Zmień swoje myśli, aby zmienić swoją rzeczywistość

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Fátima Servián Franco.

Ostatnia aktualizacja: 11 lutego, 2023

Każdy z nas bez wątpienia zdaje sobie sprawę z tego, że poza nami istnieje jakaś rzeczywistość. Ale tak naprawdę nie wchodzimy z nią w bezpośrednią interakcję. Jedyną rzeczywistością, w której tak naprawdę żyjemy, jest wirtualny świat, czy też może bardziej precyzyjnie symulacja stworzona przez nasz mózg. A mechanizmem wykorzystywanym do tego celu są nasze myśli, które mogą, ale nie muszą, być blisko tej faktycznej rzeczywistości.

Tak naprawdę jednak to tylko od nas zależy, w jaki sposób nasze myśli będą odczytywać otaczający nas świat i rzutować go na odwzorowanie znajdujące się w naszej głowie.

Teoretycznie rzecz biorąc, im mniej myślisz na temat otaczającej Cię rzeczywistości, tym bardziej Twoje myśli są zbliżone do prawdziwego obrazu świata. Problem pojawia się jednak wtedy, gdy nauczyłeś się mnóstwa uogólnień, uprzedzeń i czarno-białych sposobów postrzegania świata. Takie nastawienie i takie myśli mogą dość skutecznie oddzielić Cię od rzeczywistości.

Myślenie jest dla nas tak ważne jak oddychanie. Robimy to nieustannie, nie zdając sobie z tego sprawy. Ale nie powinieneś wierzyć we wszystko, co tylko pomyślisz. W rzeczywistości niektórzy badacze twierdzą, że tylko około 20% naszych myśli faktycznie staje się rzeczywistością lub ma z nią jakikolwiek związek.

Myśl myśli nierówna

Jako istoty ludzkie mamy wiele różnego rodzaju myśli, które nie zawsze są zgodne z rzeczywistością, czasem lub sytuacją, z jaką mamy do czynienia. Z reguły nazywane są one zniekształconymi lub irracjonalnymi. Są to na przykład pomysły, które przychodzą Ci do głowy i w ten, czy w inny sposób nie pozwalają Ci dostrzec prawdziwej sytuacji, z jaką masz do czynienia.

W takim przypadku w Twojej głowie powstaje zupełnie fałszywy, niekiedy złudny obraz. Zazwyczaj prowadzi to wtedy do popełniania błędów lub podejmowania nieprawidłowych decyzji. Krótko mówiąc, myśli mają ogromny, niedoceniany i bardzo bezpośredni wpływ na Twoje emocje.

Twoje interpretacje rzeczywistości, a nie tylko sama rzeczywistość, czynią Cię osobą stabilną emocjonalnie lub niestabilną. To, co myślisz o sobie samym i swoich doświadczeniach jest tym, co tak naprawdę stanowi problem będący przyczyną stanów lękowych lub depresji.

Tego typu problemy natury psychicznej są niezwykle powszechne w krajach rozwiniętych. Ale pamiętać należy o tym, że dwie osoby znajdujące się w tej samej sytuacji mogą doświadczyć tej właśnie sytuacji w zupełnie inny sposób. Inaczej ją odbiorą, inaczej ją zrozumieją i podejmą w jej obliczu zupełnie odmienne decyzje. To jest właśnie dowód na to, że kiedy stajesz w obliczu czegoś zupełnie nowego, to Twoje myśli są tym czynnikiem, który tworzy dla Ciebie nową rzeczywistość.

Jeśli chcesz się zmienić, zmień swoje myśli

Podstawą wielu teorii psychologicznych jest zastępowanie irracjonalnych myśli innymi. Oczywiście takimi, które lepiej pasują do faktów i poprawiają jednocześnie postrzeganie rzeczywistości. Kluczem do sukcesu jest nieustannie uczenie się tego, jak zmieniać swoje poglądy z irracjonalnych myśli na w pełni racjonalne.

Ludzie, którzy są w stanie zmodyfikować swoje sposoby myślenia, mogą uzyskać w ten sposób większą kontrolę nad swoimi emocjami i podejmować lepsze decyzje. A to przekłada się bezpośrednio na znacząco wyższy komfort życia.

Jedną z najczęściej stosowanych technik klinicznych pozwalających na zmianę źle przystosowanego sposobu myślenia jest debata. W ten sposób specjalista prowadzący terapię pokazuje pacjentowi, w jaki sposób może on modyfikować swoje przekonania. Stara się doprowadzić do tego, by jego podopieczny zaczął zwracać uwagę na swój sposób myślenia.

Dzięki temu będzie on w stanie kwestionować je w oparciu o racjonalne przesłanki tak długo, dopóki pacjent nie będzie w stanie opracować alternatywnego, lepiej dopasowanego sposobu myślenia. Ostatecznym celem jest w końcu umożliwienie pacjentowi samodzielnego zastąpienia lub polepszenia jego własnych myśli.

Nawet jeśli okoliczności są trudne, np. po utracie pracy lub po rozpadzie związku, sytuacja pacjenta nie poprawi się wyłącznie poprzez mnóstwo chaotycznych myśli krążących mu po głowie. Zamiast tego jego zakres działania powinien mieć o wiele więcej wspólnego z uzyskaniem kontroli nad swoimi myślami, niż z przyswojeniem sobie obiektywnie pojmowanej rzeczywistości. Tutaj właśnie leży błąd popełniany przez wielu domorosłych “znawców”, którzy uważają, że każda rzeczywistość jest taka sama. Otóż nie – każdy z nas tworzy ją na własny sposób poprzez swoje myśli.

Jak zmienić swoje myśli tak, aby były one zdrowe i racjonalne?

To nie zdarzenia w naszym życiu są przyczyną różnego rodzaju problemów emocjonalnych i behawioralnych. Powodem są raczej przekonania, które podkreślają naszą indywidualną interpretację problemów. Jednym z podstawowych sposobów na zmianę naszych myśli jest rozróżnienie między poglądami racjonalnymi a irracjonalnymi.

Myślenie w sposób racjonalny oznacza myśli plasujące się w kategoriach względnych. Oznacza to wyrażanie siebie w kategoriach życzeń i pragnień (chciałbym, wolałbym, byłoby fajnie, gdybym…). Gdy ktoś ma zdrowy sposób myślenia, nawet jeśli nie uzyskuje tego, czego chce, negatywne uczucia, które pojawiają się w związku z sytuacją, nie powstrzymają go przed dążeniem do tego, czego chce od życia.

Z drugiej jednak strony trzymanie się sztywnego, dogmatycznego sposobu myślenia oznacza, że wyrażasz się w kategoriach zobowiązania, potrzeby lub wymagania (muszę, powinienem, mam obowiązek).

Kiedy rzeczy, których dotyczą takie myśli się nie zdarzają lub ich przebieg jest odwrotny do zamierzonego, doświadczasz wtedy negatywnych emocji. Mogą to być na przykład depresja, poczucie winy, gniew, lęk, strach. TO właśnie one dodatkowo przeszkadzają Ci w próbach osiągnięcia Twoich celów i koło się zamyka. Wywołują również zmiany behawioralne, takie jak izolacja, zachowania unikające lub eskapistyczne.

W bardziej zaawansowanym stadium mogą również przejawiać się w postaci skłonności do nałogów i nadużywania różnego rodzaju substancji uzależniających.