Neurobiologiczne podstawy agresywności

W jaki sposób układ naszego mózgu wiąże się z agresywnymi zachowaniami? Jaką rolę odgrywają hormony i neuroprzekaźniki w tego typu zachowaniach? Opowiemy ci o tym w dzisiejszym artykule.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Paula Rojas.

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Dlaczego warto poznać neurobiologiczne podstawy agresywności? Agresja to zachowanie, które występuje u większości żywych istot. Zwierzęta używają jej do obrony przed drapieżnikami lub do zdobycia pożywienia.

Mimo to funkcjonalność tego zachowania u ludzi została przekroczona, ponieważ w wielu przypadkach dokonujemy agresywnego aktu z chęci zemsty lub z jakiejś psychopatologii.  Dzięki temu możemy zidentyfikować konsekwencje na poziomie mózgu jakie wywołuje agresywne zachowanie.

Ważne jest zrozumienie, że w tym procesie nie uczestniczą tylko niektóre części mózgu, ale również pewne hormony i neuroprzekaźniki. Co ciekawe, okazuje się, że odgrywają one wiodącą rolę w tych zachowaniach.

Znacząco pomagają nam one kontrolować lub podtrzymywać agresywne zachowania. Poznanie zagadnienia jakim są neurobiologiczne podstawy agresywności pomoże nam pogłębić ten temat. Poświęcimy mu dzisiejszy artykuł.

Skąd biorą się tendencje do agresywności?

Słowo agresywność pochodzi od łacińskiego aggredi, które na język polski tłumaczy się jako „prowokacja lub atak”. Dlatego termin ten jest cechą kojarzoną ze zniszczeniem lub przemocą. Z drugiej strony wykazano, że agresywność ma zasadnicze znaczenie dla przetrwania istot żywych.

Chociaż nie można nie wspomnieć, że występuje również w różnych psychopatologiach. W ten sposób mówimy o wymiarze, w którym różnice są subtelne i ważne.

Agresywność można klasyfikować na różne sposoby. Jednym z nich jest ten opracowany przez Halsbanda i Barenbauma (2008), w którym agresywność może być impulsywna lub z góry zaplanowana.

• Pierwsza forma to reakcja na bodziec postrzegany jako przestępstwo lub groźba. Dlatego zazwyczaj człowiek jest motywowany strachem lub złością. W takim przypadku osoby, u których rozwinie się agresywne zachowanie, mogą nie być w stanie dobrze ocenić jego konsekwencji.
• Z drugiej strony przemyślana agresywność ma określony cel. W tym przypadku reakcja agresywna jest zaplanowana i wyliczona, ​​dlatego jej wykonanie może stać się bardziej niebezpieczne.

Neurobiologiczne podstawy agresywności na poziomie strukturalnym

Jak wiemy, w praktyce stwierdzono, że istnieją pacjenci o zachowaniu mniej kontrolowanym, bardziej ryzykownym i pośpiesznym, z tendencją do impulsywności. Prowadzi to do agresywnych reakcji lub zachowań, wpływających na podejmowanie decyzji.

Wszystko to sprawia, że można dojść do wniosku, iż na poziomie mózgu istnieją pewne neurobiologiczne podstawy agresywności. Przyjrzyjmy się im poniżej.

Neurobiologiczne podstawy agresywności na poziomie kory mózgowej

Różne badania wykazały, że kora przedczołowa jest częścią neurobiologicznej podstawy agresywności.

W tym przypadku stwierdzono, że istnieje bezpośredni związek z funkcjonalnością kory oczodołowo-czołowej i brzuszno-przyśrodkowej. W rzeczywistości w tych obszarach występuje hipoaktywacja, która wpływa na hamowanie agresywnych odpowiedzi i generuje wzrost drażliwości.

Stwierdzono również związek z agresywnością ze względu na funkcje tej struktury mózgowej. Wśród nich znajdujemy: kontrolę i regulację emocjonalną, planowanie zachowania i zachowania etyczno-moralne. Zmiany w tym obszarze mózgowym powodują, że osoba nasila zachowania związane z agresywnością, zwłaszcza typu impulsywnego.

Poziom podkorowy

Poprawa jakości technik neuroobrazowania ułatwiła odkrycie różnych struktur podkorowych, które są częścią zagadnienia jakim są neurobiologiczne podstawy agresywności.

Pierwsza to ciało migdałowate, które odgrywa istotną rolę w rozwoju agresywnych zachowań. Dzieje się tak, ponieważ ta struktura jest związana z zespołem procesów nerwowych, takich jak:

• Poznanie społeczne.
• Regulacja emocji.
• Ośrodek nagrody.
• Pamięć emocjonalna.
• Wykrywanie zagrożeń ze środowiska.
• Wzbudzenie reakcji walka lub ucieczka.

Wszystkie te procesy mogą wzmacniać lub pomagać w tworzeniu naszych reakcji. W szczególności stwierdzono, że u bardziej agresywnych ludzi zmniejsza się objętość ciała migdałowatego. Ponadto odnotowuje się większą aktywację w tym obszarze. Dzieje się tak gdy obecne są właśnie agresywne zachowania.

Po drugie, istotną rolę odgrywa też podwzgórze. Ta struktura odpowiada za koordynację automatycznego wyrażania stanu emocjonalnego. W szczególności rejestruje nasze wewnętrzne zmiany i aktywuje sieci neuronowe, które nadają afektywne atrybuty prezentowanemu bodźcu.

Dlatego podwzgórze jest również częścią mechanizmu jakim są neurobiologiczne podstawy agresywności, ponieważ może ono generować specyficzną reakcję na występujący bodziec zewnętrzny.

Neurobiologiczne podstawy agresywności na poziomie chemicznym

Bez wątpienia neurotransmiterem najbardziej związanym z tym zachowaniem jest serotonina (5-HT). Stwierdzono, że przy niskim poziomie serotoniny zachowania agresywne są znacznie zwiększone. Ta redukcja występuje zwłaszcza w jądrze półleżącym, które jest odpowiedzialne za przewidywanie i przygotowanie do konfrontacji.

Serotonina jest również obniżana w korze przedczołowej, która odpowiada za regulację emocji i bardziej złożone funkcje mózgu.

Podobnie noradrenalina jest również częścią neurobiologicznej podstawy agresywności. Różne badania wykazały, że gdy aktywność tego neuroprzekaźnika spada, agresywne zachowania ulegają znacznemu osłabieniu. Dlatego nadmiar noradrenaliny może prowadzić do agresywnych zachowań.

Dopamina jest również związana z agresywnymi zachowaniami u ludzi. W rzeczywistości wzrost jej zagęszczenia w przestrzeni międzysynaptycznej wiąże się z agresywnym zachowaniem. Ponadto, dokonując bardziej rygorystycznej analizy, widzimy, że w zależności od receptora dopaminy zmniejsza się również prawdopodobieństwo agresywnego zachowania.

Z drugiej strony stwierdzono, że hormony są również bohaterami omawianego w dzisiejszym artykule tematu. Na przykład stwierdzono, że zwiększone stężenie androgenów wywołują złość i mogą prowadzić do agresywnych tendencji.

W szczególności mówi się o wzroście testosteronu związanym ze wzrostem zachowań agresywnych. Podobnie, badania te wykazały wzrost zachowań agresywnych, gdy występuje wzrost wazopresyny i oksytocyny.

Jak widać, w zachowaniach agresywnych zaangażowane są korowe i podkorowe struktury mózgu. Ponadto wpływ, jaki wywierają niektóre hormony i neuroprzekaźniki, jest jasny. Co pokazuje złożoność niektórych zachowań agresywnych i potrzebę interwencji specjalisty w dziedzinie zdrowia psychicznego w niektórych skrajnych przypadkach.