Doświadczenia z dzieciństwa kształtują nasz mózg

Doświadczenia z dzieciństwa wytyczają mapę w naszym mózgu. Co więcej, neurobiologia odkryła, że to, co dzieje się w dzieciństwie, może wyrządzić Ci szkody na całe życie.

Eksperci często twierdzili, że doświadczenia z dzieciństwa wywierają znaczący wpływ na resztę Twojego życia. Obecnie neurobiologia jest w stanie potwierdzić to założenie.

Isabel Pérez-Otaño to badaczka z Instytutu Neurobiologii UMH-CSIC w Alicante (Hiszpania). Twierdzi, że doświadczenia z dzieciństwa odciskają na nas znamię na resztę naszego życia. Poza tym uważa, że chociaż niektóre aspekty zmieniają się wraz z upływem czasu, to pierwsze doświadczenia wytwarzają długo terminowe wzorce.

Pérez-Otaño zauważa, że wczesne lata życia, aż do okresu nastoletniego, stanowią krytyczny etap w rozwoju mózgu. Jednak doświadczenia z dzieciństwa odgrywają jeszcze bardziej decydującą rolę. Dzieje się tak, ponieważ mózg jest jak komputer bez oprogramowania. Każde doświadczenie wprowadza nowe oprogramowanie i determinuje sposób jego działania.

“To jedno z naukowych i społecznych wyzwań dzisiejszych czasów, ponieważ w ten sam sposób, w jaki rozwijający się mózg jest w stanie się uczyć, jest również o wiele bardziej wrażliwy na negatywne bodźce, które mogą pochodzić z złego traktowania i znęcania się z powodu braku opieki lub złego odżywiania.””

-Isabel Pérez-Otaño-

Doświadczenia z dzieciństwa mogą modyfikować mózg

Peréz-Otaño zauważa, że kluczowe właściwości mózgu to jego plastyczność oraz umiejętność przetwarzania informacji. Plastyczność odgrywa większe znaczenie podczas pierwszych lat życia, aż do okresu dojrzewania. Właśnie dlatego doświadczenia z dzieciństwa, nawet te, które nie wydają się aż tak ważne, kształtują mózg. Innymi słowy, podczas pierwszych lat dzieciństwa, Twój mózg jest bardziej wrażliwy na modyfikacje przez doświadczenia.

Rodzisz się z wieloma połączeniami synaptycznymi. To połączenia między neuronami. O wiele więcej powstaje we wczesnym okresie życia, co zmienia się wraz z pozyskiwaniem nowych doświadczeń.

Jeśli masz powtarzające się doświadczenia, takie neurony zostają wzmocnione i utrzymane. Jednak połączenia synaptyczne zanikają jeśli Twoje doświadczenia nie będą powtarzane. Właśnie dlatego, chociaż genetyczne podstawy odgrywają ważną rolę, to nie można zapominać o środowisku.

Co więcej, wszelkie negatywne doświadczenia o wiece bardziej szkodzą osobowości, gdy pojawią się w pierwszych latach życia.

Złe doświadczenia z dzieciństwa

Złe traktowanie, znęcanie się i częściowe lub całkowite porzucenie to niezwykle negatywne doświadczenia dla każdego dziecka. Używając terminów neurobiologicznych, reprezentują one nieustanne wystawienie na działanie stresu. Mimo tego nie musi być to negatywne, jeśli dotyczy określonego wydarzenia. Wszystko dlatego, że dziecko jest w stanie stworzyć adekwatne odpowiedzi, by stawić czoła trudnościom. Następnie może je pokonać.

Jednak sprawy mają się zupełnie inaczej, jeśli dziecko spotykają powtarzające się negatywne doświadczenia. W takich przypadkach tworzą one wzór. To sprawia, że  dana osoba jest ogólnie rzecz biorąc bardziej podatna na stres w dorosłym życiu. Będzie również mniej empatyczna. Co więcej, będzie posiadała mniej umiejętności społecznych.

Pérez-Otaño sprawdziła swoją teorię na grupie myszy. Potwierdziła, że stres i deprawacja wpływają w sposób negatywny na mózgi młodych myszy. Poza tym inne badania przyniosły podobne wyniki. Przytoczymy kilka z nich poniżej.

Stres i młode mózgi

Badacze z Centrum Narodowego Badań Naukowych (CNRS) i Uniwersytetu Piotra i Marie Curie przeprowadzili badanie, w którym młode myszy były wystawiane na działanie stresujących sytuacji. Umieścili gryzonie w środowisku z dominującym agresorem. Wystawili najmłodsze myszy na model społecznej przegranej.

Badacze odkryli, że u myszy, które znalazły się w takiej sytuacji, rozwinęły się chroniczne stany lękowe. Poza tym ujawniła się u nich również zwiększona awersja społeczna. Te, które zostały napadnięte, unikały społecznego kontaktu ze swoimi rówieśnikami. Poza tym pojawiała się u nich depresja.

Uniwersytet Johnsa Hopkinsa przeprowadził podobne badanie. Podczas niego naukowcy wystawili myszy w wieku nastoletnim na ciągłe działanie stresu. Odkryli, że stres wpływał na wyrażanie jednego szczególnego genu związanego ze stanem psychicznym oraz chorobami psychicznymi.

W konsekwencji myszy stały się bardziej podatne na rozwój zaburzeń związanych z mózgiem.

Te rezultaty pozwalają nam wnioskować, że takie doświadczenia z dzieciństwa odgrywają kluczową rolę. Stres i deprawacja we wczesnych latach życia sprawiają, że dana osoba staje się bardziej podatna na zaburzenia psychiczne. Poza tym ograniczają one jej rozwój psychologiczny.

Dzieci i nastolatkowie potrzebują akceptacji ze strony dorosłych i pełnego miłości traktowania. Co więcej, potrzebują porad oraz pewności, że ich błędy stanowią zdrową i normalną część ich rozwoju. Znęcanie się, obojętność lub alienacja pozostawiają blizny, które mogą nigdy nie zniknąć.