Identyfikacja stanu psychicznego nie zawsze okazuje się łatwa. Ludzie na ogół zbyt późno szukają pomocy i dość często się zdarza, że na przestrzeni czasu dana osoba otrzymuje różne diagnozy. Z tego powodu właściwe wyników również przychodzą późno i czasami stosuje się nie najlepiej dobrane interwencje. Diagnostyka różnicowa pomaga uniknąć takich sytuacji.
Świadomość, że różnimy się od reszty może mocno niepokoić. Nasze myśli, emocje i zachowania znacznie różnią się od myśli osób wokół nas. A to może prowadzić do tego, że poczujemy się wadliwi, odizolowani i niezrozumiani. W razie potrzeby otrzymanie właściwej diagnozy pomaga w wielu przypadkach złagodzić ten dyskomfort.
Co jednak jeśli etykieta, którą otrzymujemy, jest niewłaściwa? Szkoda może może znacznie przewyższać korzyści, które możemy uzyskać z interwencji opartej na błędnych podstawach. Stąd tak duże znaczenie ma diagnostyka różnicowa.
Etykiety, które otrzymujemy, mogą wydawać się banalne, ale w rzeczywistości mają ogromne znaczenie.
Czy otrzymywane przez nas etykiety nas definiują?
Istnieją różne, często sprzeczne i kontrowersyjne, opinie dotyczące zapotrzebowania na etykiety. Niektórzy uważają, że terminy takie jak „lęk”, „depresja”, „deficyt uwagi” lub „zaburzenie osobowości” są ograniczające i potępiające.
Sugerują, że po otrzymaniu diagnozy, w wielu przypadkach osobę taką sprowadza się do etykiety przypadku, jaką jej nadano. Dochodzi do tego w obecności innych, ale osoba może tak widzieć nawet samą siebie. Takie szufladkowanie może jej zaszkodzić, a nawet doprowadzić do rozwoju możliwego zaburzenia.
Jednak z drugiej strony nie można zaprzeczyć wartości otrzymania odpowiedzi wyjaśniającej objawy, których doświadczamy. Uzyskanie trafnej diagnozy przynosi nam korzyści na kilku płaszczyznach:
- Pozwala nam zrozumieć to doświadczenie. Zrozumieć, dlaczego czujemy się, myślimy lub działamy w określony sposób albo obwiniamy siebie.
- Pomaga zidentyfikować możliwe pochodzenie stanu. Pozwala też zrozumieć, dlaczego powstał w kontekście naszych własnych zmiennych biologicznych i środowiskowych.
- Daje możliwość nawiązania kontaktu z innymi ludźmi, którzy doświadczają tych samych doświadczeń, a tym samym zmniejszenia poczucia izolacji i niezrozumienia.
- Przede wszystkim jest to pierwszy zasadniczy krok do rozpoczęcia odpowiedniego leczenia. To właśnie w wyniku otrzymania diagnozy możemy rozpocząć pracę z zaburzeniem w celu poprawy jakości życia danej osoby.
Jakie znaczenie ma diagnostyka różnicowa
Diagnostykę różnicową możemy zdefiniować jako proces przeprowadzany w celu odróżnienia choroby od innych podobnych. Innymi słowy, podczas oceny psychologicznej należy wziąć pod uwagę inne pobliskie lub pokrewne zaburzenia. To pozwoli aby określić, które z nich naprawdę przedstawia dana osoba.
To pozornie proste zadanie wymaga co najmniej kilku elementów, które powinny wystąpić podczas diagnozy:
- Dogłębna znajomość przez specjalistę różnych kategorii diagnostycznych i ich kryteriów.
- Zindywidualizowana ocena, w której analizuje się pochodzenie osoby, historia życia oraz szczególne okoliczności i objawy.
- Aktywny udział osoby w oferowaniu wszystkich istotnych informacji. Czasami stawia się błędną diagnozę, ponieważ dana osoba nie nawiązała z terapeutą relacji zaufania wystarczająco silnej, aby przekazać kilka kluczowych informacji. Na przykład wiele osób niechętnie wyjaśnia, że słyszy głosy.
Diagnostyka różnicowa a choroby współistniejące
Jedna z głównych trudności wynika ponadto z faktu, że kilka zaburzeń psychicznych często nakłada się na siebie. Niektóre występują jednocześnie lub są od siebie zależne. W takich przypadkach konieczne jest zidentyfikowanie wszystkich obecnych problemów i wyjaśnienie relacji między nimi.
Rozważmy przykład osoby, która prosi o pomoc z powodu wysokiego niepokoju, jaki odczuwa podczas kontaktów towarzyskich. Na pierwszy rzut oka można by pomyśleć, że ma fobię społeczną. Jeśli jednak również się jąka, może to być przyczyną jej trudności społecznych.
Natomiast osoba z zaburzeniem dysmorficznym (obsesja na punkcie rzeczywistego lub wyimaginowanego defektu fizycznego) może również cierpieć na ED (zaburzenie odżywiania). W tym przypadku należy zająć się obiema jednostkami chorobowymi.
Obserwacja jest niezbędna do uzyskania dobrej diagnozy różnicowej
Biorąc pod uwagę wszystkie te zawiłości, ważne jest, aby diagnoza pozostała otwarta na rewizję i modyfikację nawet po jej ustaleniu. Możliwe, że w trakcie sesji zostaną odkryte dane, które wcześniej były nieznane i będą wymagały zmiany kursu.
A jeśli interwencja nie jest skuteczna, prawdopodobnie istnieje nawet jakiś element, który nie został wzięty pod uwagę i który wskazuje na inną diagnozę.
Etykieta, którą otrzymujemy, określa poziom zrozumienia tego, co się z nami dzieje i kroki, które należy podjąć, aby temu zaradzić. Dlatego tak ważne jest, aby była poprawna. W tym celu konieczna jest solidna relacja ze specjalistą. Na tyle swobodna, byśmy mogli wyrażać i udostępniać wszelkie istotne dane w dowolnym momencie procesu.
Z tego powodu nie wahaj się szukać i wypróbować różnych opcji przy wyborze psychologa, który będzie Ci towarzyszył w tym procesie.
Bibliografia
Wszystkie cytowane źródła zostały dokładnie sprawdzone przez nasz zespół, aby zapewnić ich jakość, wiarygodność, trafność i ważność. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i posiadającą dokładność naukową lub akademicką.
- Wittchen, H.-U. (1996). Critical issues in the evaluation of comorbidity of psychiatric disorders. The British Journal of Psychiatry, 168(Suppl 30), 9–16.
- Behar, R., Arancibia, M., Heitzer, C., & Meza, N. (2016). Trastorno dismórfico corporal: aspectos clínicos, dimensiones nosológicas y controversias con la anorexia nerviosa. Revista médica de Chile, 144(5), 626-633.