Śmierć bliskiej osoby- jak i kiedy powiedzieć o tym dziecku?

Śmierć jest czymś, na co nigdy nie jesteśmy w pełni przygotowani, a dzieci znacznie mniej. Dużo cierpliwości, taktu i szczerości to tylko niektóre z zasobów niezbędnych do przekazywania im tego typu wiadomości.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Laura Reguera.

Ostatnia aktualizacja: 05 grudnia, 2023

Życie jest czymś cudownym i wyjątkowym, ale w pewnym momencie ta idylla się skończy i wkroczy w nie śmierć rodzica, rodzeństwa lub innej bliskiej osoby. To jest zjawisko niemożliwe do uniknięcia.

Kiedy dzieje się to w przypadku ukochanej, najbliższej osobą, cały nasz świat rozpada się. Również ta trudna sytuacja może okazać się jeszcze bardziej skomplikowana, jeśli musisz powiedzieć dziecku o tym, że śmierć zabrała bliską mu osobę.

Taka sytuacja sprawia, że przez nasze umysły przepływa nieustanny ciąg niepokojących i negatywnych myśli. Oprócz smutku, z jakim nieodłącznie kojarzy się śmierć, mamy także silny niepokój. A szczególnie martwimy się tym, że będziemy musieli jakoś przekazać tę tragiczną wiadomość naszym dzieciom.

I chociaż jest to bez cienia wątpliwości wyjątkowo nieprzyjemne zadanie, to jednak możemy je wykonać w możliwie najlepszy sposób dla wszystkich w nie zaangażowanych osób. W dalszej części naszego dzisiejszego artykułu zaprezentujemy Ci garść informacji, które pozwolą Ci dowiedzieć się, jak to zrobić szybko, sprawnie i przy minimum bólu… Zapraszamy do lektury!

Śmierć bliskiej osoby – poinformowanie o tym dziecka to ważna część procesu żałoby

Kiedy umrze ktoś ważny dla Ciebie umrze, z reguły doznajesz szoku i blokujesz wszystkie procesy logicznego myślenia. Wpływ tej wiadomości uderza Cię mocno i utrudnia Ci tworzenie nowej rzeczywistości oraz odnalezienie się w niej. W rzeczywistości nigdy już nie zobaczysz tej osoby ani nie usłyszysz ponownie jej głosu. Na początku jest to normalne. Ale z biegiem czasu musisz zaakceptować nową rzeczywistość, jaką jest śmierć tej osoby. Teraz po prostu już nie ma jej w pobliżu i musisz w związku z tym iść dalej swoim życiem.

To nie znaczy oczywiście, że już tego kogoś nie kochasz. Oznacza to po prostu, że musisz dojść do punktu w swoim procesie żałoby, w którym akceptujesz Wasze rozstanie. Problem pojawia się, gdy żal i smutek nie występują wcale lub rozwijają się w sposób nieprawidłowy. W takich przypadkach cały proces może się skomplikować lub stać się wręcz patologiczny, co może negatywnie wpłynąć na całe Twoje przyszłe życie.

To samo dzieje się z dziećmi. Chociaż możemy nie wiedzieć na początku, jak powiedzieć im o tym, że bliską ich osobę zabrała śmierć, fakt poznania przez nie tej tragicznej wiadomości i możliwość przeżywania przez dzieci ich własnego żalu jest po prostu niezbędny. Wiedza o tej stracie oznacza, że ich smutek nie zamieni się w ocean, w którym się utopią.

Ponadto możesz zapobiegać innym poważniejszym problemom, takim jak: zażywanie narkotyków, przestępczość, dezorientacja, niskie poczucie własnej wartości, słabe wyniki w nauce, ryzykowne zachowania seksualne, samobójstwa lub ciąża nastolatek. Nawet jeśli te zagrożenia wydają Ci się niezwiązane ze śmiercią bliskiej osoby, to jednak ich występowanie nie należy do rzadkości.

Znaczenie poinformowania dziecka o śmierci bliskiej mu osoby

Prawdą jest, że omijanie tego trudnego tematu w celu uniknięcia początkowego cierpienia jest błędem. Dzieci są świetnymi obserwatorami otoczenia i z łatwością zauważą, że coś jest nie tak. Kłamanie z naszej strony po prostu podkopie ich zaufanie do nas i sprawi, że poczują się niedowartościowane. To także sprawi, że poczują się dziwnie i niepewnie w środowisku, w którym mogły wcześniej zadawać pytania i wyrażać siebie samych.

Ponadto śmierć bliskiej osoby bez dodatkowych wyjaśnień z naszej strony może sprawić, że dziecko poczuje się winne w jakiś sposób tej sytuacji. W efekcie może mieć tendencję do obmyślania różnego rodzaju błędnych pomysłów i koncepcji na temat końca życia. Rozmowa o śmierci ze swoimi dziećmi może pomóc Ci dowiedzieć się, jak naprawdę się czują wobec niej. A także dowiesz się czegoś więcej o ich zmartwieniach i uczuciach na ten temat.

Ta wiedza poprowadzi Cię za rękę wzdłuż optymalnej drogi pozwalającej im pomóc najlepiej, jak tylko potrafisz. Bez tego bardzo trudno będzie Ci dowiedzieć się, jak możesz im pomóc.

Dlatego też bardzo ważne jest to, aby mówić otwarcie o tym trudnym temacie, jakim jest śmierć bliskiej dziecku osoby. Tak samo, jak to ma miejsce w przypadku innych tematów, o jakich rozmawiacie każdego dnia. Jest to z pewnością coś, z czym dzieci będą musiały sobie poradzić w najbliższej przyszłości. Podobnie jak w przypadku innych skomplikowanych sytuacji życiowych, unikanie mówienia im o śmierci nie jest dobrym rozwiązaniem.

Chwila prawdy: poinformowanie dziecka o śmierci bliskiej osoby

Teraz jasne jest już to, że niemówienie dziecku o niczym nie jest dobrym rozwiązaniem. Ale… kto im o tym powie? Kto z nimi porozmawia? Kiedy jest najlepszy czas, aby to zrobić? A przede wszystkim, co i jak im powiedzieć? Aby odpowiedzieć na te pytania, porozmawiajmy o dostępnych możliwościach jednej po drugiej.

Po pierwsze, najlepiej będzie jeśli rodzice lub inni bliscy członkowie rodziny podejmą się tego zadania powiedzenia dziecku o śmierci bliskiej osoby. Niezwykle ważne jest, aby dzieci czuły się bezpiecznie i zaufały osobie, która przekazuje im takie wiadomości. W ten sposób będą mogły zadawać wszystkie pytania, które zechcą. W takim przypadku osoba taka będzie w stanie zaoferować im wsparcie przy udzielaniu odpowiedzi. Aby to zrobić dobrze, należy jednak porozmawiać z dziećmi tak szybko, jak to możliwe… Odwlekanie nieuniknionego nie pomaga w tym procesie!

Dzieci być może zapytają Cię o rzeczy, na które nie umiesz odpowiedzieć. Możesz powiedzieć im wtedy, że nie wiesz lub że Ciebie dręczy również to samo pytanie. Jeśli więc Twoje dzieci wymyślą na nie odpowiedź, podzielą się nią z Tobą i będziesz mógł o tym z nimi swobodnie porozmawiać.

Śmierć bliskiej osoby i rozmowa z dzieckiem – co robić, a czego unikać

Ważne jest, aby wybrać miejsce spokojne, znajome i bezpieczne dla dziecka. Kiedy już tam dotrzesz, Twoja wiadomość powinna być dopasowana do wieku dziecka, bez używania eufemizmów lub abstrakcyjnych wyjaśnień. Podanie zbyt wielu szczegółów również Ci nie pomoże w tym zadaniu. I na koniec pamiętaj także o tym, że istnieje pewien zestaw zwrotów, których najlepiej nie używać, gdy mówisz dziecku o śmierci bliskiej osoby. Mogą one wywołać niepotrzebne nieporozumienia lub dodatkowo je zmylić:

• “Odeszła gdzieś daleko” lub “jest teraz w niebie”. Te zwroty mogą wywoływać uczucie niezrozumienia i porzucenia u dziecka.
• “To była wola Boga”. Takie stwierdzenie może sprawić, że dziecko pomyśli, że Bóg jest odpowiedzialny za tę śmierć i że to właśnie on ponosi winę za to, że bliskiej dziecku osoby już nie ma w pobliżu.
• “W porządku, nie cierpiała zbytnio. Umarła we śnie.” To z kolei może sprawić, że dziecko będzie się lękać tego, że także umrze podczas snu.
• “Była bardzo chora.” Ten argument może spowodować, że dziecko zacznie bać się tego, że umrze z powodu jakiejkolwiek choroby, na jaką zapadnie, nawet zupełnie niegroźną.

Bardzo ważne jest także, aby mieć to wszystko, co opisaliśmy powyżej na uwadze, kiedy musisz powiedzieć dziecku o śmierci bliskiej mu osoby. Nie zapominaj o tym, że jest to złożone zadanie i że im bardziej normalnie podejdziesz do tematu śmierci w swoim domu, tym łatwiej będzie o tym porozmawiać, gdy ukochana przez dziecko osoba zostanie zabrana przez śmierć.