Samoświadomość cielesna i jej związek z cierpieniem

Czy wiesz, że im bardziej odrzucamy nasze ciała, tym trudniej jest nam zrozumieć i zarządzać naszymi emocjami? To dlatego, że umysł i ciało mają bezpośredni związek. Dlatego brak opieki i wartościowania tych bytów ma szkodliwy wpływ na nasze samopoczucie.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 kwietnia, 2023

Niektórzy ludzie, patrząc w lustro, widzą niewygodny i nieprzyjemny (w ich mniemaniu) obraz. Wielu nastolatków czuje się dobrze ze swoim wizerunkiem tylko wtedy, gdy upiększają go cyfrowo lub zniekształcają za pomocą filtrów. Informacja ta jest wystarczająco szokująca, choć inne dane są jeszcze bardziej przerażające. Faktem jest, że obecnie rośnie liczba dzieci w wieku od sześciu do ośmiu lat, które dostrzegają liczne wady w swoim wyglądzie fizycznym. Samoświadomość cielesna, nawet najmłodszej części społeczeństwa, jest na niezwykle niskim poziomie.

Miliony ludzi na całym świecie zmagają się z problemem niezadowolenia ze swojego ciała. W umysłach tych osób istnieje ogromny dystans między ich rzeczywistym obrazem a tym, co uważają za ideał. Jednak ten idealny obraz jest zarówno sztuczny, jak i niemożliwy do osiągnięcia. W konsekwencji prowadzi to jedynie do uczucia dyskomfortu i postępującego samoodrzucenia.

Mając to na uwadze, trudno się dziwić, że dysmorfia ciała jest coraz częściej diagnozowana. Jest to stan, w którym jednostka kompulsywnie dąży do perfekcji, jednocześnie będąc niezwykle krytyczną wobec własnego ciała. W związku z tym widzi wady tam, gdzie ich nie ma, i wierzy, że jej fizyczny obraz jest odrzucający.

Niepokój, zachowania unikowe, obsesje, lęki… Kiedy umysł walczy z ciałem, którego nie akceptuje, cierpienie jednostki może być druzgocące. Samoświadomość cielesna i sposób, w jaki ją budujemy, są bezpośrednio związane z naszym zdrowiem psychicznym. To coś, o co powinniśmy dbać od dzieciństwa.

Samoświadomość cielesna – definicja

Budowanie samoświadomości cielesnej to proces, w którym nasz mózg integruje nasz obraz fizyczny. To sposób, w jaki konstruujemy Jaźń. Nasze postrzeganie fizycznych obszarów naszego ciała buduje poczucie bycia tym, kim jesteśmy. Dziecko integruje ten fizyczno-psychologiczny proces od trzeciego roku życia.

Samoświadomość ciała jest prawdopodobnie ważniejsza niż myślisz. Przez kilka stuleci ciało było postrzegane jako coś odrębnego od umysłu. Dualizm ten jest zakorzeniony w klasycznej siedemnastowiecznej teorii René Descartesa. Utrudniało to ludziom zrozumienie, że czasami pewne dolegliwości fizyczne mają podłoże psychologiczne, a nie fizjologiczne.

Od dziesięcioleci wiadomo, że dziecko nie przychodzi na świat z nienawiścią do swojego ciała. Maluchy uczą się tego w społeczeństwie. Nic dziwnego, że wpływa to na ich zdrowie psychiczne w niszczący sposób. Badanie przeprowadzone przez kilka europejskich uniwersytetów wykazało, że obecnie dysmorfia ciała jest coraz bardziej powszechna wśród młodych ludzi.

Wydaje się, że rośnie liczba dzieci i nastolatków w wieku od dziesięciu do dziewiętnastu lat, którzy nie akceptują swojego ciała. Młodzi ludzie z dysmorfią wykazują współwystępowanie psychiatryczne tego problemu na poziomie 71,5 procent z samouszkodzeniami i próbami samobójczymi. Najwyraźniej samoświadomość ciała jest często początkiem pojawiania się ogromnej ilości cierpienia.

Komponenty samoświadomości cielesnej

Samoświadomość ciała jest zakorzeniona w mózgu poprzez trzy specyficzne komponenty. Pośredniczą one i pozwalają nam zrozumieć psychopatologię dużej części zaburzeń odżywiania (ED) i dysmorfii ciała (BDD). Są to:

• Fizyczna właściwość ciała (to, co widzimy). Innymi słowy, wszystko, co przykuwa naszą uwagę. Niektórzy uważają, że wyglądają okropnie, a wręcz obrzydliwie. Nie ma znaczenia, czy tak naprawdę są to atrakcyjne osoby. Dysmorfofobia oznacza, że to, co widzą w lustrze, nie odpowiada rzeczywistości.
• Interocepcja (to, co czujemy). Budujemy cielesną samoświadomość poprzez nasze wewnętrzne doznania, które są w nas wyzwalane. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Rennes (Francja) dowodzą, że osoby cierpiące na anoreksję lub dysmorfofobię mają zmienione postrzeganie fizjologicznego głodu, sytości i sposobu wyrażania emocji w ciele.
• Ocena poznawcza (to, co myślimy). Budujemy idee tego, kim jesteśmy, na podstawie tego, jak siebie postrzegamy. Myśli i przekonania mają wielką moc, jeśli chodzi o budowanie zdrowego i pozytywnego obrazu nas samych.

Kiedy umysł i ciało nie są ze sobą w harmonii

Samoświadomość cielesna kształtuje się w naszych mózgach w dzieciństwie i może zacząć się “psuć” w dowolnym momencie. Jeśli umysł i ciało przestają być w harmonii, prawie zawsze źródłem jest obca, dziwna i niezwykle szkodliwa trzecia zmienna: nasza kultura. Niepokojące jest to, że wyobrażenia, które mamy o sobie, mogą zostać zniszczone przez informacje które otrzymujemy z naszego otoczenia.

Rodzina jest zwykle pierwszym scenariuszem, w którym dzieci mogą otrzymać negatywne narracje na temat ich schematów ciała. Te wczesne komunikaty kształtują samoświadomość i poczucie własnej wartości. Następnie dochodzi do tego branża modowa i reklamowa, a także media społecznościowe. Młodzi ludzie codziennie porównują się ze zdjęciami, które widzą w swoich aplikacjach Tik Tok i Instagram.

Media społecznościowe są obecnie głównym wrogiem samoświadomości zdrowego ciała u młodych ludzi. Oznacza to, że przez wpływ platform cyfrowych ich umysły i ciała nie są w harmonii. Jest to bardzo problematyczne i wszyscy jesteśmy tego świadomi. Jednak nasze społeczeństwo źle sobie z tym radzi.

Odłączamy się od naszych ciał

Kiedy nasze umysły i ciała nie są zsynchronizowane, doświadczamy pewnego rodzaju dysocjacji. Przestajemy panować nad naszymi emocjami. Co więcej, tłumimy je, nie rozumiemy i pozostajemy zakotwiczeni w ich negatywności. Czujemy tylko odrzucenie, krytykę, uporczywy niepokój i pogardę.

Brak samoświadomości cielesnej sprzyja brakowi samoświadomości emocjonalnej, a co za tym idzie, zniekształceniu Jaźni. Oznacza to, że nasze ciała nie należą do nas. Zaprzeczamy im, dystansujemy się od nich i tkwimy w wymiarze permanentnego dyskomfortu.

Co zatem możemy zrobić w takich okolicznościach? Odpowiedzialność spoczywa na wszystkich. Żyjemy w społeczeństwie zdominowanym przez tyranię niemożliwego, sztucznego piękna i rządzonym przez egoizm. Nasze ciała nie powinny być naszymi wrogami. Są częścią nas. Musimy przeformułować sposób, w jaki o nich myślimy. Wtedy być może uda nam się zapobiec przyjmowaniu dziewięcio- i dziesięcioletnich dzieci w trybie pilnym na oddziały zaburzeń odżywiania.