Nadwrażliwość - odbicie psychicznej niepewności

Nadwrażliwość to cecha, która sprawia, że wszystko nas boli, męczy i frustruje. Kryje się za nią też niepewność i niedostateczne zarządzanie emocjami.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 10 grudnia, 2021

Nadwrażliwość to nie rana, ale objaw. Osoba w przesadzony lub nadmiernie negatywny sposób reaguje na okoliczności przejawia bowiem problemy z zarządzaniem emocjami. Stoi za tym niepewność, brak miłości własnej oraz zaufania do swoich kompetencji i zdolności. W konsekwencji pojawia się wrogie nastawienie do świata.

Życie z takimi osobami bywa trudne. Jednak zamiast koncentrować się na komplikacjach, lepiej spróbować je zrozumieć. Każdy z nas może w pewnym momencie wpaść w taki tryb funkcjonowania w wyniku złego doświadczenia lub zwiększonego stresu.

Za obrażonymi na cały świat nadwrażliwcami stoi kruche ego, które trzeba naprawić. Zrozumienie sytuacji pozwala na lepsze radzenie sobie z takimi osobami. Przyjrzyjmy się więc temu bliżej.

Czym jest nadwrażliwość i co za nią stoi?

Psychologowie od lat badają ten aspekt. Jak już wspominaliśmy, to nie cecha, ale objaw. Na codzień stykamy się z osobami, które za wszystko się obrażają i mówimy: “co za nadwrażliwiec!”.

Jednak prace takie jak ta zrealizowana na uniwersytecie w niemieckim Bochum wskazują na pewien ważny aspekt. Wszyscy jesteśmy pod wpływem otoczenia, ale nie wszyscy odbieramy je identycznie. Niektórzy mają większą skłonność do pewnych zaburzeń psychicznych.

Stan taki może mieć związek z czynnikami genetycznymi. Może być powodowany zmianami w obrębie produkcji serotoniny, które prowadzą do obniżenia nastroju i ciągłego pobudzenia oraz defensywnej postawy.

Nie można także ignorować czynnika biologicznego – nadwrażliwość to reakcja na braki w zakresie zarządzania emocjami i ograniczone zdolności psychologiczne.

Przeanalizujmy to.

Niepewność i defensywna postawa

Niepewność to reakcja emocjonalna na negatywną percepcję samego siebie. Innymi słowy, poczucie to pojawia się u osób, które nie ufają w swoje kompetencje radzenia sobie ze światem, które czują się przytłoczone lub nie cenią siebie samych dostatecznie.

Takie połączenie niskiej samooceny z przekonaniem o własnej skłonności do porażek kieruje w stronę potrzeby bronienia się i przyjmowania defensywnej postawy. Osoby o tego typu cechach czują się krzywdzone, obrażane i zagrożone w obliczu nowych sytuacji. Tak jakby wszystko skierowane było przeciwko nim.

Osoba nadwrażliwa nie ufa innym. Ta chroniczna niepewność sprawia, że wciąż obawiają się zdrady ze strony innych ludzi lub rozczarowania.

Hipoteza o nadwrażliwości

Dlaczego niektórzy przejawiają nadwrażliwość, podczas gdy innych omija ten wymiar? Poza niepewnością i wspomnianą niską samooceną dochodzi do tego jeszcze jeden czynnik, a mianowicie cechy biologii, temperamentu czy zachowania związane z podatnością na stres.

Badania takie jak to przeprowadzone przez Uniwersytet Birkbeck w Londynie wskazują na to, że niektórzy są bardziej wrażliwi na stresory w otoczeniu. Przejmują się wszystkim, przesadnie interpretują wiele sytuacji i często czują się przytłoczeni. Nadwrażliwość taka prowadzi do cierpienia i ma niekiedy przyczyny biologiczne.

Nieprzepracowane traumatyczne doświadczenia

Powtórzymy raz jeszcze, że nadwrażliwość w wielu przypadkach jest przejawem nieleczonego problemu psychicznego. Chociaż zachowania takie mogą nam się wydawać męczące, sami możemy w nie w jakimś momencie wpaść.

• Nadwrażliwość może pojawić się w trudnym, bolesnym czy traumatycznym momencie.
• To rana, która boli, gdy się jej dotknie. To reakcja na uwięzienie w bólu, niezrozumieniu i samotności.
• Reagujemy negatywnie na innych, gdy czujemy się źle sami ze sobą. Wówczas najmniejsze naruszenie potrafi wyprowadzić nas z równowagi.

Każdemu z nas może zdarzyć się taki stan. Może on być wrodzony lub nabyty. W pierwszym przypadku przyczyn należy szukać w genach. W drugim natomiast chodzi o złożone, trudne doświadczenia oraz konsekwencje nadmiernych wymagań i braku zdrowych więzi w dzieciństwie.

Jak sobie radzić z nadwrażliwością?

Często zastanawiamy się, jak obchodzić się z nadwrażliwymi osobami. A co, jeśli to my sami przechodzimy przez okres, gdy wszystko nas denerwuje? Wówczas najlepiej zastosować się do poniższych rad:

• Rozpoznać przyczynę tego uczucia i skonfrontować się z nią.
• Pracować nad samooceną.
• Uczyć się technik zarządzania emocjami.
• Pracować nad samoakceptacją i pewnością siebie.
• Ulepszać wewnętrzny dialog i samokrytykę.

Nadwrażliwość jest zatem cechą, którą ciągniemy za sobą od dzieciństwa. Nie wahajmy się prosić o pomoc psychologiczną, jeśli obniża ona jakość naszego życia i relacji z innymi.