Atak histerii u dziecka - jak sobie poradzić?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Laura Reguera.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

“Chcę cukierka!” – słyszysz żądanie ze strony swojego dziecka i po jego tonie już wiesz, że zbliża się atak histerii. Mówisz dziecku, że nie masz dla niego cukierków i zaczyna się dobrze znany spektakl. Dziecko zaczyna płakać i krzyczeć, żądając nieustannie słodyczy.

Próbujesz rozmawiać i tłumaczyć. Na początku mówisz spokojnym głosem, ale w końcu tracisz cierpliwość i zaczynasz krzyczeć. Wiesz, że to nie pora na słodycze i że będzie Ci trudno w jakikolwiek sposób wpłynąć na atak histerii u twojego dziecka. Ale czy na pewno?

Czy atak histerii to normalna reakcja u dziecka?

Małe dzieci rzadko kiedy potrafią wyrażać swoje uczucia poprzez słowa. Nikt ich tego nie uczy albo nie mają wystarczająco dużo samokontroli, żeby w krytycznym momencie powiedzieć, co czują. Dlatego właśnie dzieci w wieku od 18 miesięcy do 5 lat miewają ataki histerii w odpowiedzi na zasady, których nie chcą zaakceptować. Przyjmuje sie, że ataki tego typu najczęściej miewają dzieci w wieku 2 do 3 lat.

Jest to wyraz braku posłuszeństwa. To typowe dla dzieci w tym wieku, ponieważ właśnie wtedy podejmują one pierwsze próby przekraczania ustalonych granic. Choć histeria u dzieci to zjawisko powszechne, nie znaczy, że nie da się jej uniknąć lub przynajmniej ograniczyć częstotliwości. Jeśli nie zrobimy nic w tym kierunku, możemy się spodziewać jedynie pogorszenia zachowania dziecka wraz z wiekiem. Może ono wykształcić zaburzenia opozycyjno-buntownicze lub osobowość dyssocjalną.

Jeśli rodzice chcą uchronić dziecko przed uciekaniem sie do agresji w celu rozwiązywania konfliktów, muszą oni zrozumieć jedną kluczową kwestię. Dziecko w momentach histerii nie płacze dlatego, że cierpi, lecz dlatego, że płacz jest jedynym narzędziem, jakie może mu pomóc zdobyć to, czego chce.

Wygaszanie: klucz do sukcesu

Jeśli chcesz, aby atak histerii u dziecka jak najszybciej się zakończył, musisz wzmocnić inne, pożądane zachowania. Trzeba pokazać dziecku, że podoba nam się, kiedy zachowuje spokój i że bez krzyku może poprosić o coś, czego chce. W ten sposób dziecko zacznie robić to częściej.

Dziecko musi wiedzieć, że poświęcasz mu uwagę tylko wtedy, kiedy zachowuje sie zgodnie z ustalonymi zasadami. Im częściej jego dobre zachowania będą wzmacniane, tym częściej będzie chciało w ten sposób postępować. Kiedy dziecko wpada w atak histerii, najlepiej jest ignorować je i poświęcać mu uwagę wtedy, kiedy zachowuje sie poprawnie. Tego typu technika nazywa się wygaszaniem i poniżej opiszemy ją krok po kroku.

Najpierw należy wspomnieć o jednym bardzo ważnym aspekcie tego procesu. Rodzic musi być konsekwentny w swoim postępowaniu. Nawet jeśli ataki histerii nie słabną, a wręcz stają się mocniejsze, nie zmieniaj obranej na początku techniki. Widząc, że jest ignorowane, dziecko będzie krzyczeć i płakać jeszcze głośniej, aby sprawdzić, czy w ten sposób uda mu sie jednak zwrócić na siebie uwagę. Nie daj mu się sprowokować, bo cała praca pójdzie na marne.

Dwa możliwe scenariusze

Kiedy atak histerii przybiera jeszcze silniejszą formę, mamy do wyboru dwie drogi. Albo zwrócimy na dziecko uwagę albo zignorujemy je. Jeżeli poświęcimy mu uwagę, wzmocnimy jego niewłaściwe zachowanie. To tak, jak byśmy mówili: jeśli na czymś Ci zależy, krzycz jeszcze głośniej. A tego przecież nie chcemy.

Alternatywne wyjście wymaga dużo cierpliwości i systematycznego podejścia. Chodzi o to, żeby dziecko samo przestało histeryzować ponieważ zobaczy, że takie zachowanie nie przynosi żadnych korzyści. Dziecko otrzymuje w ten sposób całkowicie inną informację zwrotną, niż w pierwszym przypadku.

W takiej sytuacji dziecko widzi, że głośniejszy krzyk nic nie daje. Zapamięta to i zakoduje sobie, że atak histerii jest działaniem bezowocnym. W związku z tym, następnym razem kiedy będzie chciało coś dostać, zastosuje inne metody.

Pamiętaj, że im dłużej pozwalasz dziecku na ataki histerii, tym trudniej będzie potem skorygować to zachowanie. Nie jest łatwo położyć kres takiemu zachowaniu, ale jeśli nie spróbujesz, czekają cię długofalowe konsekwencje.

Wygaszanie, krok po kroku

Kluczem do sukcesu w metodzie wygaszania jest samokontrola i spokój. Pojęcie wygaszania z pewnością nie jest Ci obce, ale czy wiesz jak dokładnie zastosować tę technikę? Poniżej opisujemy ją w kilku prostych krokach:

• Kiedy dziecko wpada w atak histerii, zignoruj je i kontynuuj to, co robisz, jak gdybyś nic nie słyszał.
• Możesz zasygnalizować – ale tylko raz – jakie uczucia wywołuje w tobie obecne zachowanie dziecka. Na przykład możesz powiedzieć: “Denerwujesz mnie”. Potem powiedz dziecku, jakiego zachowania oczekujesz (“Wysłucham Cię, kiedy się uspokoisz”).
• Następnie wycofaj się i odczekaj jedną minutę na każdy rok życia dziecka. Jeśli dziecko się nie uspokoi, wróć do swoich zajęć i udawaj, że nic nie słyszysz.
• Kiedy atak histerii minie, powiedz dziecku, że bardzo lubisz, kiedy jest spokojne i grzeczne.

Wszyscy wiemy, że zachowanie spokoju w obliczu histerii dziecka jest nie lada sztuką. Niezwykle trudno jest ignorować dziecko kiedy kopie i krzyczy. Musisz jednak to zrobić. Spróbuj uzbroić sie w cierpliwość i działaj mądrze, a z czasem Twoje dziecko zacznie w bardziej dojrzały sposób komunikować swoje potrzeby.