Choroba afektywna dwubiegunowa – życie jak w kolejce górskiej

Choroba afektywna dwubiegunowa jest prawdopodobnie jednym z najbardziej fascynujących zaburzeń w dziedzinie psychologii klinicznej. Pomysł, że człowiek może poruszać się między dwoma różnymi skrajnościami lub biegunami jednocześnie fascynuje i przeraża.

Istnieje pewna popularna koncepcja dotycząca zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, która może doprowadzić nas do przekonania, że ​​my również możemy bez problemu cierpieć z tego powodu i że nie ma nikogo, niezależnie od ilorazu inteligencji, kto cieszy się absolutną stabilnością emocjonalną.

Z drugiej strony, ile razy ktoś Ci mówił, że choroba afektywna dwubiegunowa wiąże się z podwójną osobowością? Jaka jest prawdziwa natura zaburzenia, które powoduje, że człowiek ma „różne osobowości”? Czym różni się choroba afektywna dwubiegunowa i zaburzenie osobowości typu borderline?

Choroba afektywna dwubiegunowa – co to jest?

Choroba afektywna dwubiegunowa jest zaburzeniem afektywnym, które charakteryzuje się zmianami nastroju, fazami manii (euforii), hipomanii (euforia o krótszym czasie trwania) lub fazami mieszanymi, które na ogół występują naprzemiennie z epizodami depresyjnymi.

Zgodnie z kryteriami Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10) i Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych (DSM-IV) istnieją różne rodzaje zaburzeń afektywnych dwubiegunowych:

• Choroba afektywna dwubiegunowa typu I: co najmniej jeden epizod manii lub epizod mieszany (manii i hipomanii), który może wystąpić przed epizodami depresyjnymi lub po nich.
• Choroba afektywna dwubiegunowa typu II: mniej nasilone objawy maniakalne, które nazywane są fazami hipomanii i epizodami depresyjnymi.
• Cyklotymia: naprzemienna hipomania z subklinicznymi zaburzeniami depresyjnymi.

Jest to stosunkowo częste zaburzenie, które występuje we wszystkich grupach wiekowych i u obu płci, chociaż można przypuszczać, że najwięcej przypadków odnotowuje się w przedziale wiekowym od 15 do 25 lat. Wyniki badań sugerują także, że kiedy choroba afektywna dwubiegunowa występuje u kogoś powyżej 60 roku życia, prawdopodobnie ma to pochodzenie organiczne, co należy odpowiednio leczyć.

Podobnie jak większość zaburzeń, choroba afektywna dwubiegunowa wpływa na codzienne funkcjonowanie i dobre samopoczucie osoby. Wskaźniki samobójstw są bardzo wysokie wśród osób dotkniętych tym zaburzeniem – aż 15% pacjentów – i częściej dotyczą faz depresyjnych lub mieszanych.

Wzloty i upadki

DSM-IV-TR podaje kryteria dla różnych rodzajów epizodów manii, hipomanii, depresji i mieszanych.

Epizod maniakalny to zmiana nastroju trwająca co najmniej tydzień, w której utrzymują się co najmniej trzy następujące objawy:

• Przesadna samoocena.
• Spadek zapotrzebowania na sen.
• Większa rozmowność niż zwykle.
• Tryskanie pomysłami.
• Trudności w koncentracji.
• Pobudzenie psychoruchowe.
• Nadmierne zaangażowanie w przyjemne działania o dużym prawdopodobieństwie poważnych konsekwencji.
• Zaburzenie to jest na tyle poważne, że powoduje pogorszenie jakości pracy i stanu zdrowia, hospitalizację lub objawy psychotyczne.

Epizod hipomaniakalny to zmiana nastroju trwająca co najmniej cztery dni z trzema lub więcej objawami wskazanymi powyżej dla epizodu maniakalnego. Zmiany nastroju i zmiany aktywności mogą być obserwowane przez osoby z otoczenia, ale nie są uważane za wystarczająco poważne i nie towarzyszą im objawy psychotyczne.

Główny epizod depresyjny charakteryzuje się następującymi objawami utrzymującymi się przez 2 tygodnie:

• Utrata lub znaczny wzrost wagi lub apetytu.
• Bezsenność lub nadmierna senność.
• Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe.
• Zmęczenie.
• Nadmierne poczucie bezużyteczności lub winy.
• Pogorszenie koncentracji lub umiejętności podejmowania decyzji.
• Powracające myśli o śmierci.
• Przygnębienie przez większą część dnia lub ogólna apatia.

Epizod mieszany łączy objawy epizodu maniakalnego i głównego epizodu depresyjnego. Występuje prawie codziennie, przez co najmniej 1 tydzień.

We wszystkich tych typach epizodów objawy nie są związane z efektami fizjologicznymi wywoływanymi przez substancję lub leczenie. Jeśli objawy występują na skutek podanej substancji lub leku, nie można zdiagnozować ich jako zaburzenia afektywnego dwubiegunowego, nawet jeśli spełniają ona wszystkie powyższe kryteria.

Jak odróżnić zaburzenie afektywne dwubiegunowe od zaburzenia osobowości typu borderline

Zaburzenie osobowości typu borderline (BPD) to jedno z najpoważniejszych zaburzeń osobowości. Brak emocjonalnej regulacji w BPD należy odróżnić od braku równowagi, którym charakteryzuje się choroba afektywna dwubiegunowa. BPD można opisać następującymi cechami:

• Ogólna niestabilność, która wpływa na stan umysłu, obraz siebie i zachowanie.
• Wewnętrzna i permanentna trudność w nawiązywaniu stabilnych relacji, która nie występuje u pacjentów z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym.
• Impulsywność, niekontrolowany gniew, autoagresja i agresja wobec otoczenia.
• Zachowania samobójcze, groźby lub gesty samookaleczenia.
• Ryzykowne zachowania, które zwykle występują w wyniku konfliktów międzyludzkich i problemów w relacjach (lęk przed odrzuceniem lub porzuceniem).
• Poczucie pustki i nudy.

Choroba afektywna dwubiegunowa nie generuje różnych osobowości

Kiedy rozerwanie wpływa na najwyższy poziom naszej istoty – naszą osobowość – mamy do czynienia z zaburzeniem dysocjacyjnym tożsamości (rozdwojenie osobowości lub zwielokrotnienie).

Osoba o wielu osobowościach jest świadkiem dwóch lub więcej różnych tożsamości (nawet do stu), z czego co najmniej dwie z nich wielokrotnie przejmują kontrolę nad jej zachowaniem. Ponadto osoby z tym zaburzeniem mają trudności z zapamiętaniem ważnych informacji osobistych w zależności od dominującej w danym momencie osobowości.

Zdecydowana większość osób pracujących w sektorze zdrowia psychicznego uważa, że ​​oprócz interwencji farmakologicznych konieczne są też inne metody leczenia. W takich przypadkach bardzo przydatna jest psychoterapia indywidualna lub grupowa. Zaleca się również zmniejszenie leczenia farmakologicznego, jeśli jego działanie terapeutyczne nie jest znaczące.

Wreszcie, etykiety diagnostyczne pomagają w spersonalizowaniu leczenia. Ale nie zapominajmy, że każda osoba jest inna, a jej stan zdrowia nie jest od tego wyjątkiem. W tym sensie dwoje ludzi z tą samą diagnozą może zupełnie inaczej doświadczać zaburzenia, które jest wspólne dla nich obojga.

Bibliografia:

Belloch, A., Sandín, B., & Ramos, F. (2012). Manual of psychopathology.

McGraw- Hill’s Guide, G. D. T. (2012). Clinical Practice on Bipolar Disorder.

Clinical Practice Guideline on Bipolar Disorder. Madrid: Ministry of Health, Social Services and Equality. University of Alcalá. Spanish Association of Neuropsychiatry.