Trauma rodzinna, jak sobie z nią radzić?

Trauma rodzinna to stan, w którym cała rodzina została narażona na zaskakującą i negatywną sytuację, która przerosła zdolności członków rodziny do radzenia sobie z nią.

Jedną z głównych cech tego zjawiska jest to, że wyznacza ona punkt zwrotny. To znaczy, w jakiś sposób trauma rodzinna zmienia poprzednią trajektorię życia. W wielu przypadkach możemy nawet mówić o narodzinach nowego stanu psychicznego.

Istnieje kilka wydarzeń lub okoliczności, które mogą ukształtować traumę. Na przykład bardzo gwałtowny akt przemocy w domu, obecność poważnego uzależnienia, nagła lub dezorientująca śmierć jednego z członków rodziny itp.

W traumie istnieje pewien element decydujący: niekorzystna sytuacja występuje w sposób nagły i zaskakujący. Zazwyczaj to ten czynnik sprawia, że sytuacja przytłacza i odbiera zdolność osoby do stawienia jej czoła i zarządzania nią. W traumie rodzinnej wszystkie lub większość osób tworzących rodzinę doświadcza tego typu sytuacji.

„Nie możemy wyeliminować traumatycznych wydarzeń z przeszłości, ale możemy nadać im inną interpretację o większym znaczeniu. Trauma może działać jako wyzwalacz zasobów wewnętrznych i rodzinnych”.

-Isabel Serrano Rosa-

Trauma rodzinna

W wielu przypadkach narracja i myśli związane z okolicznościami pochodzenia traumy nadają jej tak dramatyczny charakter. Ewolucja w dużej mierze zależy od wielkości i znaczenia powstałej rany.

W obliczu tego, co się wydarzyło, często przeważają uczucia stresu, lęku i depresji, co znajduje odzwierciedlenie w sposobie mówienia o tej sytuacji.

Każda osoba doświadcza traumy rodzinnej w inny sposób. Zależy to m.in. od wielu zmiennych, takich jak wiek, płeć, indywidualny charakter psychologiczny, rola w rodzinie i rola w niekorzystnej sytuacji.

Jednak wspólną rzeczą jest to, że każdy doświadcza niepokoju i smutku w obliczu tego, co się stało. I każdy stara się sobie z tym poradzić najlepiej jak potrafi.

Choć może się to wydawać sprzeczne, zarówno trauma rodzinna, jak i trauma indywidualna, powodują również poczucie winy i wstydu. Pierwsze wynika z myśli o tym, co innego można było zrobić, aby uniknąć tego, co się stało. Drugie wynika ze świadomości bycia obiektem krzywdy, której inni ludzie nie doznali, a zatem generuje poczucie niższości.

Jednostka i zbiorowość

Chociaż traumę rodzinną przeżywają wszyscy członkowie rodziny, to również każdy walczy z nią indywidualnie. Czasami sposoby zarządzania traumą w obu obszarach mogą się zbiegać, a innym razem nie. Istnieją również różne rytmy i skutki u członków rodziny, ale dotknięte osoby mogą chcieć ujednolicić swoje odczucia dotyczące tego, co się stało.

Bardzo typowa sytuacja to ta, w której doszło do samobójstwa. Ma to wpływ na wszystkich, ale w zupełnie inny sposób dotyczy matki, ojca czy rodzeństwa. Jeśli to ojciec lub matka popełni samobójstwo, będzie to miało inny wpływ na współmałżonka, dzieci, dziadków itp. Niektórzy będą nalegali, aby już nigdy nie wracać do tematu, chociażby inni tego chcieli.

Najczęściej zdarza się, że zawiera się umowy w tym zakresie w sposób domyślny. Jedna z osób o tym mówi, a druga płacze. To jest wiadomość, aby zachowała milczenie. Podobnie, bardzo często zdarza się, że każda osoba zapamiętuje rzeczy w inny sposób, ale jednocześnie ustala „oficjalną prawdę” o tym, co się wydarzyło.

Co można zrobić?

Skutki rodzinnej traumy mogą być bardzo długotrwałe. W rzeczywistości rodzinna trauma może się odbić na pokoleniach, które się jeszcze nie narodziły. Jeśli rodzina nie zajmie się tą raną i nie nauczy nią zarządzać i ją leczyć, rodzi się tabu, uprzedzenia i blokady. W tym przypadku, jak w przypadku każdej traumy, wyjściem jest spojrzenie na sytuację i jej rozpracowanie. Oczywiście, rodzi to spory opór, ale to jedyne wyjście.

Zaleca się, aby każda osoba indywidualnie szukała profesjonalnej pomocy. Bardzo często zdarza się, że członkowie rodziny chcą zbiorowej pomocy, ale nie wyklucza to indywidualnego leczenia. Wielokrotnie nacisk na podejście do tematu „jako rodzina” kryje w sobie trudność, jaką niektórzy członkowie rodziny odczuwają, aby zmierzyć się z bólem na własną rękę.

Mówienie o bolesnym temacie daje bardzo pozytywne efekty dla wszystkich. Oczywiste jest, że nie wszyscy są na to gotowi w tym samym czasie i że trzeba szanować gotowość każdego. Trzeba jednak również otworzyć przestrzeń, aby zająć się tą sprawą. Wyciszanie lub tłumienie to nieudane strategie i na dłuższą metę stwarzają tylko więcej trudności.