Fobia szkolna: gdy chodzenie do szkoły staje się problemem

Wiele osób boi się ciemności, niektórych zwierząt i zjawisk naturalnych, takich jak burze. Szczególnie popularne obawy te są w wieku dziecięcym. Ale w większości przypadków te lęki zaczynają zanikać wraz z dorastaniem. Jest jednak jeden element, z którym dzieci naprawdę z trudem sobie radzą. Jest nim fobia szkolna.

Fobie ogólnie rzecz biorąc nazywane są „lękami ewolucyjnymi”. Ale co się dzieje, gdy któraś z nich trzyma się Ciebie zbyt długo. I na dodatek jest tak ekstremalna, że w rzeczywistości przeszkadza Ci w Twoim normalnym życiu? Z uwagi na fakt, że edukacja jest tak integralną częścią dzieciństwa i okresu dojrzewania, fobia szkolna z pewnością może tak właśnie robić.

Szkoła może być bodźcem wywołującym silny lęk i niepokój u wielu dzieci. W naszym dzisiejszym artykule możesz dowiedzieć się wszystkiego, co konieczne na temat często spotykanego zjawiska, jakim jest fobia szkolna. Zapraszamy więc do poświęcenia kilku minut na lekturę!

Czym dokładnie jest fobia szkolna?

Fobia szkolna to w gruncie rzeczy irracjonalny i nadmierny lęk przed szkołą lub pewnymi związanymi z nią rzeczami. Może ona spowodować, że wiele dzieci będzie miało problemy z chodzeniem do szkoły lub przebywaniem w niej przez cały dzień.

Spotykana jest ona także pod innymi nazwami, takimi jak na przykład skolionofobia albo też didaskaleinofobia. Jednak najczęściej stosowany jest najprostszy i najłatwiejszy do zrozumienia termin, czyli fobia szkolna.

Może być ona spowodowana między innymi przez następujące czynniki:

• Odrzucenie przez kolegów z klasy lub nauczycieli.
• Problemy z uzyskiwaniem dobrych wyników w nauce.
• Częste zmiany szkoły.
• Różnego rodzaju kłopoty i trudna sytuacja w domu.
• Niektóre choroby i towarzyszące im objawy.

Wszystkie te sytuacje mogą prowadzić do powstawania i narastania epizodów lękowych oraz zmian o charakterze motorycznym, fizjologicznym i poznawczym.

Objawy poznawcze

Jednym z głównych objawów fobii szkolnej są negatywne myśli związane ze szkołą. Dziecko może również zacząć przewidywać negatywne konsekwencje pójścia do szkoły (na przykład ukaranie przez nauczyciela) bez żadnego wyraźnego powodu.

Dziecko cierpiące na fobię szkolną prawdopodobnie będzie miało negatywny pogląd na swoje wyniki w nauce. Ponadto może także wyrażać opór przed wyjściem do szkoły z obawy przed wymiotami, zemdleniem lub doświadczaniem innych fizycznych objawów przed kolegami z klasy.

Objawy ruchowe

Głównym objawem motorycznym jest po prostu unikanie. Mówiąc dokładniej, dziecko z tą fobią rozpocznie walkę (werbalną lub fizyczną) i będzie stawiać silny opór za każdym, gdy nadejdzie pora pójścia do szkoły.

Dziecko może wtedy twierdzić, że cierpi z powodu bólu lub choroby. Z tego też powodu między innymi nie będzie chciało wstać z łóżka, ubrać się ani też nie zje śniadania. Zasadniczo po prostu nie chce wykonywać żadnej czynności, której celem jest przygotowanie się do wyjścia do szkoły.

Nawet jeśli już pójdzie do szkoły, może zacząć płakać, krzyczeć lub kurczowo łapać się za ręce lub nogi rodziców tak, aby nie musiało wchodzić do środka budynku szkolnego.

Objawy fizjologiczne

Niektóre z najczęstszych objawów fizjologicznych to pocenie się, napięcie i skurcze mięśni, ból brzucha, biegunka i zawroty głowy.

Fobia szkolna a lęk przed oddzieleniem od rodziców

Jeśli chcesz wiedzieć, czy Twoje dziecko cierpi na fobię szkolną, musisz najpierw zrozumieć różnicę między lękiem przed separacją z rodzicami a tym konkretnym stanem.

Lęk przed separacją to w zasadzie lęk dziecka przed sytuacją znajdowania w otoczeniu pozbawionym osób, z którymi ma ono silną więź emocjonalną. Najczęściej są to jego rodzice.

Może się to zdarzyć w dowolnym momencie. Na przykład kiedy dziecko będzie musiało pójść do szkoły, pojechać na wycieczkę, a nawet w przypadku konieczności spania w domu jego bliskiego przyjaciela.

Dlatego właśnie musisz dokładnie dowiedzieć się, dlaczego Twoje dziecko nie chce chodzić do szkoły. Jeśli źródłem strachu jest lęk przed separacją z rodzicami, to prawdopodobnie nie cierpi ono dodatkowo na typową fobię szkolną.

Fobia szkolna: jak można ją pokonać?

Naukowcy opracowali co najmniej kilka różnych technik i metod, które pomogą dziecku pokonać tę fobię. Według wyników wielu badań przeprowadzonych nad tym zagadnieniem, do najbardziej skutecznych należą te oparte na psychologii poznawczo-behawioralnej.

Takie metody sprawdzają się przy założeniu, że zmiana sposobu myślenia doprowadzi do zmian behawioralnych dziecka i odwrotnie.

Najpopularniejsze sposoby pozwalające na zwalczanie fobii szkolnej są następujące:

• Systematyczne znieczulanie. Może okazać się ono szczególnie pomocne, jeśli dziecko stara się unikać chodzenia do szkoły za wszelką cenę. Technika ta działa tylko poprzez stopniowe narażanie dziecka na bodźce wyzwalające u niego strach. Celem tego zabiegu jest stopniowe zmniejszanie lęku tak, aby dziecko mogło się przekonać, że nic dla niego złego lub niekorzystnego się nie wydarzy.
• Trening umiejętności społecznych. Część strachu dziecka może być związana z odrzuceniem przez kolegów z klasy. W takim przypadku możesz pomóc swojemu dziecku w nauce umiejętności społecznych, aby było ono lepiej przygotowane do budowania relacji z innymi uczniami w swojej szkole.
• Restrukturyzacja poznawcza. Restrukturyzacja poznawcza polega na zmianie irracjonalnych lub przesadnych przekonań dziecka. Pomoże mu to zmienić negatywne spojrzenie na szkołę lub przekształcić je w bardziej pozytywne i realistyczne doświadczenia.
• Trening relaksacyjny. Nauka stosowania technik relaksacyjnych może pomóc dziecku kontrolować wszelkiego rodzaju objawy fizjologiczne związane z lękiem, którego źródłem jest fobia szkolna.

Stosowanie leków w przypadku fobii szkolnej

Głównym celem leczenia fobii szkolnej jest to, aby dziecko przestało odczuwać lęk, strach lub inny rodzaj dyskomfortu. I chociaż lekarze przepisują czasami różne środki (głównie leki przeciwdepresyjne) w niektórych przypadkach, należy zawsze dokładnie rozważyć zalety i wady stosowania tego rozwiązania.

Niektóre badania sugerują bowiem, że skutki uboczne tych leków nie uzasadniają ich zastosowania, ponieważ niektóre terapie okazały się o wiele bardziej skuteczne. Terapia jest generalnie najlepszą, najskuteczniejszą opcją. A już na pewno tą, która ma potencjalnie najbardziej długotrwałe i skuteczne wyniki.