Cechą charakterystyczną dla choroby takiej, jak cyklotymia (zwanej także zaburzeniem afektywnym cyklotymicznym) są chroniczne wahania nastroju lub jego nagłe zmiany. Można powiedzieć w pewnym uproszczeniu, że cyklotymia jest “młodszą siostrą” choroby afektywnej dwubiegunowej.
Dla osób, które dopadła cyklotymia, zmiany nastroju składają się z licznych, wyraźnych okresów objawów hipomanii i depresji. Ale kluczową cechą tej choroby jest to, że objawy hipomanii są niewystarczające pod względem liczby, nasilenia, zakresu lub czasu trwania tak, aby ukończyć kryteria wystarczające do stwierdzenia epizodu maniakalnego.
To samo dzieje się w przypadku objawów depresji. Objawy depresyjne są niewystarczające pod względem liczby, nasilenia, stopnia lub czasu trwania do stwierdzenia spełnienia warunków niezbędnych do uznania ich za epizodu depresyjny. W przeciwnym razie rozmawialibyśmy o zaburzeniu afektywnym dwubiegunowym.
Podobne, ale mniej poważne objawy są właśnie powodem tego, dlaczego niektórzy naukowcy i specjaliści nazywają cyklotymię “młodszą siostrą” choroby afektywnej dwubiegunowej.
Cyklotymia – objawy hipomanii i depresji
Hipomania odnosi się do stanu podobnego do klasycznej manii, ale mniej intensywnego. Hipomania to epizod o charakterze psychiatrycznym z przejściowymi objawami napadów drażliwości lub podniecenia. Często określa się go jako mniej intensywną lub “niepełną” formę epizodu maniakalnego.
Objawy hipomanii obejmują stan wysokiego pobudzenia i nastroju, który utrzymuje się przez kilka dni. Choroba ta wiąże się również z nadmiernym pobudzeniem, skróconym czasem snu, nadpobudliwością i nadmierną pewnością siebie. Wszystkie te objawy różnią się znacznie od wcześniejszego, “normalnego” stanu emocjonalnego osoby chorej. W przeciwieństwie do typowej manii, hospitalizacja z powodu wystąpienia hipomanii zwykle nie jest konieczna.
Jeśli chodzi o objawy depresyjne, z jakimi wiąże się cyklotymia, to zwykle są one podobne do objawów osób chorujących na depresję. Niemniej jednak objawy te zwykle nie są tak widoczne ani tak intensywne jak w przypadku epizodów nasilonej depresji.
Objawy, jakimi cechuje się cyklotymia lub zaburzenie afektywne cyklotymiczne
Oprócz opisanych powyżej ogólnych objawów, jakimi cechuje się cyklotymia, muszą one ponadto być trwałe. A także występować regularnie przez pierwsze dwa lata choroby. Oznacza to, że powinny być obecne przez większość dni. W przypadku dzieci i nastolatków muszą być trwałe przez rok zamiast dwóch.
Ponadto pacjent nie powinien wykazywać okresów bezobjawowych przez ponad dwa miesiące. Okresy pozbawione objawów trwające dłużej niż przez dwa miesiące oznaczają, że dana osoba nie choruje na cyklotymię. Objawy nie mogą również spełniać kryteriów typowych dla poważnej depresji, manii lub hipomanii.
Cyklotomia nie występuje również wtedy, gdy schemat fluktuacji nastroju lepiej spełnia kryteria charakteryzujące inne rodzaje chorób. Należą do nich na przykład zaburzenie schizoafektywne, schizofrenię, epizod schizofreniczny, zaburzenie urojeniowe i jakiekolwiek zaburzenie ze spektrum schizofrenii lub inne zaburzenie o podłożu psychotycznym. Zasadniczo cyklotymia występuje tylko wtedy, gdy objawy chorobowe pasują do kryteriów diagnostycznych dla innej choroby psychicznej.
Z drugiej strony ważne jest to, aby nie mylić cyklotymii ze zmienionym stanem nastroju spowodowanym lekiem psychoaktywnym lub innym stanem chorobowym. Uzyskanie trafnej diagnozy staje się o tyle ważne w takim przypadku, że niektóre substancje (leki lub narkotyki) mogą powodować podobne objawy.
Podobnie jak w przypadku większości epizodów psychologicznych, pacjent musi mieć istotne klinicznie zmiany nastroju lub stan upośledzenia. Tylko wtedy będzie można zdiagnozować u niego zaburzenia, których powodem będzie cyklotymia. Zmiany nastroju mogą wpływać lub osłabiać życie społeczne, pracę lub inne ważne aspekty życia codziennego pacjenta.
Cyklotymia i jej kryteria diagnostyczne
Zgodnie z piątą edycją klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego DSM-5 (pełne rozwinięcie tego skrótu to Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition), aby cyklotymia mogła zostać zdiagnozowana u pacjenta, muszą wystąpić u niego obecne następujące kryteria diagnostyczne:
- Okresy z objawami hipomanii, które nie pasują do kryteriów epizodu hipomanii. A także liczne okresy z objawami depresji, które nie pasują do kryteriów epizodu silnej depresji przez co najmniej dwa lata (okres ten zostaje skrócony do jednego roku w przypadku dzieci i młodzieży).
- Podczas wspomnianych dwóch lat okresy hipomanii i depresji muszą występować dłużej niż przez połowę tego czasu. I dodatkowo przez co najmniej sześć kolejnych miesięcy.
- Objawy, które nigdy nie pasowały do standardowych kryteriów dla epizodu silnej depresji lub epizodów manii oraz hipomanii.
- Objawy, których w lepszy sposób nie wyjaśnia zaburzenie schizoafektywne, schizofrenia, epizod schizofreniczny, zaburzenie urojeniowe i zaburzeniem ze spektrum schizofrenii lub inne zaburzenia psychotyczne.
- Objawy, które nie mogą być przypisane psychologicznym skutkom zażywanych substancji (na przykład leków lub narkotyków), a także innym stanom medycznym (na przykład nadczynności tarczycy).
To zaburzenie, jakim jest cyklotymia jest często trudne do zniesienia i w dodatku dość często ma charakter chroniczny. Ponadto pacjenci z cyklotymią mają wynoszące od 15 do 50% ryzyko późniejszego przekształcenia się w zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu I lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu II.
Jak zapewne dowiedziałeś się z naszego dzisiejszego artykułu, cyklotymia lub zaburzenie afektywne cyklotymiczne jest dość mocno powiązane z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym. Jedną z głównych różnic jest to, że ani objawy hipomanii, ani objawy depresji nie pasują do kryteriów manii lub epizodu silnej depresji.