Japońska psychologia ma swoje korzenie w bardzo szczególnym rodzaju filozofii życia. Chodzi o patrzenie na swoje emocje w sposób racjonalny i radzenie sobie z nimi duchowo. Wpaja się też ogromny szacunek dla członków swojej rodziny, społeczności i troszczy się o wizerunek własnego “ja”. Szacunek dla drugiego jest najważniejszy. Zaufanie między grupami jest czymś, na co trzeba zwracać uwagę i co trzeba wzmacniać każdego dnia.
Kultura japońska jest jednocześnie interesująca i odległa. Możemy jednak powiedzieć, że tak naprawdę Japończycy mają te same egzystencjalne rozterki, co my. Problemy finansowe, problemy małżeńskie, stres w pracy, stres w szkole i osobiste kryzysy to codzienne wyzwania, którym japońska psychologia stara się stawić czoła poprzez analityczne podejście. Pojawiają się w niej postaci takie, jak Hayao Kawai, jeden z najważniejszych badaczy klinicznych w tej dziedzinie.
Na pierwszy rzut oka japońska psychologia może wydawać się nam bardzo różna od zachodniej. Obie one jednak mają wiele punktów wspólnych, podobne podejścia oparte na zasadach filozofii wschodniej lub buddyzmu. Opierają się na osobistym rozwoju i wytrwałości.
Ponadto, często mówi o ważnym fakcie, mianowicie, że w Japonii wskaźnik samobójstw jest jednym z najwyższych na świecie. Prawdą jest jednak, że obecnie kraje skandynawskie są na szczycie listy i że od 2006 r. liczba samobójstw wśród ludności japońskiej znacznie zmalała.
Czynniki, takie jak bezrobocie czy presja pracy są elementami codzienności, które odcisnęły olbrzymie piętno na populacji japońskiej. Jednak rząd znacznie zwiększył środki inwestowane w opiekę psychologiczną i zapobieganie samobójstwom, które zdarzają się głównie w dużych ośrodkach gospodarczych, takich jak Tokio czy Kioto. Są one dalekie od równowagi i życiowej satysfakcji, jaką osiągają Japończycy żyjący na obszarach wiejskich.
Japońska psychologia – podstawy
Dzięki książkom takim jak “Psychologia społeczna współczesnego świata w Japonii” Munesuke Mity, możemy zobaczyć z naszej zachodniej perspektywy wiele z tych zachowań, które cechują tę kulturę, chwilami tak tradycyjną, ale jednocześnie nowoczesną i wyrafinowaną jeśli chodzi o świat biznesu i inżynierii.
Aby dogłębnie zrozumieć ich filozofię życia i dynamiki, które składają się na psychologię japońską, przydatne będzie zrozumienie pięciu bardzo konkretnych konceptów. Dotyczą one tego, jak Japończycy radzą sobie ze swoimi emocjami, jak nawiązują kontakty i jakich strategii zwykle używają psychologowie, aby pracować nad dobrym samopoczuciem pacjentów.
1. Świat emocjonalny: tatemae i honne
Coś, o czym już wcześniej wspominaliśmy, to fakt, że Japończycy są bardzo skłonni do racjonalizowania swoich emocji. Jeśli chodzi o ekspresję uczuć są raczej wycofani, a nawet hermetyczni.
Dlatego warto wiedzieć, że zarządzają światem emocjonalnym w oparciu o kontekst, w którym się znajdują. Tatemae, na przykład, odnosi się do zachowania publicznego, gdzie szacunek, równowaga i umiar są najważniejsze.
Honne odnosi się do emocji, które każdy może uwolnić, pracować nad nimi i zarządzać w zaciszu swojego domu. Dokonuje się tego z duchowego punktu widzenia. Japońska psychologia ma swoje korzenie w buddyzmie i taoizmie, gdzie każdy musi znaleźć własny kanał uzdrawiania i ulgi.
2. Zaufanie międzygrupowe
Japonia to społeczeństwo o bardzo silnej koncepcji społeczności i spójności społecznej. Bardzo ceni się szacunek dla rodziny, a także dla samej społeczności, w której należy zawsze szukać wspólnej korzyści, a nie korzyści jednostki. Na przykład, gdy ktoś jest przeziębiony, nie wyjdzie na zewnątrz bez maski, dzięki czemu może uniknąć zakażenia innych.
Japończycy jednoczą się z grupą, mają bardzo solidną tożsamość społeczną, bardzo zdefiniowaną i, w istocie, bardzo przydatną w radzeniu sobie z katastrofami. Mamy na myśli katastrofy takie jak ta, która wydarzyła się w 2011 roku, gdzie tsunami i trzęsienie ziemi zniszczyło dużą część prefektury Fukushima.
3. Arugama, zaakceptowanie rzeczy takimi, jakimi są
Akceptacja jest bardzo zakorzenioną koncepcją w japońskiej psychologii. Nie jest ona jednak równoznaczna z rezygnacją lub poddaniem się. Japończycy wiedzą, że każdy materiał lub substancja charakteryzująca się wytrzymałością zawsze w końcu pęka, niszczy się lub kruszy w pył. Kto nie akceptuje życia i opiera się mu, nie płynie, nie dopasowuje się, nie przetrwa.
Arugama jest esencją zmiany, która następuje po akceptacji, po założeniu, że życie jest, jakim jest i że nie ma innej opcji, jak tylko iść naprzód.
4. Uwaga
W ramach japońskiej psychologii bardzo powszechna jest tak zwana “terapia Mority”. Jest to rodzaj strategii psychologicznej opartej na skoncentrowaniu na sobie. Jest to coś, co niewątpliwie dla większości z nas brzmi znajomo (jest bardzo podobna do racjonalno-emocjonalnej terapii Alberta Ellisa), a co kultura orientalna praktykuje od lat. Jedną z głównych cech tego rodzaju terapii jest świadomość wewnętrznych doświadczeń, cierpienia, frustracji, strachu, lęku itp.
Tak więc, gdy dana osoba nawiąże kontakt ze swoją osobistą rzeczywistością, terapeuta zazwyczaj zaleca 4 strategie pomagające w powrocie do zdrowia. Są to: całkowity odpoczynek, medytację, właściwe odżywianie i stopniowe przygotowanie do powrotu do życia codziennego.
5. Refleksja związana z własnymi wspomnieniami związanymi z naturą
Tego typu podejście jest bardzo interesujące. W psychologii japońskiej potrzeba praktykowania introspekcji jest niezwykle ważna. Bardzo ważne jest zobaczyć z innej perspektywy swoje własne historie. Wszystko to, co się wydarzyło, co wycierpieliśmy, co odkryliśmy i co nam się podobało. Zachęca się do postrzegania osobistych historii jako wydarzeń, które występują również w naturze. Niczym naturalne cykle.
Wszyscy dojrzewamy, przechodzimy przez momenty, które pozostawiają w nas głębokie ślady podobne do tych na korze drzew. Tak więc, każdy z nas może rozwijać się w najbardziej niesprzyjających sytuacjach, pielęgnując korzenie, aby stać się silniejszą istotą.
Życie ciągle płynie, jak nurt rzeki, który się nie zatrzymuje. Jak wiatr, który porusza liście i taflę mórz i oceanów… Zamiast być ofiarami przeznaczenia, możemy być jak sama natura, zawsze chętna, by się odrodzić, nadal kiełkować i rosnąć.
Podsumowując, jak widzimy, japońska psychologia nie jest tak odległa, jak mogłoby się nam wydawać. Wiele naszych podejść bazuje się na tych zasadach samodoskonalenia. Są one inspirujące każdego dnia. Wzbogacają. Stosowanie ich, jeśli tylko tego chcemy, również dla nas może być bardzo pomocne.