Yūgen: osiągnięcie głębokiej świadomości wszechświata

Czy kiedykolwiek patrzyłeś na krajobraz i czułeś się przytłoczony jego głębią i tajemnicą? To trudne do wyjaśnienia uczucie. Jednak filozofia Wschodu dobrze zna to uczucie i określa je jako yūgen.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 06 stycznia, 2023

Kiedy ostatnio czułeś głębię jakiegoś zjawiska lub rzeczy? Czasami powiedzenie, wiersz, opowiadanie, a nawet sytuacja mogą wzbudzić w Tobie tę emocję. Jest ona transcendentna i wartościowa – kryją się za nią pewne interesujące znaczenia. To wyjątkowe doświadczenie, które trudno wyrazić słowami, ale takie, które wszyscy rozumieją. Zjawisko to ma swoją nazwę – Yūgen.

Można powiedzieć, że doświadczanie uczucia głębi usuwa warstwy egoizmu z naszej psychologicznej nieelastyczności. Zaprasza Cię do otwarcia się na interesującą rzeczywistość, która Cię wzbogaca, ekscytuje i w pewnym sensie nawet oświeca. Czy nie byłoby wspaniale spędzić całe życie na szukaniu elementów, które sprawiają, że tak właśnie się czujesz?

Świat wschodni, a dokładniej Japończycy, jako pierwsi zgłębili tę koncepcję. Kultura japońska przyjęła termin pochodzenia chińskiego, yūgen, na określenie tajemnicy spowodowanej zjawiskami, które generują w człowieku poczucie głębi. Zjawisko to ma tak istotne znaczenie, że stało się jednym z siedmiu podstawowych fundamentów filozofii zen.

Idea, że tajemnice naszego świata mają swoją głębię i nie da się ich wyjaśnić słowami, jest zakorzeniona również we wszystkich formach sztuki.

Yūgen, piękno tajemnicy, której nie można wyjaśnić

Termin yūgen po raz pierwszy pojawił się na Zachodzie dzięki filozofowi DT Suzuki (1870-1966). Był on jednym z największych propagatorów zen na świecie. Opisał to jako uczucie, dzięki któremu ludzki umysł identyfikuje się z całością określonego zjawiska. Nagle coś, co było skończone, staje się nieskończone.

Wydaje się jednak, że próbując zdefiniować wrażenie głębi, odbieramy jej magię. Być może z tego powodu koncepcja yūgen została zastmilowana na Wschodzie, aby móc przenieść ją do świata sztuki, jako odpowiedni środek do budzenia tego rodzaju doświadczeń. W XII wieku takie postacie jak mnich-poeta Saigyo, miłośnik piękna przyrody, próbowały przekazać w swoich wierszach uczucia bólu, melancholii i symbolicznej transcendencji, a tym samym uchwycić istotę zen.

Sztuka umiejętności obserwowania i odczuwania

Alan Watts, znany brytyjski filozof, był również wielkim pasjonatem filozofii zen i koncepcji yūgen. Widział to codziennie na niebie, gdzie dzikie gęsi znikały w gęstych chmurach. Czuł to również podczas wędrówek po terenach najbardziej oddalonych od cywilizacji, gdzie natura zatriumfowała nad postępem człowieka.

Opuszczona linia kolejowa, jezioro o świcie, zamek w gruzach po burzowym popołudniu. Yūgen to odurzające doświadczenie, które pojawia się tylko u tych osób, które potrafią spokojnie obserwować świat i pozwolić sobie na odczucie obcości natury, człowieka i sztuki.

Według Wattsa większość z nas żyje w trybie przetrwania i ma obsesję na punkcie zrozumienia rzeczywistości. Aby doświadczyć yūgen musimy jednak uciec od naszych zwyczajnych wzorców mentalnych i po prostu czuć. Nic więcej. Nie wszystko w życiu ma swoje wytłumaczenie. Dostrzeżenie tajemnicy czyni nas mądrymi i łagodzi nasz niepokój o nadanie znaczenia każdemu aspektowi, który nas otacza.

Esencja yūgen jest wszędzie

Yūgen nie polega na wyobrażaniu sobie innego świata, który pozwala uciec z tego, który znasz. Yūgen jest dla Ciebie zaproszeniem do docenienia tajemnicy świata, w którym żyjesz. Możesz doświadczyć tego w dowolnym otoczeniu, które budzi inspirujące uczucie głębi i niepewności.

Co więcej, może ono wystąpić w dowolnym miejscu. Na przykład, gdy dana książka lub osoba sprawia, że doświadczasz tego uczucia. W takich przypadkach to, co czytasz i słyszysz, jest transcendentne, ważne, mądre i wzbogacające. Te spostrzeżenia są paliwem dla Twojego mózgu, który często rdzewieje z powodu codziennych zajęć, pośpiechu i wszystkich nowych technologii, którymi jesteś otoczony.

Alan Watts zwrócił uwagę, że warto zwracać uwagę na progi. Drzwi, okna, dziury w drzewach, wzgórza, chmury, kałuże… Miejsca, w których można zatopić swój umysł. Później, kiedy wracasz do domu, nie ma nic lepszego niż wziąć ołówek i kartkę i opisać, co czułeś. W codziennym życiu istnieją tajemnicze zakątki, w których ukryta jest esencja yūgen.

Poczucie głębi często tkwi w smutnej rzeczywistości

Uniwersytet Genewski przeprowadził w 2017 roku badanie, które sugeruje, że zazwyczaj zastanawiamy się nad głębią życia, czytając książki, które opowiadają smutne historie. To samo dzieje się z każdą usłyszaną historią lub anegdotą, która budzi nasze emocje.

W jakiś sposób yūgen leży w Twojej zdolności empatycznej i Twoim emocjonalnym związku z rzeczywistością innych. Istnieją pewne fakty, które Cię poruszają i sprawiają, że odkrywasz piękno i znaczenie, które tkwi w każdym z nas. Koncepcja filozofii zen jest wszędzie, także w Twoim sercu.