Koterapia - na czym polega i jakie ma zalety

Czy wiesz, że istnieją terapie, które są bardziej skuteczne, gdy są prowadzone przez kilku terapeutów? Jest to tzw. koterapia i ma ogromne zalety. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o tej dyscyplinie terapeutycznej.

Najczęściej sesje terapeutyczne prowadzi jeden psycholog. Są jednak sytuacje, w których koterapia, czyli posiadanie dwóch specjalistów może przynieść ogromne korzyści zarówno pacjentowi, jak i obu terapeutom.

Carl Whitaker, pionier terapii rodzinnej, jako jeden z pierwszych zwrócił uwagę na potrzebę podejścia wykorzystującego dwóch terapeutów. W konsekwencji opracował model koterapii, który był jednym z milowych kroków w terapii rodzinnej.

Koterapia polega na zastosowaniu terapii pojedynczej osoby, pary partnerów lub grupy, prowadzonej  przez dwóch specjalistów. Działają oni razem w sposób spójny, zintegrowany i synergistyczny. Zawsze mają bowiem wspólny cel, którym jest zwykle poprawa stanu pacjenta i jego zaburzenia lub problemu.

Kim jest para terapeutów?

Kiedy mówimy o dwóch specjalistach, zwykle mamy na myśli parę psychologów. Mogą oni, ale nie muszą, należeć do tego samego nurtu terapeutycznego. Ponadto obaj mogą być doświadczonymi ekspertami lub może się zdarzyć, że jeden z nich jest praktykantem. Stosuje się to powszechnie na przykład w terapii rodzinnej i terapii par.

Para terapeutów może również składać się z farmakoterapeuty (psychiatry) i psychoterapeuty (psychologa). Częściej występuje to w przypadku poważniejszych zaburzeń psychicznych, które oprócz leczenia psychologicznego wymagają również leczenia farmakologicznego.

O ko-terapeucie możemy mówić także wtedy, gdy przygotowujemy osobę bez przygotowania specjalistycznego, ze środowiska pacjenta, aby działała jako nasz współpracownik. W ten sposób możesz pomóc pacjentowi w wykonywaniu w domu zadań, które są wymagane w terapii. Na przykład mogą wspólnie wykonywać ćwiczenia ekspozycji na bodźce w leczeniu fobii.

Dzieje się tak również w przypadku, gdy leczeniu poddaje się dziecko. Na przykład w leczeniu dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, moczeniem nocnym lub upośledzeniem umysłowym. Istotne jest, aby rodzice i / lub nauczyciele byli przeszkoleni i działali jako współterapeuci, aby kontynuować leczenie poza konsultacjami.

Bardzo dobrze sprawdza się to również w przypadku osób starszych, zwłaszcza gdy cierpią na jakiś rodzaj demencji. Szkolenie członków rodziny i opiekunów pozwala im dostosować się do choroby pacjenta, nauczyć się z nim postępować oraz poprawić warunki życia i otoczenia.

Ponadto pozwala na kontynuację leczenia w domu, skupiając się na niezbędnych czynnościach stymulujących funkcje poznawcze.

Warunki powodzenia koterapii.

• Musi istnieć dobra komunikacja i koordynacja między terapeutami, przed sesją, po jej zakończeniu oraz w trakcie analizy przypadku.
• Obowiązki każdego z terapeutów i autorytet każdego z nich powinny być dobrze ustalone. Na przykład, jeśli jeden z nich jest ekspertem, a drugi praktykantem, ten drugi prawdopodobnie przyjmie rolę obserwatora.
• Fakt przynależności do różnych prądów terapeutycznych nigdy nie może być przeszkodą w terapii. Powinien natomiast wzbogacać proces terapeutyczny. Oznacza to, że współpraca ma umożliwiać zintegrowane leczenie dzięki zastosowaniu technik z różnych prądów w zależności od ich skuteczności lub rodzaju pacjenta lub problemu.
• Relacja między dwoma terapeutami nigdy nie powinna opierać się na zasadzie konkurencji. Obaj terapeuci muszą umieć rozpoznać mocne strony i ograniczenia, zarówno własne, jak i drugiego partnera. Powinni także uznać, że oboje są istotną częścią terapii.

Jakie zalety ma koterapia

Obecność dwóch terapeutów przynosi ogromne korzyści nie tylko pacjentom, ale także samym terapeutom:

• Można osiągnąć głębsze i szybsze zmiany niż w przypadku jednego terapeuty.
• Koterapia prowadzona przez dwóch terapeutów daje do dyspozycji pacjentów więcej środków, niż może zapewnić jeden terapeuta. Pacjent ma również dostęp do szerszego zakresu narzędzi. Najwyraźniej widać to w terapiach indywidualnych prowadzonych przez dwóch terapeutów.
• Posiadanie dwóch specjalistów odpowiedzialnych za ocenę i leczenie pozwala również na całościowe podejście zarówno do problemu, jak i do  leczenia. Pozwala to również na lepsze zbieranie danych przy mniejszej utracie informacji, co umożliwia pełniejszą diagnozę.
• Szczególnie w przypadku terapii rodzinnej lub par, koterapia prowadzona przez dwóch terapeutów ułatwia odgrywanie ról. Para terapeutów może odgrywać rolę każdego członka pary lub rodziców, działając jako wzór do naśladowania.
• Jeśli mówimy o terapii par, to posiadanie dwóch terapeutów odmiennej płci (w celu leczenia pary heteroseksualnej) daje możliwość leczenia w pewnych sprawach przez terapeutę tej samej płci co pacjent.
• W przypadku eksperta, który należy do pary terapeutów, powstaje bardzo korzystna przestrzeń do nauki. Może to również ułatwić pierwsze kroki w psychoterapii dla początkującego psychologa.
• Posiadanie partnera terapeutycznego może być ponadto sposobem na odciążenie i zmniejszenie stresu dzięki świadomości, że nie jest się wyłącznie odpowiedzialnym za końcowy wynik terapii.

Diada psycholog – psycholog

Jak wspomnieliśmy, jedną z opcji jest zastosowanie terapii przez kilku psychologów. Koterapia jest bardzo często stosowana w terapii rodzinnej i terapii par oraz w innych metodach leczenia zaburzeń, które nie wymagają dodatkowego leczenia farmakologicznego.

W kontekście terapii par i terapii rodzin, współpraca dwóch psychologów pozwala im działać jako wzór do naśladowania dla par. Może to pomóc w rozwiązaniu pewnych problemów i pozwala pacjentowi (parze) mieć dwa różne punkty widzenia na problem, który jest tematem konsultacji.

Koterapia pozwala także terapeutom działać jako wzorce do naśladowania dla rodziców i wzorce interakcji z dziećmi. Jedną z głównych zalet terapii stosowanej przez kilku terapeutów jest to, że unika się ewentualnych koalicji jednego partnerów z terapeutą.

W innej sytuacji mogłoby czasem dojść ta takiego “porozumienia” na przykład między jednym z członków pary a terapeutą „przeciwko” drugiemu członkowi pary.

Jedną z prawdopodobnie najbardziej znanych terapii kierowanych przez dwóch terapeutów różnej płci jest Terapia Seksualna Williama Mastersa i Virginii Johnson, opracowana w 1970 roku w celu leczenia dysfunkcji seksualnych. Jednak terapia dla par została po raz pierwszy zaproponowana przez Mittelmana już w 1948 r. I on sam wprowadził ją potem w życie w 1961 r.

Diada psycholog – psychiatra

W tym przypadku koterapia polega na połączeniu terapii farmakologicznej i psychologicznej. Jest to konieczne zwłaszcza w najpoważniejszych zaburzeniach psychicznych, które wymagają użycia wielu metod.

W takich przypadkach podawanie leków poprawia pewne objawy, które mogą wpływać na rozwój normalnego życia pacjenta, a w konsekwencji na samą terapię. Umożliwia to pacjentom większą skłonność do pozytywnego reagowania na psychoterapię.

Z drugiej strony z kolei psychoterapia może pomóc w lepszym zrozumieniu potrzeby zażywania leków i poprawie przestrzegania zaleceń terapeutycznych.

Istnieje wiele różnych zaburzeń, które korzystają z tej dyscypliny terapeutycznej. Wśród nich znajdziemy między innymi:

• Zaburzenia związane z nadużywaniem substancji. W leczeniu uzależnienia od niektórych substancji (zwłaszcza alkoholu i heroiny) konieczne jest leczenie farmakologiczne w celu zmniejszenia objawów odstawienia. Natomiast terapia psychologiczna ma na celu trening samokontroli, umiejętności społecznych i radzenia sobie, zapobiegania nawrotom, itp.
• Zaburzenia psychotyczne, takie jak schizofrenia. Leczenie tej choroby ściśle zależy od leczenia farmakologicznego mającego na celu zmniejszenie głównych objawów choroby. Konieczne jest jednak uzupełnienie o terapię psychologiczną, aby poprawić sytuację rodzinną, umiejętności społeczne, przeprowadzić rehabilitację poznawczą i stawić czoła głównym objawom choroby (np. omamom).
• Niektóre zaburzenia nastroju. Takie jak ciężkie i przewlekłe zaburzenia depresyjne, które wymagają psychoterapii połączonej z leczeniem farmakologicznym. W przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej główne leczenie ma charakter farmakologiczny. Jednak koterapia dobrze się sprawdza, aby wpierać przestrzeganie kuracji farmakologicznej, promować niefarmakologiczne strategie radzenia sobie lub identyfikować objawy prodromalne, aby zadziałać na czas.
• Niektóre zaburzenia odżywiania, takie jak bulimia. W takim przypadku korzyści uzyskane dzięki leczeniu psychologicznemu można uzupełnić działaniem leków. Mogą mieć one bowiem korzystny wpływ na poprawę nastroju a także działanie przeciwbólowe.

Koterapia to wspólna praca dla dobra pacjenta

Oczywiste jest, że nie wszystkie zabiegi lub terapie muszą być stosowane przez kilku terapeutów. Nawet z punktu widzenia systemowej integracji technicznej (w której wybiera się taką czy inną technikę leczenia w zależności od typu klienta lub pacjenta), czasem może to przynieść efekt przeciwny do zamierzonego.

Jednak, jak widzieliśmy, istnieje wiele różnych zaburzeń, które lepiej reagują na terapie stosowane przez kilku terapeutów. Duet tworzą albo dwaj psycholodzy, albo psycholog i psychiatra. W koterapii może tez uczestniczyć członek otoczenia pacjenta przeszkolony do współpracy w leczeniu.

Dlatego jest to opcja, którą powinniśmy wziąć pod uwagę podczas leczenia niektórych schorzeń lub niektórych pacjentów.

Jak każda terapia czy leczenie, koterapia także stawia wyzwania a nawet trudności, wynikające głównie z relacji między terapeutami. Dlatego sięgając do koterapii nie należy zapominać, że musi się ona odbywać w atmosferze współpracy, koordynacji i koleżeństwa. Chodzi przecież o wspólną i uzupełniającą się pracę na rzecz pacjenta.