Nie boję się niczego szczególnego, ale tak naprawdę… boję się wszystkiego. Tak właśnie przejawia się lęk wolno płynący (free-floating anxiety). To niepewność, która czai się w cieniu, a następnie wpadasz w jej pułapkę, zabiera ci oddech i nie pozwala opuszczać domu. To jak życie w odosobnieniu, w pokoju bez okien, ciągła spirala zmartwień, dusząca kula desperacji.
W swoich pamiętnikach Virginia Woolf powiedziała, że życie jest jak sen, a obudzenie się jest tym, co cię zabija. To tak, jakby w jakiś sposób w twoim życiu nastąpił decydujący moment, w którym się budzisz i otwierasz oczy na wszystkie obowiązki i ciężar życia, cały niepowstrzymany miejski ruch i pozbawiony harmonii hałas relacji międzyludzkich.
Wydaje się, że cały ten ruch nie tylko przejmuje nad tobą kontrolę, ale sprawia, że stajesz się coraz mniejszy i mniejszy. Wówczas pojawia się lęk wolno płynący.
Strach każe nam widzieć rzeczy gorszymi, niż są one w rzeczywistości”
-Tytus Liwiusz-
Oczywiście każdy kiedyś budzi się do życia i odkrywa, że czasami bywa ono bolesne i trudne. Ale tysiące mężczyzn i kobiet doświadcza czegoś znacznie bardziej skomplikowanego. Jest to rozproszony, bezkształtny strach, który więzi ich w behawioralnym wzorcu nadmiernego i powtarzającego się zamartwiania nad niemal wszystkim.
Ten stan emocjonalny rosnącej niepewności i przewlekłego stresu powoduje powstanie lęku wolno płynącego, który jest częścią uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD).
Ta rzeczywistość jest zarówno wyczerpująca, jak i złożona, ponieważ w przeciwieństwie do innych zaburzeń, zaabsorbowanie i reakcje związane z wolno płynącym niepokojem nie skupiają się na niczym konkretnym; maja raczej charakter wszechogarniający.
GAD można podsumować prostym, ale mocnym zdaniem: “Ciągle myślę o tym, że stanie się coś złego”.
Lęk wolno płynący i irracjonalny strach
Adrian ma 35 lat. Ukochana kobieta porzuciła go po 10-letnim związku. Zakochała się w innej osobie i choć wydawało się, że nasz bohater jakoś to przebolał, ludzie w jego otoczeniu zaczęli zauważać kilka niepokojących rzeczy. Chociaż prawdą jest, że Adrian zawsze odczuwał jakieś leki, po rozpadzie zaczął przejawiać obsesję na punkcie różnych rzeczy, w tym zdrowia swoich rodziców. Zaczął się obawiać, że zachorują i umrą.
Jego współpracownicy również zauważyli kilka dziwnych rzeczy. Adrian jest architektem i od jakiegoś czasu ma obsesję na punkcie tego, że popełni jakiś błąd. Nieustannie zamartwia się, czy dobrze wykonuje swoją pracę, czy nie robi czegoś nie tak i czy coś złego może się wydarzyć przez to, iż czegoś nie dopilnował.
Obawia się również, że nie będzie w stanie spłacić kredytu hipotecznego i już przewiduje wydatki, które powinien ograniczyć, na wypadek gdyby coś się wydarzyło. Tylko, że tak naprawdę nic złego się nie dzieje.
Użyliśmy tego wyimaginowanego mężczyzny jako przykładu dla konkretnego powodu. Ocenia się, że GAD i związany z nim lęk wolno płynący, który przenika niemal każdy aspekt życia, dotyka częściej kobiet niż mężczyzn. Jednak prawie 60% chorych, którzy nie otrzymują leczenia a nawet nie szukają pomocy, to mężczyźni.
Dlaczego wszystko mnie martwi?
Aby nieco lepiej zrozumieć GAD i związany z nim lęk wolno płynący, musimy najpierw zrozumieć funkcję strachu: przygotowuje nas do reakcji na zagrożenie. To dopracowany, wyjątkowy mechanizm adaptacyjny, który pozwala nam przetrwać. A przynajmniej dzieje się tak dopóki strach, który odczuwasz, jest sprowokowany przez prawdziwe zagrożenie.
Co się stanie, jeśli strach i niepokój zaczną atakować każdą część twojego życia? Zostaniesz uwięziony w równoległym wszechświecie równoznacznym z twoim najgorszym koszmarem. Ponieważ nie ma nic gorszego niż życie w strachu.
Możliwe przyczyny
Wielu naukowców i neuropsychiatrów jest pewnych, że GAD różni się od innych zaburzeń. Szkoła Medyczna Uniwersytetu Stanforda wyjaśnia, że lęk wolno płynący spowodowany jest dysfunkcją w różnych częściach mózgu, w tym w ciele migdałowatym.
Ciało migdałowate jest strukturą wielkości migdała, która pośredniczy w naszych emocjach, wspomnieniach i postrzeganiu świata. W pewnym momencie, z nieznanych przyczyn, obwody, które składają się na ten obszar, ulegają zmianie, a wraz z tym zmienia się także porządek i równowaga w życiu danej osoby.
Leczenie GAD
Aby zaradzić tej sytuacji klinicznej, konieczne są dwa główne podejścia: leczenie i psychoterapia. Leki mogą zmniejszyć objawy i stworzyć warunki niezbędne do tego, aby psychoterapia była bardziej skuteczna.
“Stres i niepokój nie są rzeczywiste – to twoje myśli tworzą te fałszywe przekonania.”
Zazwyczaj stosuje się selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), ale często konieczne są również inne leki przeciwdepresyjne. Pamiętaj, że każdy pacjent jest wyjątkowy, a jego postrzeganie rzeczywistości wyjątkowe, co może wymagać równie wyjątkowego leczenia.
Ponadto terapia poznawczo-behawioralna i inne terapie skoncentrowane na zarządzaniu stresem są skuteczne w zmniejszaniu nadmiernego zaabsorbowania związanego z lękiem wolno płynącym. Podczas takich terapii pacjent uczy się skutecznych strategii konfrontacji i rozwija zdrowsze i bardziej adaptacyjne zachowania.
Na koniec warto zauważyć, że odpowiednie odżywianie, ćwiczenia i medytacja są uzupełniającymi się narzędziami, które mogą pomóc ci zdominować strach. Skupić uwagę na tym, co naprawdę ważne, nauczyć się myśleć i żyć lepiej.