Agresja wśród nastolatków przybiera wiele form. Mają związek z rozmaitymi sytuacjami i zachowaniami osób w otoczeniu. W tym artykule zajmiemy się definicją agresywności, ze szczególnym uwzględnieniem okresu dojrzewania, ponieważ jest to okres krytyczny dla kształtowania się osobowości i nabywania nawyków przydatnych w życiu w społeczeństwie.
Okres dojrzewania to etap pełen wyzwań, które mogą stać się dla osoby źródłem stresu. Pojawiają się problemy związane ze szkołą, niepewność co do przyszłości, presja społeczeństwa i inne trudności. Badania przeprowadzone na ten temat wskazują, że może to być źródłem ogromnego stresu i wywoływać rozmaite reakcje.
W dużej mierze z tego właśnie powodu agresja wśród nastolatków jest jednym z wyzwań, przed którymi staje wielu rodziców i wychowawców.
Agresja wśród nastolatków – słowem wstępu
Według Osorio (2013) agresja jest „jedną z taktyk w służbie społecznej rywalizacji. Jest jedną z normalnych umiejętności repertuaru ludzkich zachowań, które mają na celu uzyskanie korzystnej równowagi w konfliktowych interakcjach (czyli w interakcjach opartych na zasadzie zwycięstwo/przegrana, tryumf/porażka)”.
Gdzie można postawić granicę między agresją a przemocą? Według autora teorii w kryterium uszkodzenia fizycznego. Jednak według krytyków jest to bardzo nieprecyzyjne rozróżnienie. Dlaczego? Otóż nie jest konieczne powodowanie urazów fizycznych, aby zachowywać się agresywnie.
Samo powodowanie strat, irytowani lub wykazywanie jakichkolwiek uprzedzeń wobec innych osób wystarczy aby być agresywnym.
Badanie przeprowadzone przez Mestre w roku 2012 polegało na przeanalizowaniu zależności między strategiami radzenia sobie a emocjami nastolatków. Miało ono na celu określić, w jakim stopniu są to procesy związane właśnie z zachowaniami agresywnymi.
Wyniki badania wykazały, że istniały wyraźne różnice między osobami o wysokiej i niskiej agresywności a stosowanymi przez nie mechanizmami radzenia sobie. W szczególności zauważono, że najbardziej agresywni nastolatkowie w większym stopniu stosowali nieproduktywne metody radzenia sobie.
W przypadku mniej agresywnych strategie były bardziej nastawione na rozwiązanie problemu niż na wyrządzanie szkody.
Style radzenia sobie z trudnymi sytuacjami a agresja
W ten sposób widzimy, jak agresja wśród nastolatków i na innych etapach życia jest również związana z rodzajem stylu (lub stylów) radzenia sobie każdej z osób. Pamiętaj, że style radzenia sobie to te strategie lub mechanizmy, których ludzie używają w obliczu przeciwności lub problemów.
Osoba z zachowaniami agresywnymi jest bardziej skłonna do stosowania strategii nieadaptacyjnych.
Frydenberg, badaczka stylów radzenia sobie, skupiła się na okresie dojrzewania, aby rozwinąć swoją teorię. Zawarła w niej aż osiemnaście różnych strategii radzenia sobie. Tych osiemnaście strategii jest podzielonych na trzy generalne style:
- Rozwiązywanie problemu. Obejmuje skupienie się na rozwiązaniu problemu i inwestowanie między innymi w bliskich przyjaciół.
- Skierowanie się do innych o pomoc. Obejmuje na przykład poszukiwanie wsparcia społecznego.
- Nieproduktywne radzenie sobie. Jest to między innymi zamartwianie się, pielęgnowanie oczekiwań czy też ignorowanie problemu.
Frydenberg zapewnia, że wiele ryzykownych zachowań przyjmowanych przez młodzież, takich jak zażywanie narkotyków, rozwiązłość seksualna, przemoc lub właśnie omawiana agresja, odpowiada ich niezdolności do stawienia czoła pewnym wyzwaniom lub problemom.
Jak więc wyraźnie widać styl radzenia sobie i agresja u nastolatków to dwa powiązane ze sobą elementy.
Agresja wśród nastolatków – w jaki sposób jej zapobiegać?
Jak zapobiegać agresywności u nastolatków? Kluczowym narzędziem będzie wczesna edukacja emocjonalna. Istotny jest także demokratyczny, pozytywny i pełen szacunku styl wychowawczy.
W tym kontekście badacze starali się stworzyć podstawy zapobiegania agresji u dzieci i młodzieży. Robili to wykorzystując dostępne informacje na temat związku między nawykami rodzicielskimi a agresywnością.
W rezultacie badanie wykazało szereg elementów związanych z rodzicielstwem, które są szczególnie istotne w zapobieganiu agresywności u nastolatków. Trzy spośród tych czynników to:
- Korekcja postawy wrogości matek.
- Kontrola zachowania dzieci.
- Wzrost komunikacji afektywnej.
Widzimy więc, że autokratyczny styl wychowania nie sprzyja zdrowemu rozwojowi i wypracowywaniu poprawnych postaw społecznych u młodzieży. Co więcej, komunikacja w procesie wychowawczym jest niezbędna, jeśli chodzi o zapobieganie agresywności w okresie dojrzewania (a także we wcześniejszym dzieciństwie).
Na przykład promowanie asertywnych stylów komunikacji może pomóc w zapobieganiu agresywnym postawom.
Pamiętaj, że w spektrum komunikacji agresja należy do skrajności, podobnie jak pasywność. Dlatego najlepiej jest być w centrum, w którym odnajdujemy asertywność.
Istnieją inne sposoby radzenia sobie z trudnościami
Agresja wśród nastolatków to alternatywa zachowania, która może być bardzo kusząca.
Jej pochodzenie jest różnorodne: poszukiwanie swojej osobowości, niezdolność do odpowiedniego stawienia czoła problemom (deficyt stylów radzenia sobie), problemy rodzinne, konfliktowe relacje z rówieśnikami, mała tolerancja na frustrację, depresja, nie do końca wykształcona kora przedczołowa i inne.
Forma i intensywność przejawiania się agresywności również mogą być bardzo zróżnicowane. Może pojawić się przemoc fizyczna i werbalna. Również agresywny styl komunikacji i inne destrukcyjne zachowania. Jak zwykle najlepszym narzędziem walki z agresją jest zapobieganie.
Istnieje wiele narzędzi do radzenia sobie w tej sytuacji. Chodzenie na spotkania z nastolatkami w szkole, w domu lub w ich miejscach spotkań i zapewnianie im narzędzi do samokontroli i regulacji emocjonalnej to jedne z najlepszych środków. Możemy je zastosować, aby zapobiec agresji wśród nastolatków.
Na tym etapie podstawową kwestią jest zaoferowanie im alternatywnych (adekwatnych) strategii radzenia sobie. Należy do nich rozmowa, refleksja, ćwiczenia oddechowe, analiza. Dzięki temu nastolatek nie będzie musiał uciekać od rzeczywistości w agresję.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
- Del Barrio, V., Carrasco, M. A., Rodríguez, M. A. & Gordillo, R. (2009). Prevención de la agresión en la infancia y la adolescencia. International Journal of Psychology and Psychological Therapy, 9(1): 101-107.
- Frydenberg, E. (1997). Adolescent coping: Theorical and research perspectives. Londres: Routledge.
- Mestre, V. et al. (2012). Emociones, estilos de afrontamiento y agresividad en la adolescencia. Univ. Psychol., 11(4): 1263-1275.
- Osorio, R. (2013). Impulsividad y agresividad en adolescentes. Ediciones Díaz de Santos. Madrid.
- Solís, C. & Vidal, A. (2006). Estilos y estrategias de afrontamiento en adolescentes. Revista de Psiquiatría y Salud Mental Hermilio Valdizan, 7(1): 33-39.