Fatfobia a telewizja - jaki jest między nimi związek?

Fatfobia powoduje wiele cierpienia. Jednocześnie jest w dużej mierze zapomniana przez media. Podejście to, w wielu przypadkach przy współudziale widza, utrwala stereotypy i podsyca niekonstruktywne debaty.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Andrea Pérez.

Ostatnia aktualizacja: 18 maja, 2023

Słowo fatfobia nie jest nam już obce. Niestety, staje się coraz bardziej popularne. Określa ono przemoc, nienawiść, odrzucenie i dyskryminację osób z nadwagą.

Informacja, jaką osoby z nadwagą otrzymują od swoich rodzin, środowiska pracy, specjalistów medycznych, mediów społecznościowych i mediów tradycyjnych, jest taka, że ich ciała są nieważne. Ta ciągła stygmatyzacja generuje konsekwencje emocjonalne. Mogą to być na przykład zaburzenia odżywiania i strach w odniesieniu zarówno do innych, jak i do siebie.

Obecnie fatfobia jest dobrze ugruntowana i znormalizowana w naszej kulturze. W grę wchodzi zarówno odpowiedzialność indywidualna, jak i zbiorowa. W tej ostatniej kwestii media mają ogromną moc.

Ze względu na swój ogromny wpływ i szeroki zakres odbiorców, media są świetnym liderem na rzecz zmian społecznych. Jednak pomimo tego, że w ostatnich latach próbowano tworzyć bardziej integracyjne produkty, dyskryminacja osób otyłych nadal pozostaje nierozwiązanym problemem.

Fatfobia w miejscach publicznych: Berta Vázquez i Goyas

11 lutego 2023 roku w Hiszpanii odbyła się gala wręczenia nagród Goya Awards. To wydarzenie poświęcone uhonorowaniu kina hiszpańskiego. The Goyas to najważniejsze nagrody filmowe w Hiszpanii. Co roku oglądają je miliony ludzi. W tym roku obejrzało go ponad dwa i pół miliona widzów (artykuł w języku hiszpańskim). W najbardziej oglądanym momencie gala przekroczyła siedem milionów widzów.

Niewątpliwie wydarzenie to budzi duże zainteresowanie, ale też prowokuje do dyskusji i kontrowersji. W tym roku dyskusja dotyczyła aktorki Berty Vázquez. A problemem, który pojawił się na pierwszych stronach gazet, była fatfobia.

Kiedy Berta, odpowiedzialna za wręczenie Goyi dla najlepszego europejskiego filmu, pojawiła się na tzw. czerwonym dywanie (w tym roku niebieskim), w mediach społecznościowych zawrzało od komentarzy na temat jej sylwetki. Wiele osób wyrażało swój podziw dla artystki. Jednak inni byli niegrzeczni i obraźliwi, wypowiadając się na temat jej wyglądu.

To wywołało debatę na temat fatfobii w różnego rodzaju mediach. W świecie dziennikarskim odzew był jednomyślny, wyrażając poparcie dla aktorki i potępiając negatywne komentarze. Jednak prawdą jest również to, że media na co dzień promują kanon estetyczny, który nie jest szczególnie zróżnicowany.

To, że ta debata osiągnęła takie rozmiary, było niezbędne dla zwiększenia społecznej świadomości problemu. W końcu, podczas gdy niektóre nagłówki mogą pocieszyć osoby, które odbiegają od kanonu piękna, działanie to tak naprawdę nie ma sensu, jeśli inne media przez resztę czasu będą utrwalać dyskryminację. Dlatego jako konsumenci i widzowie musimy być krytyczni i domagać się, aby konsumowane przez nas produkty audiowizualne były zgodne z wartościami, które chcemy promować społecznie.

Fatfobia w mediach

Kanały, za pomocą których fatfobia pojawia się w mediach, są niezwykle różnorodne.

Telewizja obejmuje wiele sektorów audiowizualnych, takich jak reklama, dziennikarstwo i produkty fabularne, takie jak seriale rozrywkowe. Wszystkie te produkcje i kanały nadal utrwalają dyskryminację osób, które nie spełniają standardów społecznych.

Reklama

Reklama jest utylitarna. Wykorzystuje potrzeby ludności i wykorzystuje ją do sprzedaży produktów. Jeśli społeczeństwo uważa, że ciała ludzkie są ważne tylko wtedy, gdy są szczupłe, reklama wykorzysta to, aby osiągnąć swój cel. A jeśli produkcje reklamowe będą zawsze skierowane do szczupłych osób, przekonanie, że są to jedyny prawidłowy kanon piękna, zostanie wzmocnione. Utworzy się błędne koło.

W branży reklamowej jednym z głównych narzędzi dyskryminacji jest niewidzialność. Wielu reklamodawców wykorzystuje to, co społecznie uważane jest za piękne, a resztę odrzuca.

W społeczeństwie szczupłe lub atletyczne ciało uważa się za piękne. Dlatego takie sylwetki wykorzystuje reklama. Twórcy nie pokazują tego, co nie jest piękne. Dla tej branży takie ciała nie istnieją. Na przykład, ile reklam perfum widziałeś w telewizji, których bohaterką była otyła kobieta? Lub, ilu otyłych mężczyzn widzisz na plakatach sugerujących otwarcie konta w banku?

Nieliczne okazje, w których otyłe ciała są pokazywane w reklamach telewizyjnych, nadal utrwalają wiele uprzedzeń. Na przykład służą tylko do pokazania „przed” i „po” cudownego kremu do twarzy. Lub demonstrują działanie środka zobojętniającego kwas żołądkowy po obfitym posiłku. Krótko mówiąc, ciała z nadwagą pojawiają się w reklamach tylko po to, aby wmówić nam, że są nieważne i przedstawić problemy, które wymagają „naprawy”.

W ostatnich latach kilka marek zdecydowało się jednak zaryzykować i pokazać ciała o różnych rozmiarach w swoich reklamach. Chociaż kampanie te są zwykle nacechowane kontrowersjami, przynajmniej uwidaczniają i normalizują rodzaje ciał, które wcześniej były ukryte.

Dziennikarstwo

Istnieje wiele portali informacyjnych, które podkreślają zmiany fizyczne, głównie znanych kobiet. Aktorki, piosenkarki i celebryci widzą swoje ciała wystawione na próbę w tabloidach. Każdego lata magazyny pełne są znanych kobiet w strojach kąpielowych. Ich rozstępy, cellulit, znamiona i rozmieszczenie tłuszczu analizuje się milimetr po milimetrze.

Każda zmiana fizyczna, której doświadcza stosunkowo znana kobieta, staje się nagłówkiem w tego typu prasie. Podczas gdy niektórzy po prostu drukują zdjęcia, inni snują teorie na temat przyczyn tych zmian. Tego rodzaju nagłówki sprawiają, że ciała kobiet stają się przedmiotem dyskusji. Odciągają uwagę mediów od ich pracy, talentu i poświęcenia.

Należy eliminować takie procedensy. Dziennikarstwo ma w swoich rękach ogromną moc informacji. Dziennikarze muszą podlegać obowiązkom etycznym, z których jednym jest obrona równości.

Kilka organizacji i stowarzyszeń stworzyło przewodniki, które pomagają profesjonalistom promować równość, a nie powielać uprzedzenia. Niektóre wytyczne obejmują stosowanie włączających obrazów, odpowiednią i niedrażliwą terminologię, niepowiązanie otyłości z uprzedzeniami, takimi jak lenistwo lub słabość, oraz niepowiązanie wagi jednostki z jej zdolnościami lub talentem.

Seriale i filmy fabularne

Podobnie jak w przypadku wspomnianych wcześniej formatów, w serialach i filmach fabularnych niewidzialność osób otyłych lub z nadwagą nadal jest normą. W przypadku tych produkcji audiowizualnych fakt ten jest szczególnie uderzający, ponieważ ich fabuła jest zwykle oparta na tematach ogólnego zainteresowania i debatach społecznych. Jednak debata na temat szacunku dla wszelkiego rodzaju ciał pozostaje nadal bez odpowiedzi.

Od wielu lat w naszych ulubionych serialach i filmach nie pokazuje się osób z nadwagą. Wszystkie postacie zawsze grają aktorzy o normatywnych ciałach.

Ta niewidzialność osiągnęła taki punkt, że branża wolała maskować szczupłych aktorów i aktorki w grubych kostiumach niż zatrudniać aktorów z nadwagą. Monica w serialu Friends, Betty Draper w Mad Men, Smichdt w New Girl, Rosemary w filmie Blind Love i Barney w How I Met Your Mother to tylko kilka przykładów.

Minimalna reprezentacja ciał z nadwagą w fikcji służyła jako instrument komediowy. Kiedy przedstawiano postać z nadwagą, była ona na ogół pokazana w stereotypowy sposób. Służyło to reprodukcji i utrwalaniu uprzedzeń poprzez przedstawianie osób z nadwagą jako leniwych, niezdarnych, żarłocznych, niepewnych siebie i nieatrakcyjnych seksualnie.

Zwalczanie fatfobii poprzez integrację i widoczność

Ostatnio kilku twórców opowiadało się za potępieniem konsekwencji, jakie niesie ze sobą fatfobia. Niektóre z najnowszych produkcji wyraźnie potępiają sposób, w jaki dyskryminacja estetyczna może wpływać na zdrowie psychiczne jej ofiar.

Inni twórcy postanowili wykorzystać proces inkluzji, poszerzając różnorodność ciał swoich bohaterów. To sposób na pokazanie, że w ich produkcjach wszystkie rodzaje ciał są dopuszczalne. Poniżej opisujemy kilka przykładów.

Inkluzywne seriale i krytyka społeczna

Jednym z seriali, który pokazuje, jak fatfobia może wpływać na psychikę jednostki, jest My Mad Fat Diary. Ten brytyjski serial oparty jest na książce autobiograficznej. Opowiada historię Rae, otyłej nastolatki, która trafia do szpitala psychiatrycznego z powodu zaburzeń odżywiania.

Po czterech miesiącach pracy nad sobą Rae musi zmierzyć się z powrotem do szkoły. Widzimy, jak nienawiść, jaką czuje do swojego ciała i samej siebie, na co dzień wpływa na jej rodzinę, przyjaciół i relacje partnerskie.

Serial Dietland, na podstawie książki Sarai Walker, jest krytyczną satyrą na fatfobię i dyktaturę fizyka. Jego bohaterka, Plum, jest otyłą dziennikarką, która pisze dla magazynu dla nastolatków. W swojej pracy propaguje fatfobię. Ale jednocześnie pragnie należeć do grona normatywnych i szczupłych ciał. W końcu, wraz z pomocą innych kobiet, Plum kroczy ścieżką prowadzącą do samoakceptacji i wzmocnienia.

Istnieje również kilka innych przykładów inkluzji. Felice z Young Royals przełamuje mit, że popularna licealistka zawsze jest chuda. Hannah z Girls uczy nas, że jej nastrój nie zależy od jej ciała. W serialu Orange is New Black różnorodność ciał jest normą. A Shrill uczy nas, że nasze szczęście nie powinno zależeć od naszej wagi i że aby uczynić nasze życie przyjemniejszym, nie musimy zmieniać naszego ciała, jeśli nie chcemy.

Nasza odpowiedzialność

Nie tylko media są odpowiedzialne za istnienie tego rodzaju dyskryminacji. Fatfobia jest wieloprzyczynowa. Jest to dyskryminacja głęboko zakorzeniona w społeczeństwie i przekrojowa w wielu obszarach.

Konsumując tego typu produkcje i treści, musimy przyjąć krytyczne spojrzenie. Rozróżnienie, które reprezentacje są szkodliwe, pomoże nam je potępić i przestać je utrwalać. Istotne jest, abyśmy dali głos świadectwom i doświadczeniom ludzi, których życie było uwarunkowane dyskryminacją ze względu na ich wygląd fizyczny.

Nie chodzi tylko o pracę nad naszą empatią wobec ludzi, którzy każdego dnia muszą ponosić konsekwencje życia z nadwagą, ale musimy także pracować nad określeniem, w jaki sposób utrwalamy tę dyskryminację i modyfikujemy nasze uprzedzenia.