Smutek dziecka musi być w pełni rozumiany
Smutek dziecka często zostaje przez nas zlekceważony. Jako dorośli musimy pomagać im w wyrażeniu własnych emocji. Ale czasem bywa tak, że nie jesteśmy gotowi przejść razem z nimi przez ten proces. W tym artykule nauczymy Cię strategii, które pomogą Twoim dzieciom pokonać własny smutek.
Na szczęście większość dzieci jest w stanie poradzić sobie ze swoim smutkiem bez większych problemów. Ale to nie znaczy, iż pomoc w pokonaniu tego uczucia czy proste zrozumienie ich żalu staje się mniej ważne i mniej potrzebne.
Pamiętaj, iż proces cierpienia, którego doświadczamy po utracie bliskiej osoby, w tym przypadku również ma miejsce.
Smutek dziecka
Żal zwykle jest kojarzony ze śmiercią, ale pojawia się również w momencie strat innego rodzaju, jak np. utrata miejsca pracy, bliskiej osoby, ukochanego zwierzaka, zerwanie z partnerem…
Smutek to proces emocjonalnej adaptacji, która następuje po każdej utracie. Śmierć członka rodziny lub ukochanej osoby jest bez zbędnych wątpliwości najtrudniejszą do pogodzenia się sytuacją. Sposób, w który się tego doświadczamy, zależy od umiejętności dostosowania się do nowych warunków i od tego, jak odporni jesteśmy.
Śmierć bliskiej osoby powoduje ból, żal, pustkę i samotność. Te wszystkie emocje muszą być odczuwane, by móc nimi pokierować i w końcu pokonać. To samo dotyczy naszych dzieci.
Dzieci inaczej reagują na utratę. To zależy od tego, na jakim etapie rozwoju się znajdują, w jako sposób otrzymały złą wiadomość, od reakcji dorosłych osób dookoła oraz ich własnych doświadczeń. Dorośli nie są zbyt dobrze przygotowani do żalu, ponieważ staramy się nie myśleć o śmierci, śmiertelnych chorobach, porzuceniu czy rozwodzie.
Ale zawsze możemy się nauczyć nowych strategii, by pomóc dzieciom pokonać smutek w jak najskuteczniejszy sposób. Oto kilka z nich:
Zaakceptowanie nowej rzeczywistości po utracie
Towarzysz dziecku w procesie uświadamiania utraty. Gdy któs umiera, pozostawia po sobie pustą przestrzeń. Ważne jest, by pogodzić się z faktem, że danej osoby nie ma i już nigdy nie wróci.
Dziecko również musi zaakceptować nową rzeczywistość, w której już nigdy jej nie zobaczy, a w tym celu konieczne jest, by osoba dorosła też przeszła przez proces własnej akceptacji.
Zarządzanie emocjami, w tym również bólem
Odczuwanie emocji, takich jak smutek, żal i pustka, jest rzeczą całkowicie normalną. Tak samo jak uczucie bólu, nawet fizycznego. Dziecko będzie musiało doświadczyć tych emocji i je zaakceptować. Ból również musi być odczuwalny (nie odrzucony ani stłumiony), ponieważ w przeciwnym razie może to doprowadzić do depresji i potrzeby terapii.
Dostosowanie się do środowiska, w którym danej osoby już nie ma
To wymaga rozpoczęcia życia bez tej osoby i z powstałą pustką. Musisz się zmienić, aby przejąć jej rolę. Na przykład, trudno jest dokonywać opłacania rachunków w sposób, który robiła to mama.
Krótko mówiąc, ten proces pociąga za sobą zmiany w okolicznościach i ponownego określenia roli, aby kontynuować rozwój, zamiast dać się pochłonąć przez problemy.
Emocjonalna adaptacja do faktu utraty i dalsze kontynuowanie życia
Pamięć o ukochanej osobie nigdy nie zostanie utracona. Nie zaprzeczysz, że istniała. Wystarczy znaleźć osobny zakątek w swoim sercu, aby móc dalej patrzeć wstecz i mówić o tej osobie nie odczuwając przy tym żadnego cierpienia. Dziecko nigdy jej nie zapomni, ale będzie w stanie spojrzeć w przyszłość tak samo jak dorośli, z tą pustą przestrzenią.
Źle zaakceptowany smutek w dzieciństwie może pozostawić blizny, które znikną dopiero w wieku dorosłym.
Gdy smutek przejmuje kontrolę, niektóre zachowania dziecka można uznać za normalne i nie warto się o nie martwić. Chodzi o zaburzenia snu, problemy z jelitami, regresja do wcześniejszych etapów rozwoju (ssanie kciuka, moczenie się), poczucie winy i okresy nadmiernego wyrażenia emocji (niepokój, stres, strach i smutek sam w sobie).
Ale są też inne zachowania, które ostrzegają przed poważnymi problemami. Nadmierny strach przed samotnością, nadmierne naśladowaniem osoby, która odeszła, izolowanie się od przyjaciół, niechęć do gier i zabaw, spadek wyników w nauce, problemy w zachowaniu i ucieczka z domu są oznakami tego, że ich cierpienie jest zbyt mocne.
Historie, które pomogą dziecku przejść przez smutek
Mówienie o śmierci bliskiej nam osoby jest bardzo trudne. Powstają uczucia oraz emocje, które nie pozwalają dobrać odpowiednich słów. Ale należy wyrazić własne emocje, a o wiele łatwiej to zrobić opowidając historie.
Historie omawiające kwestię śmierci są bardzo przydatne dla rodziców oraz specjalistów i pomagają dzieciom najpierw zrozumieć, a później przystosować się do nowej sytuacji. Oto jeden przykład takich opowieści:
Bez względu na wszystko. Skierowana do małych dzieci, ta historia opowiada o bezwarunkowej miłości między matką a jej synem. Oprócz poruszenia ważnego tematu wiecznej i konsekwentnej natury miłości, Debi Gliori dotyka również tematu śmierci.
W zależności od wieku dziecka możesz zdecydować się na spędzanie z nim więcej czasu, zachęcenie do wyrażenia jego emocji, dzielenia się z nim własnymi uczuciami, poprawę niewłaściwego zachowania, angażowanie dziecka w aktywności rodzinne czy uspokojenie jego lęków.
Jeśli wcześniej wymienione objawy dalej się utrzymują lub po prostu nie wiesz co robić, zawsze możesz pójść z nim do psychologa dziecięcego. Generalnie będzie to najlepsze rozwiązanie, gdy smutek staje się zbyt skomplikowany.