Adrenalina, hormon wydajności i aktywacji
Adrenalina sprawia, że czujemy się dobrze, gdy ćwiczymy, pozwala nam reagować na codzienne niebezpieczeństwa i łaskocze w brzuchu, gdy ktoś się nam podoba.
Oprócz poprawy wydajności i aktywacji adrenalina ma jednak ciemną stronę. W nadmiarze powoduje poważne skutki uboczne.
Adrenalina jest substancją o wszechstronnym charakterze, podobnie jak dopamina i oksytocyna. Działa również jako neuroprzekaźnik i wpływa na nasze zachowanie bardziej niż niemal każdy inny hormon.
Na przykład adrenalina aktywuje nasz instynkt przetrwania, ale sprzyja także powstaniu skłonności do uzależniających zachowań. Może wywołać rodzaj lęku i przewlekłego stresu, na który cierpi wiele osób.
Niektórzy ludzie potrzebują dawki adrenaliny, aby przełamać monotonię swojej codzienności. Może to prowadzić do życia na najwyższych obrotach lub stawiania się w ryzykownych sytuacjach w celu wypełnienia pustki.
Wielu specjalistów, którzy pracują w sektorze zarządzania kryzysowego trenuje swoich klientów, aby właściwie zarządzali adrenaliną. Aby to zrobić, zachęcają do ćwiczeń i symulacji fizycznych i emocjonalnych. Działania te wymagają uregulowania sposobu, w jaki te osoby reagują na różne sytuacje.
Cel jest prosty: trenować klientów, aby nie tracili kontroli i nauczyć ich, co robić, aby adrenalina była ich przyjacielem, a nie wrogiem.
Robienie tego i znajomość wpływu adrenaliny na ciało i zachowanie człowieka daje niesamowite efekty. Dowiedzmy się teraz więcej o tym hormonie.
Adrenalina: co to jest i jak działa?
W 1982 r. Angela Cavallo z Lawrenceville w stanie Georgia została matką roku. Tak ją nazywano w mediach po tym, jak pojawiła się w wiadomościach na całym świecie. Zrobiła coś, w co trudno byłoby uwierzyć, gdyby nie zeznania kilku świadków.
Jej syn Tony był w garażu, pracując przy swoim starym Chevrolecie, kiedy stało się coś strasznego. Podnośnik, który trzymał samochód nagle się poluzował. Samochód spadł na młodego mężczyznę, tym samym więżąc go pod sobą.
Angela Cavallo miała wtedy 51 lat i ważyła nieco ponad 63 kg. Nie chodziła na siłownię, nie była wielką kobietą i nigdy nie podnosiła ciężarów.
Niemniej jednak, kiedy zobaczyła stopy swojego syna pod samochodem, zaczęła wołać sąsiadów na pomoc. Kiedy stało się jasne, że nikt nie nadchodzi, nie wahała się.
Pobiegła do samochodu, ważącego blisko 1360 kg i uniosła go bez namysłu. Trzymała go przez kilka sekund, wystarczająco długo, aby jej sąsiedzi mogli wyciągnąć stamtąd jej nieprzytomnego syna.
Ten niesamowity wyczyn wiąże się z dwoma niemal magicznymi elementami: matczyną miłością i mnóstwem adrenaliny. Duża dawka adrenaliny daje nam moc czynienia niesamowitych rzeczy, aby przetrwać i pomóc przetrwać innym.
Hormon aktywacyjny
Adrenalina należy do grupy katecholamin, razem z noradrenaliną i dopaminą. Jest produkowana przez nadnercza, znajdujące się tuż nad nerkami.
Istnieje również syntetyczna wersja adrenaliny, zwana epinefryną. Wytwarzana w laboratorium jest chemicznie identyczna z adrenaliną i dlatego bardzo przydatna w nagłych wypadkach medycznych do resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Aby zrozumieć mechanizm działania adrenaliny, możemy wykorzystać historię Angeli Cavallo i jej syna:
- Widzimy groźną lub niebezpieczną sytuację (na przykład samochód spadający na nasze dziecko). Nasze podwzgórze, odpowiedzialne za reakcje emocjonalne, aktywuje układ współczulny, aby wysłać konkretną odpowiedź na ten bodziec.
- Podwzgórze jest w bezpośrednim połączeniu również z rdzeniem nadnerczy. Następnie rdzeń nadnerczy jest połączony z gruczołami nadnerczy. Te gruczoły są przygotowane do uwolnienia dużej ilości adrenaliny, aby aktywować nas i decydować o tym, jak się zachowujemy i jak reagujemy.
Mechanizmy działania adrenaliny
Dzieje się więcej. Wraz z uwalnianiem adrenaliny uruchamia się szereg dopracowanych mechanizmów biologicznych. Te mechanizmy ułatwiają nasze reakcje:
- Tracimy sumienie sytuacyjne. Oznacza to, że nasz mózg stara się skupić całą naszą uwagę na jednej rzeczy. Wszystko inne przestaje mieć znaczenie.
- Z drugiej strony mózg wybiera, które zmysły będą najbardziej przydatne. W rzeczywistości wykluczenie słuchowe jest bardzo powszechne. Innymi słowy, przestajemy słyszeć, abyśmy mogli lepiej widzieć.
- Nasze źrenice rozszerzają się niemal natychmiast, żeby wpuścić więcej światła, abyśmy mogli lepiej widzieć.
- Adrenalina robi także coś, co być może potrafisz rozpoznać. Rozszerza nasze naczynia krwionośne i zwiększa nasze tętno. Wszystko po to, aby pompowane było więcej krwi, a tym samym, aby więcej tlenu docierało do mięśni. Dlatego mamy więcej siły i zdolności do reagowania.
Czasami niewielki, ale nagły, intensywny przypływ adrenaliny wystarczy, by wywołać powódź bogatych w tlen krwinek czerwonych, sięgającą naszych rąk i nóg. Wtedy czujemy się silniejsi niż kiedykolwiek.
Oto interesujący fakt. Nasz mózg rozkazuje układowi odpornościowemu uwolnić wysokie poziomy dopaminy i łagodzących ból endorfin.
Oznacza to, że nie odczujemy bólu, jeśli odniesiemy obrażenia, jak pani Angela Cavallo, która nie odczuwała bólu, kiedy podniosła samochód o wadze 1360 kg.
Pozytywne i negatywne strony adrenaliny
Adrenalina ma wiele zalet. Potrafi pobudzać nas do pokonywania wyzwań. Może być równie przyjemna, jak uzależniająca.
Adrenalina pomaga nam dostosować się do każdej stresującej sytuacji. Pomaga nam, gdy uprawiamy ryzykowne sporty. Pozwala nam zrobić wszystko, co w naszej mocy na teście lub cieszyć się romantyczną randką.
Roztrzęsione dłonie, supeł w żołądku, rozszerzone źrenice, kiedy patrzymy na osobę, która nam się podoba… To wszystko są bezpośrednie efekty adrenaliny.
Adrenalina sprawia, że czujemy się radośni, gdy tańczymy i bawimy się z innymi ludźmi. Wywołuje to niewiarygodne uczucie, gdy wsiadamy na roller coaster lub jedziemy samochodem z zawrotną prędkością.
Jak widać, wiele z tych zachowań wiąże się z pewnym ryzykiem. Właśnie wtedy, gdy stawiamy stopy z powrotem na ziemi, bez szwanku, po ryzykownym doświadczeniu, odczuwamy euforię i ogromną satysfakcję oraz pewnego rodzaju rozluźnienie.
Z tego powodu niektórzy ludzie uzależniają się od adrenaliny. To ciemna strona, którą musimy dobrze poznać.
Uzależnienie od adrenaliny
Niektórzy ludzie interesują się niebezpieczną stroną sportów ekstremalnych. Niektórzy naprawdę bawią się swoim życiem. U podstaw tego typu zachowania (o którym wielu z nas prawdopodobnie słyszało) leży czasem coś więcej niż zwykłe poszukiwanie radości i przygody.
Ten intensywny szczyt adrenaliny, którego doświadczają, może również wypełniać pustkę lub maskować ich emocje.
Kiedy myślimy o kimś uzależnionym, natychmiast wyobrażamy sobie kogoś, kto jest uzależniony od narkotyków. Nie zażywa ich dla przyjemności, ale bardziej, aby wyeliminować pewien dyskomfort.
Niemniej jednak nie zbyt często mówimy o innych rodzajach uzależnień. Adrenalina i nieustanne poszukiwanie ryzyka, aby czuć „że się żyje” to również uzależnienie.
Ktoś, kto dla codziennego zastrzyku adrenaliny naraża swoje życie na ryzyko przejawia uzależniające zachowania.
Z drugiej strony, podobnie jak w przypadku innych uzależniających substancji, często potrzebne są coraz wyższe dawki, aby doświadczać tych samych efektów co poprzednio. Nasze ciała rozwijają z czasem tolerancję, więc uzależnieni muszą poszukiwać coraz bardziej ryzykownych i bardziej ekstremalnych zachowań i doświadczeń, aby wywoływać te same odczucia, co dawniej.
Ważne jest, aby odróżnić sportowca, który uprawia sporty ekstremalne w sposób profesjonalny i odpowiedzialny od kogoś, kto robi to samo, nie myśląc i nie biorąc pod uwagę konsekwencji swoich działań.
W tym sensie moglibyśmy powiedzieć, że uzależniony nie myśli – on chce jedynie zaspokoić potrzebę biologiczną.
Adrenalina i chroniczny stres
Wiemy, że adrenalina może uzależnić. Jest jeszcze jeden interesujący negatywny aspekt adrenaliny. Jest to rozwijany z dnia na dzień przewlekły stres.
Przewlekły stres jest bezpośrednim wynikiem ciągłej presji i napięcia. Kiedy nie radzimy sobie z tymi czynnikami na czas, powodują one chroniczny stres. Ten stan emocjonalny wynika z nagromadzenia we krwi dwóch specyficznych hormonów: adrenaliny i kortyzolu.
Kiedy przechodzimy przez trudne, nieprzyjemne sytuacje, które zagrażają naszej równowadze fizycznej i emocjonalnej, nasz mózg interpretuje je jako zagrożenie. Właśnie wtedy pojawia się adrenalina, ponieważ musimy działać efektywnie.
Jednak nie zawsze tak jest. Wtedy adrenalina narasta i powoduje zmiany w naszym ciele (wysokie ciśnienie krwi, szybki puls, problemy trawienne).
Zagrożone jest nasze zdrowie i życie. To nie jest coś, co możemy odłożyć na bok, nie powinniśmy też odkładać tego na jutro lub na przyszły tydzień…
Podsumowując, można powiedzieć, że adrenalina spełnia swój „magiczny” cel tak długo, jak jest uwalniana we właściwym czasie. W takich sytuacjach jest ważnym bodźcem, który pomaga nam reagować, zapewnia nam bezpieczeństwo i pozwala nam lepiej przystosować się do określonych sytuacji.
Ale jeśli potrzebujemy tego uczucia każdego dnia lub pozwolimy, aby napięcie i lęk przejmowały kontrolę, adrenalina może mieć najgorszy możliwy skutek: może zrujnować nasze zdrowie.
Bibliografia:
R. Kandel (2001). Principios de la neurociencia Madrid, LTC.
Hart, A (1995). Adrenalin and Stress. Thomas Nelson editors.
Bennett M (1999). “One hundred years of adrenaline: the discovery of autoreceptors”. Thieme Publishing Group.