Gdy piosenka nie chce wyjść Ci z głowy...

Czy miałeś kiedyś do czynienia z sytuacją, w której jakaś piosenka dosłownie utknęła Ci w głowie? Z pewnością wiesz, jak bardzo jest to uciążliwe i jak trudno jest się jej pozbyć w takim przypadku. Psychologowie zajmujący się muzyką zwracają uwagę, że prawdopodobieństwo wystąpienia takiej sytuacji zależy głównie od Twojego nastroju. Poczucie stresu lub nostalgii może zwiększyć szansę wystąpienia tego zjawiska.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 25 maja, 2023

Kiedy jakaś piosenka wpada Ci w ucho tak bardzo, że w efekcie tego nie możesz pozbyć się jej z głowy, jest jak wpadnięcie w nieskończoną pętlę. Bez względu na to, jak bardzo się starasz, nie możesz przestać jej w kółko słyszeć. I właśnie wtedy, gdy już pomyślałeś, że to już koniec, ona wciąż powraca.

Ta sama piosenka brzmiąca w kółko w Twojej głowie. Ta sama melodia, tekst i rytm są jak echo odbijające się w Twojej głowie. Czasami może to być przyjemne doświadczenie, szczególnie jeśli naprawdę lubisz ten utwór. Może to jednak stać się frustrujące, gdy nie możesz przestać myśleć o utworze, którego naprawdę nie znosisz.

Wszyscy wiemy doskonale o tym, że ludzki mózg jest dość tajemniczym organem. Wspomniane tajemnice mogą być czasem niepokojące i zagadkowe. Szczególnie wtedy, gdy zachodzą w nim zjawiska będące poza naszą kontrolą.

Na przykład wiadomo, że 98% ludzi doświadczyło wrażenia piosenki utykającej w głowie przynajmniej raz w życiu. Jednak Uniwersytet Kolumbii Brytyjskiej (oryg. University of British Columbia) w Kanadzie przeprowadził badanie, które wykazało, że w 15% przypadków doświadczanie tego zjawiska jest tak naprawdę mocno nieprzyjemne dla danej osoby.

W tych ostatnich sytuacjach piosenka, która utkwiła w Twojej głowie, może dawać podobne objawy, co zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Jeśli chodzi o ten konkretny problem, muzyka może działać jako coś niezwykle destrukcyjnego dla danej osoby.

Jednak w pozostałych przypadkach zwykle nie ma to większego sensu. Przez większość czasu, jeśli nawet nie zawsze, staje się to po prostu anegdotycznym faktem. Do tego stopnia, że wspominamy o nim w trakcie rozmowy ze znajomymi wypowiadając dość typowe słowa jak na przykład: „Wiesz, nie mogę po prostu wyrzucić tej okropnej piosenki ze swojej głowy!”

Piosenka, która wpada Ci do głowy i nie potrafisz się od niej uwolnić

Czy miałeś kiedyś do czynienia z sytuacją, w której jakaś piosenka dosłownie utknęła Ci w głowie? Z pewnością wiesz, jak bardzo jest to uciążliwe i jak trudno jest się jej pozbyć w takim przypadku.
Psychologowie zajmujący się muzyką zwracają uwagę, że prawdopodobieństwo wystąpienia takiej sytuacji zależy głównie od Twojego nastroju. Poczucie stresu lub nostalgii może zwiększyć szansę wystąpienia tego zjawiska.

Terminem używanym przez psychologów do zdefiniowania tego zjawiska jest wywodzący się z języka angielskiego earworm (w dosłownym tłumaczeniu „robak uszny”). Pojęcie to odnosi się do chwytliwych melodii, które „przyklejają się” do Twojego mózgu i których po prostu nie możesz się pozbyć z głowy.

Dlatego też niektórzy specjaliści często mówią, że zjawisko to jest szczególnie powszechne w przypadku takich popularnych artystów, jak Lady Gaga, Queen, Abba, Beyoncé, Adele, Coldplay i wielu innych.

Ogólnie rzecz biorąc ci muzycy i piosenkarze sprawiają, że prawdopodobnie częściej jakaś piosenka ich autorstwa wpada Ci do głowy przede wszystkim ze względu na fakt, że masz bardzo często do czynienia z ich twórczością.

Są oni popularnymi artystami, dlatego częściej możesz słyszeć ich piosenki w radiu lub w sklepach. Niemniej jednak możliwe jest, że jakaś piosenka szczególnie mocno utknie Ci w głowie; bez względu na melodię, refren lub osobę, która ją śpiewa.

Możesz nawet cierpieć z powodu tego zjawiska bez konieczności słuchania określonej muzyki. W rzeczywistości czasami wystarczy, aby coś przypomniało Ci o określonej piosence, aby nagle pojawiła się w Twoim umyśle. Czy to Ci się kiedykolwiek przytrafiło w życiu? Zobaczmy, co mówią niektórzy eksperci na temat tego, dlaczego ta, czy inna piosenka może „wpaść” ludziom do głowy.

Im prostsza piosenka, tym łatwiej wpada Ci do głowy

Większość kompozytorów i producentów muzycznych wie o tym bardzo dobrze. Im prostszy i bardziej powtarzalny jest utwór, tym bardziej będzie on chwytliwy i łatwiejszy do zapamiętania. I oczywiście bardziej prawdopodobne będzie to, że publiczność go zapamięta.

Dr Kelly Jakubowski z uniwersytetu w Durham (oryg. Durham University) wykazała w przeprowadzeniu przez siebie badaniu, w jaki sposób zjawisko określane jako earworm z łatwością powstaje dzięki tego rodzaju kompozycjom muzycznym.

Twój nastrój ma również wpływ na zapamiętywanie danej piosenki

Te dane są z pewnością bardzo interesujące. Następnym razem, gdy jakaś piosenka będzie w kółko brzmiała w Twojej głowie, zrób sobie krótką przerwę. Zastanów się wtedy, jak się czujesz w takim momencie.

Ekspert w dziedzinie psychologii muzycznej, dr Vicky Williamson wyjaśniła, że w ujęciu średnim częściej jest się podatnym na doświadczanie tego zjawiska, gdy czujemy się zestresowani, nie śpimy zbyć dobrze, a nawet wtedy, gdy czujemy jakąś odmianę nostalgii.

Tak się bowiem składa, że zmęczony lub pełen sentymentalnych nastrojów mózg cechuje się o wiele większą predyspozycją do inicjowania wzorców powtarzania. Szczególnie jeśli chodzi o bodźce muzyczne. Właśnie w oparciu o ten mechanizm w Twojej głowie zakorzenia się jakaś piosenka i nie chce z niej wyjść.

Twoja pamięć działa jak swoisty wyzwalacz

Dotknęliśmy tego zagadnienia już nieco wcześniej. Nie zawsze konieczne jest uważne słuchanie utworu w określonym miejscu. Nieważne czy słuchasz go na smartfonie w słuchawkach, czy też leci gdzieś w radiu lub w sklepie. Nie musisz także myśleć o nim bez przerwy. W niektórych przypadkach to Ty inicjujesz to zjawisko, pamiętając słowa utworu, melodię, jakąś piosenkę z przeszłości i tak dalej.

W Twoim otoczeniu może nagle pojawić się jakiś wyzwalacz. Buty, które nosiłeś podczas dawnej podróży, potrawa przypominająca Ci o dzieciństwie lub o tych chwilach, kiedy babcia śpiewała Ci jakąś piosenkę.

Jeśli jest coś, co wiemy na pewno, to będzie to upodobanie Twojego mózgu do zapamiętywania różnych rzeczy. Twoja pamięć emocjonalna jest związana z pamięcią muzyczną do tego stopnia, że struktury te prawie nigdy nie bywają uszkodzone w choćby najdrobniejszym stopniu przez schorzenia neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera.

Czy można w jakiś sposób zatrzymać zjawisko wpadania piosenki do głowy?

Czasami możesz czuć się bardzo zaniepokojony, gdy do głowy wpadnie Ci jakaś uporczywie powtarzająca się piosenka. Zwłaszcza, gdy nie możesz przestać myśleć o utworze, którego szczerze nie znosisz. Aby złamać ten pełen powtarzalności mechanizm, który mózg samowolnie uruchomił, ważne jest, aby pamiętać o następujących wskazówkach:

• Powtarzanie sobie takich rzeczy, jak „Mam zamiar zablokować tę piosenkę w moich myślach, aby w końcu przestać o niej myśleć” jest w zasadzie bezcelowe. Twój mózg ma dość buntowniczy charakter, w wyniku czego zazwyczaj zrobi coś przeciwnego do tego, co próbujesz uzyskać. To jak mówienie sobie „w końcu muszę zasnąć, żeby się wyspać”, kiedy cierpisz na bezsenność. Takie zachowanie tylko utrudni Ci zasypianie.
• Najlepsze, co możesz zrobić, to pozwolić tej piosence stopniowo zaniknąć. Nie opieraj się temu – spróbuj zaakceptować ten natrętny utwór. Zjawisko to stopniowo będzie słabnąć z przyczyn naturalnych.
• Innym skutecznym zasobem jest jednorazowe wysłuchanie całej tej piosenki. Jeśli w Twoim umyśle pojawiają się konkretne refreny, najlepiej będzie odtworzyć całą piosenkę od początku do końca. W wielu przypadkach spowoduje to, że ten uciążliwy efekt utraci swoją intensywność.
• Na koniec neurolodzy zwracają uwagę, że dobrym pomysłem może być żucie gumy, aby zmniejszyć intensywność tego zjawiska. Ruch szczęk zakłóca działanie pamięci muzycznej. Należy również pamiętać o tym, że to zjawisko trwa zwykle krócej niż 24 godziny.