Pacjenci to ludzie i tak właśnie powinni być traktowani. Bezosobowy sposób traktowania nie oznacza bycia bardziej profesjonalnym. Pracownicy służby zdrowia muszą wziąć pod uwagę potrzeby pacjenta na poziomie emocjonalnym, aby wczuć się w jego obawy i okazać współczucie dla jego cierpienia.

Kolejnym nieprofesjonalnym zachowaniem jest naruszenie poufności i tajemnicy zawodowej. Aby między pacjentem a pracownikiem służby zdrowia nawiązało się zaufanie, należy szanować prawo do prywatności danej osoby.

Ważne jest również traktowanie pacjenta z godnością i szacunkiem. W związku z tym pracownik służby zdrowia musi zachować ścisłą dyskrecję i zapewnić poufność informacji przekazywanych w praktyce klinicznej.

„Dobry profesjonalista leczy chorobę; świetny profesjonalista leczy osobę, która ma chorobę”.

-William Osler-

3. Komunikacja między profesjonalistami

Jak wspomnieliśmy wcześniej, nieprofesjonalne zachowanie można zaobserwować również w kontaktach między samymi pracownikami służby zdrowia. Na przykład mogą się pojawić napastliwe, zastraszające i dyskryminujące zachowania przełożonych medycznych wobec studentów i praktykantów (Dabekaussen i in., 2023).

Dyskryminacja jest aktem, którego po prostu nie można zaakceptować. Ani w kontekście służby zdrowia, ani w żadnym innym. Pracownicy służby zdrowia muszą okazywać szacunek swoim współpracownikom, bez względu na stopień, płeć, orientację seksualną czy wartości ideologiczne i polityczne. Rzeczywiście, między innymi środowisko pracy wśród pracowników służby zdrowia ma bezpośredni wpływ na poziom leczenia oferowanego pacjentom (Atkinson i in., 2018).

Istnieją obszerne badania dotyczące tych kwestii. Jak się okazuje stwierdzono, że gdy pracownicy służby zdrowia popełniają błędy, może to wynikać z rozmaitych przyczyn.

Mimo to istnieją pewne protokoły i środki, które mają na celu zminimalizowanie zarówno niewłaściwych zachowań, jak i skutków, które mogą one powodować. Dlatego eksperci stworzyli odpowiednie procedury i protokoły mające na celu ograniczenia tych szkodliwych zachowań (Atkinson i in., 2018).

„Medycyna (i inne dyscypliny zdrowotne) to święty zawód, który leczy i stara się złagodzić ludzki ból, choroby, urazy i słabości”.

-Thomas Inman-