Płyn mózgowo-rdzeniowy: podstawa centralnego układu nerwowego

Napisane i zweryfikowane przez psycholog i dziennikarz Sara Clemente.

Ostatnia aktualizacja: 13 kwietnia, 2023

Płyn mózgowo-rdzeniowy jest jednym z głównych płynów ludzkiego ciała. Jego główną funkcją jest ochrona tkanki mózgowej i rdzenia kręgowego. Służy jako poduszka na uderzenia w centralny układ nerwowy, czaszkę i otaczające kości. W normalnych warunkach płyn mózgowo-rdzeniowy ma objętość od 100 do 150 mililitrów.

Płyn mózgowo-rdzeniowy jest przezroczysty, a jego zawartość chemiczna różni się od tej w surowicy, jednak jest podobna do tej w osoczu krwi. Ma również taką samą konsystencję jak woda. Jego głównym składem jest H2O, minerały (sód, potas, wapń, chlor), sole nieorganiczne (fosforany) i witaminy (zwłaszcza witaminy z grupy B). Zawiera elektrolity, leukocyty, aminokwasy, cholinę, kwas nukleinowy i inne.

Płyn mózgowo-rdzeniowy: rodzaj płynu zewnątrzkomórkowego

Ciało ma 4 rodzaje płynów, podzielone na wewnątrzkomórkowe i zewnątrzkomórkowe. Około 2/3 całkowitej ilości wody w naszym organizmie stanowi płyn wewnątrzkomórkowy lub wewnątrznaczyniowy. Jest to płynna część cytoplazmy komórek. Reszta jest zewnątrzkomórkowa. W rzeczywistości istnieją trzy rodzaje płynu zewnątrzkomórkowego:

• Osocze krwi: Czyli płynna część krwi. To ta znajdująca się w naczyniach krwionośnych i komorach serca.
• Typ śródmiąższowy, umieszczony w szczelinie lub przestrzeni między komórkami.
• Ostatni, płyn mózgowo-rdzeniowy, który otacza mózg i rdzeń kręgowy.

Teraz zagłębmy się w jego skład, lokalizację i funkcję.

Lokalizacja i obieg

Płyn mózgowo-rdzeniowy krąży w przestrzeni podpajęczynówkowej, w komorach mózgowych i w kanale wyściółkowym. Podzielmy go na trzy części:

• Przestrzeń podpajęczynówkowa to przestrzeń między pajęczą oponą mózgowo-rdzeniową (pajęczynówka) a miękką (pia mater). Pia mater jest w kontakcie z powierzchnią mózgu. Tak więc niewielka przestrzeń, w której krąży płyn mózgowo-rdzeniowy oddziela czaszkę od mózgu.
• Komory mózgowe: są to cztery połączone ze sobą anatomiczne wgłębienia, które znajdują się w mózgu. Razem tworzą one system komorowy, przez który krąży płyn mózgowo-rdzeniowy.
• Kanał wyściółkowy: Jest to przewód biegnący przez cały rdzeń kręgowy. Zawiera ponad 140 mililitrów płynu mózgowo-rdzeniowego. Znajduje się w centralnej części rdzenia kręgowego, pośrodku istoty szarej, dzieląc ją na część przednią i tylną.

Synteza i przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego

Większość płynu mózgowo-rdzeniowego powstaje z osocza krwi w splotach naczyniówkowych w komorach mózgowych. Po zsyntetyzowaniu przechodzi on potem do komór bocznych (znajdujących się w obu półkulach mózgu). Na końcu przechodzi do trzeciej komory, która znajduje się na poziomie międzymózgowia, przez otwory międzykomorowe.

Stamtąd przechodzi następnie przez wodociąg mózgu i kończy w czwartej komorze, która ma trójkątny kształt i znajduje się w tyłomózgowiu, bardzo blisko pnia mózgu i móżdżku. Gdy jego podróż dobiega już końca, trafia do przestrzeni podpajęczynówkowej przez otwory boczne Luschki i Magendiego i zanurza się w powierzchni ośrodkowego układu nerwowego.

Na końcu, jest ponownie wchłaniany w zatokach żylnych (bierny proces, który nie wymaga energii). W normalnych warunkach płyn mózgowo-rdzeniowy wchłania się ponownie bardzo szybko, prawie z tą samą prędkością, z jaką tworzy się w splotach naczyniówkowych. To sprawia, że ​​ciśnienie wewnątrzczaszkowe jest zawsze stałe.

Płyn mózgowo-rdzeniowy odnawia się około 6 lub 7 razy dziennie, a jego średni cykl zwykle nie przekracza 3 godzin. Kiedy przewody, przez które krąży płyn mózgowo-rdzeniowy się zatykają i gromadzi się on w przedziale mózgu, wtedy pojawia się wodogłowie. Bezpośrednią konsekwencją jest również wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego.

Funkcje płynu mózgowo-rdzeniowego

Płyn mózgowo-rdzeniowy ma wiele różnych funkcji:

• Chroni centralny układ nerwowy przed możliwymi urazami, udarami i uderzeniami. Można bezpiecznie powiedzieć, że jest w stanie wyrównać ruch wewnątrzczaszkowy nawet do 97%.
• Odgrywa podwójną funkcję biologiczną. Z jednej strony odżywianie, ponieważ jest odpowiedzialny za transport hormonów, przeciwciał i limfocytów do tkanki nerwowej. Z drugiej strony usuwanie, ponieważ odrzuca neuronalne pozostałości metaboliczne.
• Działa również jako izolator elektryczny rdzenia kręgowego.
• Pomaga zdiagnozować serię chorób neurologicznych, zmiany opon mózgowych, krwotoki podpajęczynówkowe lub nowotwory mózgowo-rdzeniowe.
• Jest to droga wejścia do znieczulenia zewnątrzoponowego.

Jak widać, płyn mózgowo-rdzeniowy jest niezbędny do utrzymania i zachowania ośrodkowego układu nerwowego. Małe zmiany w jego gęstości lub ilości mogą spowodować poważne konsekwencje w funkcjonowaniu mózgu.