Zespół pozapiramidowy, co to jest i dlaczego występuje?
Zespół pozapiramidowy może pojawić się w wyniku leczenia farmakologicznego, które blokuje receptory dopaminy lub może być konsekwencją bezpośredniego uszkodzenia niektórych obszarów mózgu. W tym artykule przeanalizujemy go bardziej szczegółowo.
Zespół pozapiramidowy jest zaburzeniem ruchowym, które powstaje głównie jako niepożądana reakcja na leki przeciwpsychotyczne. Mówimy o zaburzeniu motorycznym spowodowanym zmianą w układzie pozapiramidowym, utworzonym przez zwoje podstawy mózgu, które obejmują szare jądra oraz ich ścieżki i połączenia.
System pozapiramidowy odpowiada za kontrolę ruchów dobrowolnych i napięcia mięśniowego, a także za wykonywanie ruchów automatycznych, instynktownych i wyuczonych. Dlatego, gdy pojawiają się problemy w tym układzie występują zaburzenia ruchu, tonu i postawy.
Najbardziej wyraźnym przykładem zespołu pozapiramidowego jest choroba Parkinsona. W rzeczywistości, aby zdefiniować zespół pozapiramidowy, mówimy o objawach parkinsonowskich.
Co powoduje zespół piramidowy?
Zespół pozapiramidowy występuje głównie jako niepożądana reakcja na leczenie lekami przeciwpsychotycznymi, chociaż może być również spowodowany uszkodzeniem niektórych obszarów mózgu. Podstawową przyczyną jest brak regulacji dopaminy, neuroprzekaźnika funkcji motorycznej organizmu.
Leki przeciwpsychotyczne lub neuroleptyczne blokują głównie receptory dopaminergiczne D2, aby kontrolować wzrost aktywacji szlaku dopaminergicznego, do którego dochodzi w przypadku psychozy. Blokując receptory dopaminy powodują zaburzenia ruchowe, które nazywamy zespołem pozapiramidowym.
Typowe leki przeciwpsychotyczne to te, które powodują najwięcej objawów pozapiramidowych. W rzeczywistości atypowe leki przeciwpsychotyczne pojawiły się, aby uniknąć tego częstego działania niepożądanego. Najczęstszymi lekami, które mogą powodować ten zespół są na przykład haloperidol lub chlorpromazyna.
Zespół pozapiramidowy – objawy
Główne objawy zespołu pozapiramidowego to:
- Hipokinezja. Obniża się szybkość i zdolność wykonywania ruchów dobrowolnych. Wymagają one dużego wysiłku, a rezultatem są powolne i niezgrabne ruchy.
- Hipertonia. Zwiększone napięcie mięśniowe, szczególnie w kończynach, a także ostra dystonia w mięśniach twarzy, szyi i języka.
- Akatyzja. Niepokój i rozdrażnienie, który uniemożliwia siedzenie nieruchomo.
Ponadto istnieje wiele innych powiązanych objawów motorycznych charakteryzujących ten zespół. Niektóre z nich to:
- Hiperkinezja: mimowolne ruchy, takie jak tiki, balizmy lub mioklonie.
- Drgawki mimowolne, oscylacyjne i rytmiczne, które mogą wystąpić poczas spoczynku lub podczas utrzymywania określonej pozycji.
- Ruchy parkinsonowskie z pochyloną głową i tułowiem, zgiętymi łokciami, kolanami i nadgarstkami.
- Amimia: brak ekspresji na twarzy z powodu sztywności mięśni twarzy.
- Zmiany w sposobie chodzenia, małe kroki, brak ruchu ramion i brak równowag.
- Zmiany w języku i pisania.
- Brak odruchów posturalnych oraz automatyczne i szybkie ruchy.
Leczenie
Z reguły, gdy konieczne jest szybkie działanie leczenie zespołu pozapiramidowego odbywa się za pomocą leków antycholinergicznych i dopaminergicznych. Jednak w większości przypadków priorytetem jest wycofanie leków, które spowodowały to działanie niepożądane.
W przypadku leczenia typowymi lekami przeciwpsychotycznymi normalne jest zastępowanie ich innymi lekami o mniejszych skutkach ubocznych, takimi jak atypowe leki przeciwpsychotyczne.
Jednak, aby uniknąć pojawienia się zespołu pozapiramidowego podczas leczenia lekami przeciwpsychotycznymi należy dokładnie monitorować podawane dawki, a także zwracać uwagę na możliwe reakcje, które mogą się pojawiać, aby działać jak najszybciej i unikać powikłań.
Jeśli chodzi o leczenie sztywności mięśni i zmian motorycznych, szczególnie gdy zostały one spowodowane lub powstały w wyniku uszkodzenia mózgu w szlakach pozapiramidowych, fizjoterapia odgrywa tutaj bardzo ważną rolę. Jej rola w rehabilitacji pacjenta jest ogromna. Zawsze ma ona na celu poprawienie jakości życia pacjenta.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Hernández, O. M., Fajardo, X. R., Fernández, E. A., Rodríguez, O. L. M., & Urra, F. M. (2006). Síndrome extrapiramidal inducido por neurolépticos. Revista Médica Electrónica, 28(3), 185-193.
- Cicero, A. F., Forghieri, M., Cuzzola, D. F., Cipressi, F. E. D. E. R. I. C. A., & Arletti, R. (2002). Extrapiramidal syndrom, anticholinergic effects and orthostatic hypotension induced by antipsycotic drugs under everyday practice conditions in Italy: the PPHSS study. Rivista di psichiatria, 37(4), 184-189.
- Ortega-Soto, H. A., Jasso, A., Ceceña, G., & Ávila, C. A. H. (1991). La validez y la reproducibilidad de dos escalas para evaluar los síntomas extrapiramidales inducidos por neurolépticos. Salud Mental, 14(3), 1-5.