Błąd ad populum: odwoływanie się do mas

Błąd ad populum jest jednym z najczęstszych. Niektórzy z nas używają go w sposób relacyjny. Używamy go nawet w naszym wewnętrznym dialogu, gdy chcemy przekonać samych siebie, że jakaś hipoteza jest prawdziwa.

Czy słyszeliście kiedykolwiek o zjawisku znanym jako błąd ad populum? W dziedzinie logiki argument to szereg przesłanek, których prawdziwość podtrzymuje wniosek. Argument jest ważny tylko wtedy, gdy prawdziwość przesłanek gwarantuje prawdziwość wniosku. Tak więc to ostatnie jest prawdziwe w zakresie, w jakim są prawdziwe przesłanki, które go wspierają.

Istnieją jednak argumenty, które nie są słuszne, ale ostatecznie są akceptowane z różnych powodów, mimo że ich wnioski oparte są na nielogicznych przesłankach. Gdy nie dają one podstawy do wniosku, argument jest uważany za wadliwy, a zatem błędny.

Błąd ad populum

Ad populum to łacińskie wyrażenie, które oznacza „odwoływanie się do opinii publicznej”. Błąd polega na utrzymywaniu, że coś ma naturę prawdy, gdy jest akceptowane przez opinię publiczną, a nie z logicznych powodów. Jest często używany w dziedzinie reklamy. Słyszymy zwroty takie jak „najlepszy sprzedawca” lub „ulubiony przez wszystkich”. Niemniej jednak to, że jest ulubionym, nie oznacza, że jest to produkt wysokiej jakości.

Argument przemawiający za tego rodzaju błędem jest często naładowany emocjonalnie. Emocje ludzi służą do odwrócenia uwagi od logicznych dowodów związanych z wnioskiem. Odwołanie staje się raczej trywialne niż dedukcyjne. Ta manipulacja emocjami może wpłynąć na krytyczne i obiektywne rozumowanie dotyczące przesłanek zaproponowanych w sporze.

Błąd ad populum ma następujący schemat logiczny:

• X (większość) twierdzi, że A jest prawdziwe.
• Dlatego A jest prawdziwe.

Argumenty ad populum są często używane w populistycznych przemówieniach, a także w codziennych dyskusjach z innymi ludźmi. Są często wykorzystywane przez polityków i media, aby zyskać przychylność opinii publicznej. Chociaż nie są tak silne, jak argumenty ad hominem, stają się niezwykle mocne, gdy opierają się na badaniach populacyjnych, sondażach lub ankietach, które je „wspierają”.

Istnieją dwa rodzaje częstych argumentów ad populum: odwoływanie się do tradycji i odwoływanie się do powszechnej praktyki. Pierwsza głosi, że coś jest prawdą, ponieważ potwierdza to tradycja. Na przykład: „Zawsze tak się robiło, dlatego tak należy robić”. Drugie odwołanie mówi, że coś jest w porządku, ponieważ wszyscy robią to w ten sposób.

Przykłady błędu ad populum

Oto niektóre wyrażenia ilustrujące ten błąd:

• „Musisz to zrobić w ten sposób, ponieważ wszyscy to robią w ten sposób”.
• „To prawo nie jest dobre, ponieważ żaden inny kraj na świecie go nie stosuje”.
• „Większość wyborców jest za tą ustawą, więc jest ona poprawna”.
• „To musi być naprawdę dobry samochód, bo kupiło go tak wiele osób”.
• „Marka X jest liderem w Europie, dlatego warto kupować jej produkty”.
• „Większość ludzi wierzy w życie po śmierci, dlatego musi ono istnieć”.
• „Jeśli większość ludzi twierdzi, że COVID-19 jest strategią rządową, to tak musi być”.
• „Większość ludzi uważa, że kara śmierci ma znaczący efekt odstraszający. Sugerowanie inaczej jest całkowicie śmieszne”.
• „Tradycja mówi, że to kobieta zajmuje się domem, dlatego to ona powinna opiekować się dziećmi”.
• „Jesteśmy wiodącą marką na rynku, tak mówią miliony ludzi”.
• „Użyj balsamu B, najczęściej wybieranego przez wszystkie kobiety”.
• “Musisz zmienić dostawcę internetu. Obecnie ta firma ma największą liczbę użytkowników”.

W każdym z tych przykładów podjęto próbę potwierdzenia wniosku w oparciu o założenie, że większość ludzi tak myśli. Pewność opiera się na opinii publicznej, która nadaje „legitymizację” przesłance.

Jak zwalczyć ten błąd?

Bezpośrednia konfrontacja z błędem może natychmiast postawić ludzi w defensywie. Z tego powodu należy wykazać w delikatny i subtelny sposób, że prawdziwość lub fałszywość twierdzenia jest niezależna od liczby osób, które w nie wierzą. Oto kilka przydatnych stwierdzeń, które obalą błąd ad populum.

• „Więc tylko dlatego, że wszyscy skoczą z mostu, Ty też będziesz skakać?”
• „Nawet jeśli pięćdziesiąt milionów ludzi powie coś niedorzecznego, to nadal jest niedorzeczne”.
• „Miliony ludzi pali, ale to nie znaczy, że papierosy są zdrowe”.

Aby przeciwdziałać stosowaniu błędu logicznego, po pierwsze, należy zidentyfikować błąd w rozumowaniu. Następnie należy wskazać i wyjaśnić, dlaczego jest to problem. Rozważmy na przykład sytuację, w której ktoś twierdzi, że dany produkt jest dobrej jakości, ponieważ wszyscy go kupują. Błąd ad populum zakłada przyjęcie tej przesłanki, ale niekoniecznie jest to prawda. Fakt, że ludzie to kupują, nie musi mieć nic wspólnego z tym, czy jest dobrej jakości, czy nie.

Gdy błąd zostanie zidentyfikowany, można mu przeciwdziałać, wyjaśniając, dlaczego jego przesłanki są błędne. Alternatywnie można przedstawić inny argument. Na przykład: „Może każdy ma ten produkt, ponieważ producent wykorzystał intensywną kampanię reklamową, aby go sprzedać, a nie z powodu jego jakości”. Można podać również inne przykłady, w których hipoteza nie jest spełniona. Na przykład przez lata ludzie wierzyli, że Ziemia jest płaska i że jest centrum wszechświata, ale teraz wiemy, że tak nie jest. Opinia większości nie zawsze jest prawdziwa.

Większość nie zawsze ma rację

Wreszcie, chociaż błąd ad populum każe nam wierzyć, że twierdzenia są prawdziwe, ponieważ wielu w nie wierzy, w rzeczywistości tak nie jest. Opinia publiczna często się myli i nie jest szczególnie dobra w dostarczaniu krytycznych i logicznych argumentów. Czy kiedykolwiek używałeś argumentu ad populum ? Ile razy wierzyłeś w coś, ponieważ wszyscy w to wierzą?