Świadomość emocjonalna: co to jest i do czego służy?
Świadomość emocjonalna jest jak przebudzenie naszej inteligencji emocjonalnej. Jest to pierwszy krok, w którym identyfikujemy i definiujemy nasze nastroje, spowite wszelkiego rodzaju mgłą, aby przejąć kontrolę nad naszym życiem.
Świadomość emocjonalna to absolutnie niezbędna umiejętność, którą powinniśmy wszyscy rozwijać; potężne narzędzie, które pomaga nam lepiej zarządzać naszymi emocjami.
Jednak to narzędzie nie jest łatwe w użyciu. Czemu? Ponieważ doświadczenia emocjonalne są zmienne, nieprzewidywalne i czasami chaotyczne. Takie sytuacje przytrafiają się nie raz i nie dwa w życiu. Zostajemy uwięzieni w miejscu, w którym jedyne co widzimy to negatywne uczucia. Nasze zdrowie pogarsza się z powodu całego bałaganu uczuć, które działają jak niewidzialne ciernie, wysysając naszego ducha i zmieniając nas w cienie naszych prawdziwych jaźni.
„W bardzo realnym sensie mamy dwa umysły, jeden myślący i jeden, który czuje”.
–Daniel Goleman–
W rzeczywistości wielu z nas, doświadczając tego emocjonalnego zamętu, trafia do gabinetu terapeuty, gdzie oświadcza: „nikt mnie nie rozumie” lub „czuję, że dźwigam ciężar świata na ramionach, jestem wykończony”. Jednak niezwykle rzadko zdarza się, że towarzyszy nam w tym prawdziwa świadomość emocjonalna. Nie potrafimy określić, co kryje się za naszym smutkiem lub zmęczeniem.
Daniel Goleman wyjaśnia w swoich książkach, m. in. „Inteligencja emocjonalna”, że świadomość naszych emocji pomaga nam dostosować się do wyzwań, które rzuca nam życie. Ciągłe zastanawianie się nad tym, co czujemy i jakie są nasze nastroje, bezpośrednio wpływa na nasze samopoczucie. Ponadto podsuwa strategie radzenia sobie z możliwą depresją i innymi zaburzeniami psychicznymi.
Czym jest świadomość emocjonalna i do czego jest nam potrzebna?
Czy wiesz, że do opisu różnego rodzaju emocji i uczuć zostało skatalogowanych około 250 słów? A ile z tych słów znamy i używamy na co dzień? Czy w dzieciństwie nauczono nas, jak ich używać? Tymczasem, umiejętność rozpoznawania i nazywania naszych uczuć naprawdę poprawia jakość naszego życia.
Dlatego świadomość emocjonalna powinna być bliska każdemu człowiekowi. Oto kilka dodatkowych powodów, aby rozwijać prawdziwą świadomość:
- Aby rozpoznać swoje nastroje i zastanowić się nad nimi w celu podejmowania lepszych decyzji.
- Aby lepiej zrozumieć emocje innych ludzi i odnosić się do nich.
- Świadomość emocjonalna pomaga ustalić granice, aby chronić samych siebie.
- Pomaga nam poznać siebie.
Interesujący fakt jest taki, że ludzie, którzy mają dobrą inteligencję emocjonalną, są mniej narażeni na lęki, depresję i pokrewne zaburzenia.
Świadomość emocjonalna – różne poziomy
Jedną z najlepszych umiejętności, które warto kształcić w naszych dzieciach, jest świadomość emocjonalna. Wszakże pozwalając dziecku wcześnie zastanowić się nad emocjami, nadawać nazwy emocjom i odpowiednio nimi zarządzać, dajemy mu większą szansę na sukcesy społeczne, a może nawet akademickie.
Powinniśmy jednak pamiętać, że każdy z nas, niezależnie od wieku, może i powinien zainwestować czas i wysiłek w praktykowanie inteligencji emocjonalnej. To narzędzie, którego potrzebujemy, jeśli chcemy być zdrowi, szczęśliwi i emocjonalnie świadomi.
Aby to lepiej zrozumieć, przyjrzyjmy się bliżej kluczowym elementom „Skali poziomów świadomości emocji” (eLEAS), stworzonych przez psychologów Lane’a i Schwartza.
eLEAS
- Rozpoznanie uczucia. Każda emocja ma fizyczny wpływ, którego powinniśmy być świadomi. Może to być zmiana tętna, ucisk w żołądku itp.
- Jaką odpowiedź tworzy to uczucie? Emocje mają funkcję adaptacyjną. Niektóre pobudzają nas do włożenia w działanie całej energii, jaką nam dają. Naszym zadaniem jest zidentyfikowanie energii stojącej za emocją.
- Określenie głównej emocji. Każde odczucie, każdy stan psychiczny zaczyna się od pierwotnej emocji, którą możemy zidentyfikować, kiedy to się dzieje. Czy czujesz złość? A może smutek?
- Jakie emocje kryją się za lub są połączone z emocjami pierwotnymi? Ten krok wymaga większej wnikliwości, delikatności i – przede wszystkim – odwagi. Czemu? Ponieważ akceptowanie negatywnych emocji nie jest łatwe. Za główną emocją może kryć się cały labirynt pełen ciemnych kątów, które będzie trzeba oświetlić. Czasami wraz za smutkiem pojawia się frustracja, gniew i rozczarowanie. Czasami, za gniewem stoi demon złożony ze straty lub niezaspokojonych oczekiwań.
Podsumowując, stawanie się kompetentną emocjonalnie osobą za pomocą tych strategii ma bezpośredni, pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne. Świadomość emocjonalna jest jak batuta dyrygenta, której używamy do aranżowania szczęśliwszego życia. To kompas prowadzący nas w bardziej satysfakcjonującym kierunku; tam, gdzie lepiej znamy samych siebie i mamy większą kontrolę nad własnym życiem.
Zacznijmy już dziś!
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Barrett, L. F., Mesquita, B., Ochsner, K. N., & Gross, J. J. (2007). The experience of emotion. Annual review of psychology, 58, 373.
- Bisquerra, J. y Pérez, N. (2007). Las competencias emocionales. Educación XXI, 10, 61-82.
- Rieffe, C., Villanueva L., Adrián, J. E. y Gómz, A. B. (2009). Quejas somáticas, estados de ánimo y conciencia emocional en adolescentes. Psicothema, 3, 459-464
- Stegge, H. y Meerum Terwogt, M. (2007). Awareness and regulation of emotion in typical and non typical development. En J. J. Gross (Ed.), Handbook of emotion regulation (pp. 269-286). New York: Guilford Press.
- Lambie, J. A. y Marcel, A. J. (2002). Consciousness and the varieties of emotional experience: A theoretical framework. Psychological Review, 109, 219-259.
- Tull, M. (2021, 21 de marzo). The importance of emotional awareness in PTSD. Verywellmind. https://www.verywellmind.com/increasing-emotional-awareness-2797603