Presja społeczna - jak pomóc nastolatkom sobie z nią radzić?

Presja społeczna to zjawisko bardzo często dręczące nastolatki w dzisiejszych czasach. Dowiedz się, w jaki sposób można pomóc młodym osobom.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Sara González Juárez.

Ostatnia aktualizacja: 25 lutego, 2023

Presja społeczna i radzenie sobie z nią może być sporym wyzwaniem, zwłaszcza w okresie dojrzewania. Może ona być wywoływana przez przyjaciela, który jako pierwszy w grupie zaczął pić. Albo znajomego, który ocenia po wyglądzie. Niezależnie od przypadku, na tym niezwykle wrażliwym etapie budowania tożsamości nastolatek może doświadczać silnych nacisków.

Dojrzewanie jest etapem, w którym kształtują się opinie i wartości moralne oraz wzrasta potrzeba przynależenia do jakiejś grupy społecznej. W rezultacie nastolatki próbują narzucić innym swoje poglądy, jednocześnie starając się znaleźć osoby o poglądach i upodobaniach podobnych do ich własnych. Nic dziwnego, że może to przerodzić się w istny chaos.

Jak na tym niezwykle złożonym etapie życia można poradzić sobie ze zjawiskiem, jakim jest presja społeczna? W jaki sposób osoby dorosłe mogą wesprzeć nastolatki? Dowiedz się czytając dalej.

Presja społeczna – czym jest?

Termin „presja społeczna” odnosi się do określonego rodzaju wpływu wywieranego pomiędzy osobami należącymi do tej samej grupy. Czasami jest to proces nieświadomy. Na przykład, gdy lider daje przykład pewnych zachowań poprzez to, co robi. Kiedy indziej jest to celowe. Chociaż nie zawsze presja społeczna jest szkodliwa, zawsze pobudza ona pozostałe osoby do zachowania się w określony sposób, aby poczuć się częścią grupy.

Presja społeczna może mieć dwojaki wpływ, pozytywny lub negatywny. Presja społeczna o pozytywnym wydźwięku stymuluje rozwój osobisty, kształtując w ten sposób jednostki bardziej otwarte, tolerancyjne i odpowiedzialne. Kiedy jednak ma ona negatywny wpływ, zdarzają się sytuacje, których obawia się każdy rodzic. W takim przypadku nastolatek może zacząć używać narkotyków, wywoływać konflikty lub dyskryminować innych.

Konsekwencje negatywnej presji społecznej

Z reguły, choć zdarzają się szczególne przypadki, rówieśnicy mają duży wpływ na nastolatków. Jest to zjawisko potrzebne i pozytywne. Dzieje się tak dlatego, że w tym czasie młodzi ludzie oddalają się od wychowania i wpływu swojej własnej rodziny, a dzięki nabytym doświadczeniom zaczynają budować niezależną tożsamość. Jeśli jednak wywierana na nich presja społeczna jest negatywna, konsekwencje mogą być tragiczne:

• Izolacja od bliskich. Chociaż pewne formy sprzeciwiania się są w wieku nastoletnim naturalne, presja społeczna może czasem je nasilić. Rodzina przestaje wtedy pełnić swoją ochronną funkcję.
• Pojawienie się problemów szkolnych. Niskie oceny, liczne nieobecności itp.
• Pojawienie się zaburzeń psychicznych. Lęk przed niemożnością sprostania wymogom grupy może poważnie zagrozić zdrowiu psychicznemu nastolatka.
• Ryzykowne zachowania. Przemoc, zażywanie narkotyków itp.
• Niska samoocena. Wiele najbardziej obezwładniających lęków na tym etapie wiąże się z obrazem własnego ciała.

Presja społeczna – jak sobie z nią radzić w okresie dojrzewania

Zdolność do oceniania wpływu rówieśników jako dobrego lub złego różni się w zależności od nastolatka. To wyzwanie, które dotyczy zarówno jednostki, jak i jej otoczenia. Oto kilka przydatnych pomysłów, które pomogą nastolatkom radzić sobie z presją społeczną.

1. Praca nad strategiami radzenia sobie

Nastolatki poświęcają wiele swoich zasobów na znalezienie najlepszych strategii wchodzenia i wychodzenia z określonych kontekstów społecznych. Na przykład mogą znaleźć się na przyjęciu, ale tak naprawdę nie chcą tam być. Z reguły zaczynają wtedy szukać sposobu na odejście bez bycia odrzuconym przez swoją grupę.

Zasobami psychologicznymi umożliwiającymi skuteczne radzenie sobie z tego rodzaju sytuacjami społecznymi jest poczucie własnej wartości i asertywność. Zmniejszają one prawdopodobieństwo, że nastolatek doświadczy jakiegokolwiek odrzucenia. Ponadto jest wtedy bardziej prawdopodobne, że nie zgodzi się on zrobić czegoś, czego tak naprawdę nie chce robić.

2. Presja społeczna a własne preferencje

Młoda osoba musi uznać, że jej priorytety i potrzeby, a także tożsamość są tak samo ważne, jak innych. Nie ma znaczenia, czy nie są one takie same jak norma w ich środowisku. Na przykład, jeśli jej priorytetem jest uzyskanie dobrych ocen, jest to jak najbardziej w porządku. Jeśli młody człowiek relaksuje się, grając w gry wideo, to też jest w porządku, nawet jeśli reszta jego przyjaciół woli uprawiać sport lub chodzić do kina.

3. Otaczanie się właściwymi ludźmi

Nie jest konieczne, aby przyjaciele nastolatka zachęcali go do bycia dobrym uczniem lub wzorowym obywatelem. Najważniejsze w radzeniu sobie z presją społeczną jest dla niego znalezienie grupy, która będzie bezpieczną przestrzenią. Kręgiem społecznym, w którym nikt nie jest dyskryminowany i gdzie zapewnione jest wsparcie na wielu płaszczyznach.

Presja społeczna – znaczenie wsparcia rówieśników i rodziny

Na koniec warto jeszcze zwrócić uwagę na rolę rówieśników, rodziny i ogólnie społeczeństwa w minimalizowaniu negatywnej presji społecznej na nastolatków. Jeśli jesteś przyjacielem młodej osoby, staraj się nie narzucać jej tego, co Ty uważasz za słuszne. W końcu, jeśli zachowanie jest pozytywne, Twój przyjaciel prawdopodobnie i tak to zrobi, bez potrzeby nacisków z Twojej strony.

Z drugiej strony, jeśli mieszkasz z nastolatkiem, pamiętaj, że na tym etapie kształtuje się jego osobowość i tożsamość, a Twój wpływ będzie decydujący. Oprócz bycia dobrym wzorem do naśladowania, powinieneś zapewnić również wsparcie oraz serdeczne rady i wskazówki. Przede wszystkim nigdy nie lekceważ potrzeb nastolatka ani jego emocji.

Jako członkowie społeczeństwa, nastolatki do pewnego stopnia są odzwierciedleniem tego, co dzieje się wokół nich. Jeśli chcemy, aby młodzi ludzie przestali być poddawani próbom takim jak negatywna presja społeczna, najlepszym rozwiązaniem zawsze będzie promowanie wartości tolerancji, szacunku i wolności.