Hormony snu - strażnicy odpoczynku

Dobry sen to wysoka jakość życia. Hormony snu odpowiadają za równowagę odpoczynku oraz za jego regeneracyjną funkcję. Poznajmy je.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia, 2021

Hormony snu odpowiadają za odpoczynek, a co za tym idzie – za przetrwanie. Czasami zaniedbujemy znaczenie nocnego odpoczynku, podczas którego zachodzi mnóstwo procesów metabolicznych. Nasz organizm to system połączeń wymagających harmonii zapewnianej przez odpowiedni rytm snu i czuwania.

Dzień i noc to nie są jedyne czynniki regulujące nasz rytm życia. Każdy z nas wyposażony jest w wewnętrzny zegar synchronizujący wiele procesów, aktywności biochemicznych i fizjologicznych, które mają związek z naszym nastrojem. Hormony regulują mechanizmy odpowiadające za homeostazę organizmu.

Te maleńkie cząsteczki produkowane przez układ hormonalny wysyłają sygnały do różnych części ciała, wskutek czego regulowane są procesy takie jak odpoczynek nocny. Hormony są wrażliwe na nasz styl życia.

Nieodpowiednie odżywianie czy nawet nadmierna ekspozycja na komputer czy telefon komórkowy może na nie negatywnie wpłynąć. Niedostateczny odpoczynek nocny sprawia, że rano czujemy się wyczerpani. Sen wzmacnia także odporność i pomaga organizmowi zwalczać patogeny.

Hormony snu

Organizm wydziela około 50 różnych hormonów. Każdy z nich ma swoją funkcję. Hormony snu uczestniczą także w wielu innych procesach niezwiązanych z zasypianiem. Ich zadaniem nie jest więc jedynie zapewnianie głębokiego wypoczynku, ale też, na przykład, redukowanie apetytu, by głód nie obudził nas w nocy.

Cząsteczki te mają duże znaczenie dla równowagi organizmu, zdrowia i dobrego samopoczucia. Stres to ich największy wróg. Czynniki takie jak menstruacja czy menopauza także mogą zaburzyć ich produkcję.

Poznajmy najważniejsze hormony snu.

Melatonina reguluje cykl odpoczynku

Melatonina to hormon, który jako pierwszy przychodzi nam do głowy, gdy myślimy o nocnym wypoczynku. Hormon ten syntetyzowany jest z tryptofanu i powstaje w szyszynce.

• Główną funkcją melatoniny jest regulowanie cyklów snu.
• Ekspozycja na światło i ciemność stymuluje obszar mózgu nazywany jądrem nadskrzyżowaniowym. Gdy zapada mrok, obszar ten wysyła sygnał do rozpoczęcia produkcji melatoniny.
• Gdy wychodzi słońce, podnosi się poziom kortyzolu, a spada poziom melatoniny, co ułatwia nam budzenie się.
• Oglądanie seriali na komputerze czy wielogodzinne wpatrywanie się w ekran także podnosi poziom kortyzolu, co utrudnia zaśnięcie.

Trijodotyronina zapewnia równowagę metaboliczną 

Trijodotyronina to hormon tarczycy odpowiedzialny za kontrolę metabolizmu. Do jego funkcji należy regulowanie temperatury ciała i rytmu dziennego. Gdy zapada noc, temperatura naszego ciała spada oraz zmniejsza się liczba uderzeń serca. Wchodzimy w stan relaksu i spokoju.

Dlatego osoby z zaburzeniami czynności tarczycy miewają zaburzenia snu.

Renina reguluje ciśnienie tętnicze

Renina to enzym wydzielany przez komórki nerek. Reguluje on gospodarkę wodną i elektrolitową organizmu. Jego wpływ na odpoczynek nocny ma duże znaczenie, gdyż odpowiada on za ciśnienie tętnicze.

Badania wykazały, że wahania poziomu tego enzymu mogą doprowadzić do zbyt wysokiego ciśnienia w nocy i w konsekwencji do bezsenności.

Hormony snu: oreksyny

Oreksyny to neuropeptydy pochodzące od tego samego prekursora. Pełnią różne funkcje takie jak regulacja apetytu czy wydzielanie hormonów płciowych. Jednak wiemy, że są decydujące dla cyklu snu i czuwania.

Dzięki nim przechodzimy z jednego stanu w drugi. Gdy przychodzi moment przebudzenia aktywują dopaminę, a gdy zbliża się czas snu, wpływają na procesy biologiczne umożliwiające odpoczynek. Zmiany w ich obrębie stanowią przyczynę narkolepsji (nagłe i niespodziewane zasypianie).

Hormony płciowe także wpływają na sen

Hormony snu zwykle nie kojarzą się z progesteronem, testosteronem czy estrogenami. Jednak cząsteczki te także są odpowiedzialne za odpoczynek, a zmiany w ich obrębie prowadzą do zaburzeń snu.

• Warto zaznaczyć, że przed miesiączką dochodzi do obniżenia poziomu progesteronu we krwi.
• Przekłada się to na zmianę temperatury ciała i skrócenie fazy REM podczas snu. Wpływa to na jakość odpoczynku.
• Spadek produkcji progesteronu podczas menopauzy także prowadzi do bezsenności.
• Niski poziom testosteronu u mężczyzn obniża jakość nocnego wypoczynku.

To fascynujące jak enzymu i cząsteczki chemiczne działają na organizm oraz jego wewnętrzną równowagę. Hormony snu odpowiadają za odpoczynek w nocy. Ma on przecież wpływ na nasze zdrowie.