José Saramago - biografia laureata literackiej Nagrody Nobla

Jednym z najpopularniejszych dzieł José Saramago jest "Miasto ślepców", w którym zachęca on czytelnika do refleksji nad ludzką duszą i nad tym, co jest niewidzialne dla oczu.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

José Saramago był jednym z najciekawszych głosów w portugalskiej  literaturze. Za swoje wybitne prace, m.in. za Miasto ślepców otrzymał Literacką Nagrodę Nobla. Książka ta jest niezwykle inspirująca i skłania do głębokich przemyśleń.

Wiele osób mówi, że Saramago wiecznie wkładał kij w mrowisko. Kiedy tylko zauważył jakiś objaw niesprawiedliwości, składał donos i nie wahał się przed wyrażaniem swojej szczerej opinii na temat bieżących, często problematycznych spraw.

Saramago sam siebie określał jako zapalonego pisarza i osobę dążącą do ujawnienia wszystkich ukrytych drobiazgów. Jego dążenie do prawdy i próba nakłonienia ludzi do refleksji ukształtowały jego unikalny styl. Stosował parabole pełne wyobraźni, ironii i współczucia, aby przedstawić historie, obok których czytelnik nie mógł przejść obojętnie.

Obecnie młode pokolenie na nowo odkrywa Saramago i z podziwem przygląda się jego odwadze i niezłomnemu charakterowi. Okazuje się, że jego przemyślenia są dziś równie inspirujące, jak pół wieku temu.

José Saramago – mędrzec ze skromnej rodziny

José de Sousa Saramago urodził się 16 listopada 1922 roku w miejscowości Golegã w Portugalii. Jego rodzice, José de Sousa i Maria da Piedade byli skromnymi rolnikami. Kiedy Saramago miał dwa latka, postanowili oni przenieść się do Lizbony, aby powalczyć o stabilizację finansową.

Kiedy już się osiedlili w stolicy, ojciec zaczął pracować jako policjant. Młody José natomiast poszedł o technikum i uczęszczał do niego tak długo, jak jego rodziców było stać na finansowanie jego edukacji. Kiedy pojawiły się kłopoty finansowe w rodzinie, Saramago musiał porzucić szkołę i zaczął pracować jako mechanik samochodowy.

Swój wolny czas poświęcał jednak na edukację. Zawsze czytał, dokształcał się i pisał. W 1947 r., w wieku zaledwie 25 lat, opublikował książkę “Ziemia grzechu”. W tym samym roku, z jego pierwszego małżeństwa urodziła się jego córka Violante.

Pisarz i dziennikarz z powołania

W 1955 r. Saramago zaczął tłumaczyć dzieła Hegla i Tołstoja na portugalski. Jednocześnie pracował nad swoim stylem, aby nadać mu bardziej dojrzały ton i zwiększyć swoją szansę na sukces literacki. Mimo że Saramago miał wielki talent, żaden wydawca nie odważył się w tamtym okresie opublikować żadnej z jego nowych prac.

Kiedy odrzucono jego książkę Clarabóia (Lufcik), Saramago odczekał kilka lat zanim wrócił do pisania. Dopiero w 1966 r. przedstawił wydawcom tomiki wierszy Provavelmente alegria (Prawdopodobnie radość) i O ano de 1993 (Rok 1993), które zostały przyjęte do publikacji.

Kiedy Saramago osiągnął sukces, o który walczył, rozpoczął pracę jako dziennikarz. Pracował na stanowisku zastępcy redaktora w dziennikach Diário de Notícias, a potem w Diário de Lisboa, gdzie zdobył posadę zastępcy redaktora naczelnego i został komentatorem życia politycznego.

Dopiero po wydaniu Rewolucji goździków w kwietniu 1974 r., Saramago postanowił poświęcić się w całości pisaniu. W 1976 r. opublikował Os apontamentos (“Notatki”) i Objecto Quase (“Prawie przedmiot”).

Nagroda Nobla i ostatnie dni José Saramago

W latach 80. XX wieku José Saramago był już znanym na całym świecie pisarzem. Zyskał uznanie czytelników dzięki takim dziełom, jak Baltazar i Blimunda, Kamienna tratwa, Ewangelia według Jezusa Chrystusa i Miasto ślepców.

Saramago z czasem wypracował swój niepowtarzalny styl, a jego teksty stały się bardziej odważne. W 1998 r. otrzymał najbardziej prestiżową nagrodę w dziedzinie literatury, czyli Literacką Nagrodę Nobla.

W tamtym okresie jego życie dzieliło się pomiędzy Lizbonę i wyspę Lanzarote, gdzie przebywała jego żona, Maria del Pilar del Rio Sanchez, hiszpańska tłumaczka i dziennikarka.

José Saramago zmarł na białaczkę w czerwcu 2010 roku. Miał 87 lat. Przed śmiercią zdążył jeszcze napisać 30 stron nowej powieści.

José Saramago i jego Miasto ślepców

“Nie oślepliśmy. Jesteśmy ślepi. Jesteśmy ślepcami, którzy patrzą, ludźmi, którzy patrzą, ale nic nie widzą.” Te słowa Saramago stały się jedną z najczęściej przytaczanych metafor tego pisarza. W Mieście ślepców mówi on o tym, że ludzie nie postrzegają siebie nawzajem jako równych sobie. Co więcej, Saramago przedstawia ludzi jako proste stworzenia, które potrzebują wskazówek, aby zrozumieć świat i w nim przetrwać.

Książka Miasto ślepców jest głęboką refleksją nad ludzką duszą. Jest to dystopiczna opowieść i ktokolwiek ja przeczyta, nie jest w stanie dłużej ignorować ślepoty w naszym społeczeństwie, która w książce rozprzestrzenia się niczym epidemia.

Tylko jedna osoba w opowieści Saramago nie traci wzroku. Jest to kobieta, która postanawia zostać u boku swojego męża mimo jego ślepoty. Kobieta ta staje się oczami, które próbują pomóc reszcie świata, w którym żołnierze strzelają do tych, którzy chcą się zbliżyć do chorych osób. W związku z tym zaczyna się rozwijać chaos i ginie wszelka nadzieja na ratunek.

Miasto ślepców pokazuje, że człowiek nie potrafi patrzeć duszą. Nie potrafimy spojrzeć na druga osobę jako kogoś równego sobie. Prowadzi to do egoizmu, konfliktów i strachu. Po przeczytaniu tej niezwykłej książki zaczynamy patrzeć na świat w zupełnie inny sposób.