Toksyczna rodzina to taka, w której występują szkodliwe zachowania. Mogą do nich należeć na przykład takie, które nie szanują indywidualności wszystkich jej członków. Toksyczna rodzina to również taka, w której dzieci stają się celem ataków psychologicznych czy przemocy fizycznej, które uniemożliwiają ich prawidłowy rozwój.
Tak czy inaczej toksyczna rodzina prezentuje czy szereg nieprawidłowych zachowań, które pozwalają bez trudu jako taką właśnie ją zakwalifikować. Dla wielu zidentyfikowanie problemu może się okazać niezwykle trudne ze względu na emocjonalną zależność. Dlatego w dalszej części przedstawiamy 4 cechy charakterystyczne, którymi wyróżnia się toksyczna rodzina.
1. Toksyczna rodzina – brak indywidualności
Toksyczna rodzina charakteryzuje się na przykład tym, że nie ma w niej zbyt wiele miejsca na indywidualność danej jednostki. Z tego powodu to, co powinno być kwestią wyboru zmienia się w przymus. Poszczególni członkowie rodziny osiągają jedność pod przymusem, a nie z dobrej woli. Osoba dorastająca w takiej rodzinie kończy jako ofiara, która przez całe życie będzie nadzwyczaj żądna akceptacji otoczenia.
W rodzinie takiej podejmuje się niezdrowe działania, które pozostawiają stały ślad w osobowości jej członków. Mogą to być skrajna nadopiekuńczość lub agresja, które uniemożliwiają prawidłowy społeczny rozwój dziecka.
2. Nadmierna kontrola lub skrajne niedbalstwo
Również w tym przypadku mówimy o zachowaniach zupełnie skrajnych. Jak dobrze nam jednak wiadomo, skrajności nikomu nie wychodzą na dobre. Rozumiemy, że roztaczanie nadmiernej kontroli jest przeciwnym biegunem w stosunku do wolności. Z tego też powodu stanowi zachowanie uzależniające i niezwykle szkodliwe.
Jeśli zbawiamy bliskich od wszelkiego możliwego zła, pozbawiamy ich możliwości rozwoju i tego, by nauczyli się własnych strategii pokonywania problemów. To produkuje silne i szkodliwe uczucie bezużyteczności.
Osoby nadmiernie kontrolujące napawają się skutkami takiego zachowania. Mogą kontrolować dosłownie każdy aspekt życia uzależnionych od nich osób. To daje im pole manewru jeśli chodzi o manipulację.
Z drugiej zaś strony znajduje się skrajne zaniedbanie, czyli sytuacja, w której rodzic nie wykazuje najmniejszego zainteresowania sytuacją dziecka i jego stanem emocjonalnym. Sytuacja ta oznacza praktycznie odrzucenie, zmorę dzieciństwa, która zbierze swoje żniwo w dorosłym życiu.
3. “Nie istnieje to, o czym się nie mówi”
Udawanie, że nie ma problemu i unikanie za wszelką cenę konfrontacji z trudnościami to kolejna cecha, którą charakteryzuje się toksyczna rodzina. Problem polega na niepoprawnej komunikacji, choć w rzeczywistości brak komunikacji nie oznacza braku komunikatów. Przecież również cisza daje nam pewne informacje.
W tych przypadkach cisza prowokuje napięcie i poczucie zagrożenia. Mimo zagrożenia wysyła bezustannie komunikat informujący, że “nie dzieje się nic złego”.
Nie omawianie zaistniałych konfliktów pozwala na rozwijanie się prawdziwych bomb emocjonalnych. Bomby te rosną i rosną, aż w końcu pod wpływem nagromadzonych emocji, które nie znajdują ujścia eksplodują. To powoduje zniszczenie dobrobytu danej osoby.
4. Brak elastyczności, niejasne limity
Brak elastyczności w każdym aspekcie uderza przeciwko brakowi czytelnych i zdrowych limitów. Kiedy jeden z członków rodziny zacznie cokolwiek zmieniać, natychmiast zaczną o tym alarmować pozostali.
Zasady ustalone są w oparciu o niepisane prawa, co powoduje, że cokolwiek zagrozi komfortowi rodziny, spowoduje reakcję dramatyczną, ekstremalną.
Możemy się również spotkać z zupełnym brakiem jakichkolwiek limitów, która z kolei powoduje brak jakichkolwiek fundamentów rozwoju emocjonalnego członków takiej rodziny. Łatwo tu o dramatyzm.
Cztery opisane cechy charakterystyczne są pomocne w stwierdzeniu, czy dana rodzina jest patologiczna, czy dysfunkcyjna choćby w jakimś stopniu. Uświadomienie sobie naszego pochodzenia może stanowić klucz do odzyskania naszej utraconej indywidualności.