Okres dojrzewania w różnych kulturach

Jak dorastanie funkcjonuje poza naszą kulturą? Czy naprawdę istnieje zróżnicowany etap, czy jest to tylko konstrukcja społeczna? W tym artykule wyruszamy w podróż do różnych miejsc na świecie i odpowiadamy na te i inne ciekawe pytania.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Vélez.

Ostatnia aktualizacja: 18 czerwca, 2023

Okres dojrzewania jest prawdopodobnie najbardziej stereotypowym etapem życia. Młodzi ludzie są postrzegani przez wielu jako udręczeni, zbuntowani, beztroscy, samolubni, niestabilni i dramatyczni. Jednak okres dojrzewania jest różnie rozumiany w różnych kulturach.

Romantyczna i krytyczna idea dorastania pojawiła się i rozpowszechniła na początku XX wieku, kiedy G. Stanley Hall opublikował swoje dzieło „Adolescent”. Psycholog dziecięcy twierdził, że etap między 12 a 25 rokiem życia był jak drugie narodziny przez całkowitą przemianę spowodowaną dojrzewaniem. Po latach antropolożka Margaret Mead zbuntowała się jednak przeciwko temu pomysłowi. Postanowiła zbadać, jak przeżywa się dorastanie w różnych grupach społecznych.

Dzięki jej ideom nastąpił późniejszy wzrost zainteresowania i badań w tym temacie. Celem było lepsze zrozumienie uniwersalnych aspektów dorastania, a także różnic, które pojawiają się w wyniku wpływów kulturowych i społecznych.

Uniwersalne aspekty dorastania

Okres dojrzewania ściśle wiąże się z dorastaniem. To uniwersalny proces biologiczny, który trwa kilka lat. Polega na rozwoju lub przekształceniu ciała dziecka w ciało dorosłego. Zmiany te są zaprogramowane genetycznie. Ostatecznie determinują zakres zdolności reprodukcyjnych i innych osiągnięć w zakresie dojrzewania i psychologii. Wśród nich jest większa autonomia i zdolność do przetrwania, dostosowanie relacji społecznych i budowa tożsamości.

Inną uniwersalną ideą jest to, że okres dojrzewania kończy się wraz z osiągnięciem dorosłości. Nie ma jednak uniwersalnych markerów ani wskaźników dorosłości. Oznacza to, że etap zakończy się w momencie, w którym jakaś grupa społeczna lub kulturowa stwierdzi, że powinien się zakończyć. Dlatego koniec okresu dojrzewania może nastąpić w trakcie lub nawet po dorastaniu.

Wreszcie etap adolescencji to okres lub moment, w którym niemowlę nabywa pewnych umiejętności niezbędnych do bycia zintegrowaną i funkcjonalną osobą dorosłą we własnej grupie społecznej. Te umiejętności są specyficzne dla każdego społeczeństwa.

Różne kultury, różne okresy dojrzewania

Jak wspomnieliśmy wcześniej, w różnych kulturach dojrzewanie jest przeżywane w różny sposób. Zatem umiejętności, które młodzi ludzie muszą zdobyć, i doświadczenia tego etapu nie zawsze są takie same. Co więcej, można powiedzieć, że pojęcie dorastania jako etapu przejściowego nie jest faktem uniwersalnym.

Na przykład w niektórych kulturach przejście od dzieciństwa do dorosłości nie trwa latami, tylko jest szybkie i ustrukturyzowane. Ta zmiana jest często naznaczona obrzędami, zwanymi także obrzędami przejścia w okresie dojrzewania.

W określonym czasie nastolatki oddają się tym ceremoniom. Pełnią one różne funkcje. Obejmują wyraźne odróżnienie dzieciństwa od dorosłości, ukierunkowywanie wzajemnych relacji między członkami społeczności oraz wzmacnianie tożsamości grupy.

Rytuały te mogą mieć również miejsce w tych społeczeństwach, w których dorastanie stanowi etap pośredni. Jednak ich rola jest drugorzędna i zachodzą w bardziej subtelny sposób.

Okres dojrzewania w różnych kulturach

W kulturze zachodniej okres dojrzewania podąża za trendem wyznaczonym podczas rewolucji przemysłowej. Przed tym czasem inkorporacja pracowników miała miejsce około siódmego roku życia. W tym czasie dziecko rozpoczynało pracę jako osoba dorosła. Jednak przyszła późniejsza zmiana mentalności i szkolenie, studia i specjalizacja zaczęły nabierać znaczenia.

To sprawiło, że edukacja stała się obowiązkowa, trwała dłużej i była bardziej dostępna. W konsekwencji dorosłość postrzegało się jako coś, co pojawia się później, tworząc nową grupę społeczną. Współcześnie okres dojrzewania rozumiany jest jako okres między 12-13 a 20 rokiem życia, w którym młodzi ludzie mają własne mody, przyzwyczajenia, pomysły i zainteresowania.

Większości ludzi wydaje się, ze ta idea jest uniwersalna, ale rzeczywistość jest zupełnie inna. Może być rodzajów okresu dorastania, ile kultur. Poniżej podamy kilka przykładów przejścia do dorosłości w innych społeczeństwach.

Bar micwa

W judaizmie przejście od dzieciństwa do dorosłości wyznaczają bar micwa i bat micwa, które dotyczą odpowiednio u 13-letnich chłopców i 12-letnich dziewczynek. Przed tym wydarzeniem dzieci spędzają czas na uczeniu się swojej roli jako dorosłych i uświadamianiu sobie odpowiedzialności jako niezależnych jednostek.

Znaczenie tych ceremonii zmienia się i dostosowuje do współczesnego społeczeństwa. Niemniej jednak, gdy wydarzenie to ma miejsce, młody człowiek zaczyna uważać się za osobę dojrzałą. Nabiera odpowiedzialności za swoje czyny i jest zobowiązany do przestrzegania wszystkich nakazów judaizmu.

Moran

Masajscy wojownicy z Tanzanii i Kenii mają trzy obrzędy i warunki społeczne, które składają się na instytucję moran, czyli przejście chłopców do dorosłości. Kiedy chłopcy kończą 15 lat, przechodzą intensywną ceremonię inicjacji, znaną jako Enkipaata. Są obrzezani i jeśli mają siłę, polują na ptaki, aby ozdobić się piórami, ich pierwszym symbolem wojownika.

Przez kolejne dziesięć lat będą mieszkać poza wioską, szkoląc się na wojowników. Po ich powrocie odbywa się 15-dniowa ceremonia, podczas której mają miejsce dwa kolejne obrzędy. W pierwszym, Eunoto, żywią się krową, pijąc jej krew bezpośrednio ze zwierzęcia. Ostatnia ceremonia to Olng’esherr. Przyszły dorosły wojownik po raz ostatni odwiedza dom swojej matki, która goli głowę na znak jego wolności.

Seijin-no-Hi

Dla japońskich 20-latków drugi poniedziałek stycznia to dzień, w którym stają się dorosłymi. W tym wieku uważa się ich za dojrzałych i zaangażowanych członków społeczeństwa i mogą głosować oraz pić alkohol. Rytuał, który wyznacza to przejście, obejmuje pójście do lokalnego ratusza w najlepszych ubraniach, otrzymanie prezentów i świętowanie z przyjaciółmi i rodziną.

Inuici

Inuici zamieszkują między innymi północną część wyspy Baffina. Dla chłopców Inuitów okres przejściowy w dorosłość zaczyna się w wieku 11-12 lat, kiedy muszą wyjechać latem, aby uczyć się od swojego ojca umiejętności łowieckich. Zostają oddzieleni od rodziców na obozie, aby nauczyć się umiejętności przetrwania i życia na świeżym powietrzu. Muszą również nauczyć się radzić sobie z psami husky, co jest podstawą udanego polowania i budowania igloo. Po zakończeniu pierwszego udanego polowania wracają do swojej grupy jako odpowiedzialni ludzie.

W przypadku dziewczynek są one uważane za kobiety, gdy nauczą się podstawowych umiejętności opiekuńczych. Może to być na przykład kruszenie i topienie lodu na wodę, robienie butów, uzyskiwanie tłuszczu foczego do gotowania i zapalanie lamp. Kiedy zaczną miesiączkować i opanują te umiejętności, odbędzie się ceremonia tatuażu twarzy, symbolizująca ich siłę i zdolność do założenia rodziny.

Znaczenie uczenia się o okresie dojrzewania w innych kulturach

Znajomość różnych etapów życia w różnych kulturach pomaga nam zrozumieć, w jaki sposób społeczeństwo wpływa na nas wszystkich. Pomaga nam dowiedzieć się, w jaki sposób nasze własne środowisko determinuje pomysły, zachowania i czego się od nas oczekuje. Od tego momentu możemy zacząć lepiej rozumieć ludzi, w tym przypadku młodych ludzi, i pomagać im w optymalnym rozwoju.