Neofobia żywieniowa - czy wiesz, na czym polega to zjawisko?
Neofobia żywieniowa to zjawisko, o którym mówimy wtedy,gdy dziecko boi się jedzenia. Albo też nie chce spożywać nowych rodzajów pokarmów i produktów spożywczych. Takie zachowanie jest niezwykle charakterystycznym objawem dla pewnego etapu rozwoju dzieci.
Wspólne spędzanie czasu przy stole i dzielenie się posiłkiem z rodziną lub przyjaciółmi jest niesamowitym doświadczeniem. W większości kultur stanowi także podstawę większości świąt i uroczystości. To wspaniałe przeżycie znakomicie zacieśniające więzy rodzinne i relacje towarzyskie… no chyba, że u jednego z członków rodziny występuje neofobia żywieniowa.
Jeśli tak się już przydarzy, to wspólne posiłki zamiast ogromnej przyjemności często stają się wyczerpującym, przykrym i chaotycznym przeżyciem. Co więcej, wymagają nieustannych wręcz sporów i negocjacji.
Jedzenie wydaje się być z pozoru bardzo prostym procesem. Po prostu nabieramy jedzenie na widelec, łyżkę lub bierzemy do ręki. Następnie wkładamy tak uzyskaną porcję do ust, przeżuwamy i połykamy rozkoszując się przy okazji smakiem potrawy.
Jednak nie zawsze to zadanie jest aż tak proste. Jedzenie to z reguły niezwykle złożony proces, który może być prawdziwym wyzwaniem dla wielu ludzi. Wymaga współpracy i koordynacji wielu systemów oraz zmysłów
Neofobia żywieniowa – jakie są jej najważniejsze przyczyny?
Ta podświadoma niechęć do próbowania nowego rodzaju potraw lub produktów spożywczych jest charakterystycznym zjawiskiem. Występuje ono u praktycznie wszystkich gatunków zwierząt wszystkożernych. Oczywiście do tego grona zaliczają się także i ludzie. Jest to wrodzona reakcja naszego organizmu, która chroni nas przed potencjalnymi zagrożeniami ze strony otaczającego nas środowiska.
W naszym środowisku naturalnym istnieje naprawdę wiele produktów potencjalnie nadających się do zjedzenia. Niektóre z nich mogą jednak być dla nas mniej lub bardziej szkodliwe, a nawet toksyczne. Tak więc w obliczu nowej, nieznanej nam żywności, naszą naturalną reakcją jest daleko idąca ostrożność.
W miarę możliwości unikamy bowiem nowych potraw i zamiast tego spożywamy znane nam doskonale produkty. Dlatego właśnie dochodzimy też do wniosku, że dany produkt spożywczy jest dla nas w pełni bezpieczny dopiero po kilku wykonanych próbach.
Inną możliwą przyczyną jest uczenie się smaków. Ludzie mają cztery podstawowe receptory smaku. Są to smak słony, gorzki, kwaśny i słodki. Słodkie i słone smaki są z natury preferowane przez dzieci już od momentu przyjścia na świat. Co więcej, dzieci wykazują op wiele większe upodobanie do słodkich smaków, niż osoby dorosłe.
Uczenie się rozpoznawania smaków rozpoczyna się nawet jeszcze przed przyjściem dziecka na świat. Tak więc niemowlęta od samego początku preferują pewne smaki. Z reguły pokrywają się one z produktami zapewnianymi im w okresie ciąży przez matkę.
Podobnie jak w trakcie przebywania w łonie matki, niemowlęta odkrywają również nowe smaki wkrótce do przyjściu na świat, między innymi poprzez karmienie piersią. Niektóre znane im smaki przechodzą bowiem przez mleko matki. Dlatego też kontakt z różnego rodzaju smakami na tym etapie życia stanowi pierwszą ważną lekcję związaną z rozpoznawaniem jedzenia przez dziecko.
Jakie są cechy charakterystyczne dla neofobii żywieniowej?
Neofobia żywieniowa pojawia się u dziecka głównie podczas dwóch krytycznych etapów. Są to odstawienie od piersi matki (przypadające mniej więcej na wiek od 4 do 8 miesięcy) i pełna autonomia (przypadająca ogólnie rzecz biorąc na wiek od 15 do 36 miesięcy).
W trakcie tego pierwszego etapu więź matka-dziecko pomaga zapobiegać rozwojowi neofobii żywnościowej, ponieważ dziecko czuje się dobrze w tym momencie chronione przez matkę. Najbardziej problematycznym etapem jest osiągnięcie przez dziecko granicy 15 miesięcy.
Jedną z cech, jaką z reguły charakteryzuje się neofobia żywieniowa jest to, że dzieci są święcie przekonane co do tego, że nowe dla nich produkty spożywcze lub gotowe posiłki będą miały nieprzyjemny smak. Dlatego też naprawdę ważne jest to, by zaszczepiać w nich pozytywne doświadczenia, jeśli chodzi o próby skosztowania przez Twoje dziecko nowych produktów spożywczych.
Na przykład naprawdę dobre wyniki daje naśladowanie. Chodzi tutaj o to, że jeśli dla przykładu Twoje dziecko widzi wyraźnie, że jesz dany produkt i pokazujesz mu, że Ci on smakuje, to staje się naprawdę bardzo prawdopodobne, że Twoja pociecha także chętnie zgodzi się na jego wypróbowanie.
Ale neofobia żywieniowa, czyli ogólnie rzecz biorąc niechęć do próbowania nowych rodzajów pożywienia przejawia się częściej, gdy chodzi o jedną z następujących grup produktów spożywczych:
- Żywność pochodzenia zwierzęcego, w odróżnieniu od produktów pochodzących nie od zwierząt.
- Surowe, a gotowane potrawy.
- Kwaśne lub gorzkie smaki kontra słodkie.
Neofobia żywieniowa – jaki jest najlepszy sposób radzenia sobie z nią?
Wyniki wielu przeprowadzonych nad tym tematem badań naukowych pokazują wyraźnie, że stosunek rodziców do zachowania swoich pociech ma znaczący wpływ na rozwój preferencji żywieniowych u dzieci. Dlatego też, aby zachęcić je do akceptowania korzystnej dla ich zdrowia diety, ważne jest pamiętanie, że sami rodzice mogą mieć także uprzedzenie dotyczące każdego rodzaju produktu spożywczego, który oferują swoim dzieciom.
Na przykład restrykcyjny stosunek do smacznych potraw powoduje, że upodobania dziecka wobec nich znacząco wzrosną. Ale z kolei liberalny stosunek do niektórych produktów żywnościowych niesie za sobą zazwyczaj zupełnie odwrotny skutek.
Przyjemne sytuacje, w których dziecko ma okazję skosztować nowych produktów spożywczych razem ze swoimi rodzicami, przyczyniają się do wytworzenia u niego pozytywnych skojarzeń związanych z jedzeniem spożywanym w tych sytuacjach. Oczywiście równie znacząca będzie sytuacja odwrotna.
Wszystko to, co opisaliśmy powyżej, jest dowodem na to, jak ważna jest prawidłowa reakcja rodziców dotycząca nawyków żywieniowych ich dzieci. Jest to szczególnie istotna kwestia, jeśli wziąć pod uwagę znaczenie zdrowych preferencji żywieniowych na rozwój dziecka.
Neofobia żywieniowa zwykle zmniejsza się zauważalnie, gdy dziecko osiągnie już wiek 5 lub 6 lat. Jednak rodzice muszą przez cały czas zachować cierpliwość. Tylko wtedy dziecko będzie w stanie bez większego wysiłku przezwyciężyć swoje opory związane z tym naturalnym mechanizmem obronnym. A następnie zaakceptować nowe i zdrowe nawyki związane z odżywianiem się.