Wpajanie wartości dzieciom od młodych lat to zadanie każdego z nas
Wpajanie wartości to szeroka, obszerna i słabo zrozumiana oraz powszechnie lekceważona koncepcja. Odpowiedzialność za kształcenie wartości u dzieci i młodzieży nie spada tylko na nauczycieli i profesorów. Rodzice i społeczeństwo w ogóle również muszą być zaangażowani w ten wymagający proces.
Jednak w przeważającej większości przypadków nie wkładamy we wpajanie wartości u dzieci tyle wysiłku, ile powinniśmy. Zamiast tego wolimy być gdzieś z boku zamiast skupiać się na tym, aby nasze dzieci jak najlepiej zapamiętywały fakty i przekazane im lekcje.
Jest jednak w tym coś o wiele ważniejszego, niż uzyskanie przez dziecko oceny rzędu 90% na egzaminie końcowym. Uzyskanie dobrych ocen pod koniec semestru nie powinno być ostatecznym celem. Wpajanie wartości powinno skupiać się na nauczaniu szacunku, odpowiedzialności, umiejętności społecznych i świadomości społecznej. Jest to więc o wiele ważniejsze i znacznie szersze zadanie.
Niestety niewielu ludzi stara się doceniać wpajanie wartości już od młodych lat jako najlepszy sposób na przekształcenie naszego społeczeństwa według naszych oczekiwań.
Wpajanie wartości jest niezbędne już od najmłodszych lat
Dlaczego widzimy dookoła tak wiele przypadków nękania w szkole podstawowej, czy też średniej? Skąd się bierze ten wszechobecny ostracyzm, tak popularny wśród młodego pokolenia?
Jak to się stało, że rodzice tak często nie mają w ogóle żadnej władzy, ani też kontroli nad swoimi dziećmi? Dlaczego młodzi ludzie nie dbają o swoją społeczność, nie mówiąc już o szerszym gronie ludzi? Powód wydaje się być wręcz oczywisty. Nie nadajemy ich edukacji takiego znaczenia, na jakie ona zasługuje. Wpajanie wartości wydaje się być coraz bardziej lekceważone, stąd też liczne problemy, jakie widzimy dookoła.
Przyczyną tego stanu rzeczy może być to, że ten rodzaj edukacji wymaga pewnego wysiłku. Czasami naprawdę sporego. Ale jeszcze bardziej niż czegokolwiek, wymaga od nas czasu. Jest to coś, czego wielu rodziców i wychowawców nie chce zaofiarować naszej młodzieży. Może staliśmy się zbyt samolubni. A może nie dbamy o przyszłość naszych dzieci. A może po prostu za bardzo skupiamy się na sobie i naszym pędzie do sukcesu?
“Wpajanie wartości na temat równości i szacunku oznacza skuteczną edukację przeciwko przemocy”.
-Benjamin Franklin-
Pamiętaj, że przykład musi iść z góry
Czasami wierzymy, że w prawidłowy i optymalny sposób wykonujemy wpajanie wartości naszym dzieciom. Czy nie mówimy im, co mają robić, a czego nie powinny? Czy nie ustalamy dla nich granic i zakresów dopuszczalnych posunięć? Jest całkiem możliwe, że tak właśnie robimy.
Ale czy działamy poprzez dawanie dobrych przykładów? Nie ma sensu mówić dziecku, żeby wyrzucało papiery do kosza na śmieci, jeśli sam rzucasz je na podłogę chwilę później. Nie jest to zbyt zachęcające, ani tym bardziej motywujące. Trudno też oczekiwać, że dziecko Cię wysłucha, jeśli powiesz mu, aby przestało kłócić się ze swoją siostrą, kiedy żywisz urazę do swojego własnego rodzeństwa.
Wpajanie wartości poprzez przykłady jest najcenniejszym sposobem nauczania. Przekazujemy dzieciom najważniejsze wartości za pomocą naszych słów i działań. Nie możemy oczekiwać, że nasze dzieci potraktują innych jak równych sobie, jeśli nie zrobimy tego w pierwszej kolejności wobec nich.
Zatem wpajanie wartości jest rzeczą niezbędną, wręcz kluczową dla dalszego życia młodych ludzi. Ale nawet nie tylko dla dzieci i młodzieży, ale także dla dorosłych. Jest to bardzo ważne zagadnienie, ponieważ daje nam szansę ponownego uczenia się tych rzeczy, których nie nauczyliśmy się w najlepszy sposób za pierwszym razem. Czyli w latach naszej młodości.
Najważniejsze aspekty edukacji wartości
Potrzebujemy czegoś więcej niż tylko szkolnych lekcji, które mówią o tym, czym jest wpajanie wartości i realizują to zadanie w praktyce. Potrzebujemy edukacji opartej na wartościach, aby włączyć ją do każdego przedmiotu szkolnego.
Tak, to naprawdę byłoby wspaniałe, gdyby ten rodzaj edukacji został powszechnie uwzględniony w życiu domowym i społecznym. Ale na czym tak naprawdę oparte są filary dotyczące wpajania wartości młodym ludziom? Odpowiedź na to pytanie tylko z pozoru jest oczywista.
Filary, na których oparte jest wpajanie wartości są następujące:
- Promowanie krytycznego myślenia o konsumenckim stylu życia i zgubnych nawykach nadmiernej konsumpcji (między innymi).
- Podkreślanie konieczności dawania równych szans dla wszystkich, bez względu na rasę, kulturę, płeć, narodowość czy wyznawaną religię.
- Nauczanie tego, że należy dbać o środowisko naturalne, nie szkodzić mu w żaden sposób i zwracać uwagę na swoje postępowanie pod kątem ekologii.
- Prezentowanie postawy tolerancji wobec odmienności seksualnych.
- Wspieranie odpowiedzialnej konsumpcji dóbr cywilizacji i nauczanie tego, jak używać swojego sumienia jako przewodnika przy podejmowaniu decyzji.
Czego brakuje naszemu systemowi edukacji?
Oto niektóre z godnych uwagi rzeczy, które nasz system edukacji powinien za wszelką cenę starać się wpoić uczniom i studentom. Powyższa lista daje Ci zaledwie jako takie wyobrażenie o celach i potrzebach wpajania wartości.
Najważniejsze jednak w tym momencie pytanie brzmi: dlaczego nie widzimy tego typu edukacji w szkolnych klasach lub w naszych domach? Może po prostu dlatego, że w szkole najważniejszy jest program nauczania i harmonogram zajęć. W domu, być może dlatego, że nie możesz uczyć kogoś czegoś, czego nigdy się nie nauczyłeś samemu.
“Celem edukacji jest znajomość nie faktów, ale wartości.”
– William S. Burroughs –
Aby odkryć i poznać różne nowe wartości, edukacja otwiera drzwi przed młodymi ludźmi. Daje nam szereg możliwości głębszego zrozumienia danego tematu i podzielenia się nim z innymi osobami z naszego pokolenia.
Często na przykład narzekamy na ludzi, którzy nie szanują środowiska naturalnego. Na tych, którzy latem wypalają ogromne obszary zieleni i żyznej ziemi. Lub narzekamy na rasizm lub nietolerancję wobec różnych orientacji seksualnych, które ludzie powszechnie wyrażają w dzisiejszych czasach. Narzekanie jednak nic nie zmienia. To jest zupełnie bezużyteczny sposób spędzania czasu.
Najlepszym podejściem jest ustawić wpajanie wartości wysoko na liście naszych priorytetów. Bo przecież to właśnie kształtujemy te młode osoby i pomagamy im się rozwijać. Oznacza to, że wszystko co wiedzą lub co rozumieją, nie jest jedyną ważną rzeczą w ich życiu.
Tak naprawdę najważniejsze jest także bycie dobrym człowiekiem. W związku z tym należy pamiętać, że ten rodzaj edukacji leży w gestii nas wszystkich.